اول با يه سوأل شايد عجيب شروع ميكنم چرا سنگ قبر هدايت آنقدر متفاوت نسبت به ديگر سنگ قبرهاست؟
سنگ قبرهدايت از نظرفني بدونگوشه ساخته شده چون هواي سرد و برفي و باراني پاريس مقاومت سنگ را در
مقابل خسارات جدي بيشتر ميكند. اين سليقه چندنفر مهندس است كه در دانشگاه سوربن پاريس درس ميخواندند و چون هدايت از بسياري جهات متفاوت بود تصميم گرفتند كار دگرگونهاي ارائه دهند و گذشت 60 سال نشان داده كه كار آنها نتيجه بسيار مثبتي داشته است. درباره اين مقبره بايد اضافه كنم كه محال است به ديدار آن برويد و دسته گلي روي آن نباشد.
بدونشك هدايت يك نويسنده جهانشمول است اما بهنظرم امروز اگر هدايت در جهان شناخته شده است بخشي از آن بهخاطر تلاشهاي شماست كه چنين نويسندهاي را به دنيا معرفي كردهايد. آيا قبول داريد كه ما نويسندگاني زيادي همچون هدايت داريم كه جهانشمول هستند ولي آدمهاي خوشذوقي چون شما كم بودند كه آنها رو به دنيا معرفي كنند؟
قبول دارم. متأسفانه ما درايران هميشه با وراث كم اطلاعي از بزرگان ادب خود مواجه هستيم كه نميتوانند آنچه از شاعر، نويسنده يا نقاش و مجسمهساز يا هرچه باقي مانده بگذارند زير دود و دم و گرد و غبار زمانه مدفون شود. ولي من به چند دليل به اين مهم پرداختم و فكر ميكنم در كارم موفق بودهام. اما متأسفانه در مورد اكثر بزرگان ادب و هنر اين سرزمين يك متولي واجد شرايطي وجود ندارد كه بتواند حرفهاي عمل كند. بههر تقدير من به وظايف خانوادگي، فرهنگي و ميراث ادبي عمل ميكنم و هرگز رها نميكنم.
ساليكه گذشت خبرهايي داشتيم از اينكه آثار و لوازم بهجا مانده از هدايت در موزههاي ايران مورد بيمهري قرار گرفته آيا برنامه خاصي براي جمعآوري اين آثار و لوازم داريد؟ آيا امكان دارد كه در ايران موزهاي بهنام صادق هدايت داشته باشيم؟
لوازم و وسايل باقيمانده از صادق هدايت 25 سال است مورد بيمهري حكومت است! وقتي خانه پدري هدايت تعمير و بازسازي شد اين لوازم را بنياد پهلوي از وراث هدايت بهطور اماني گرفتند كه موزه صادق هدايت را در خانه هدايت ترتيب دهند كه انقلاب سال 1357 پيش آمد و اين برنامه معوق ماند. اين لوازم و وسايل بر اثر ماندگاري بيش از 25 سال در زندان موزه رضاعباسي بخشي از بين رفته و بقيه هم در شرف از ميان رفتن است. در آتشسوزي كه اخيراً در مخزن اين موزه اتفاق افتاده معلوم نيست اين لوازم بازمانده دچار چه سرنوشتي شدهاند. ولي من جديتر از آنكه تصور بشود اين موضوع را تعقيب ميكنم كه بهزودي اعلام خواهم كرد در اينزمينه چه اقداماتي صورت گرفته است.
جايزه هدايت خوشبختانه همچنان پا برجاست باتوجه به سختيها و مشكلاتي كه هميشه پيشرو داشتهايد، اين ايستادگي شما و اداره چنين جايزه معتبري قابل ستايش است و ميدانم براي به سرانجام رساندن يك دوره اين جايزه چه زحماتي را متحمل ميشويد اما ميخواستم بدانم آيا برنامهاي هم براي برگزاري جايزه كتاب با نام هدايت داريد؟
يازدهسال است جايزه داستانكوتاه نويسي صادق هدايت برگزار شده است. تا سال 1385 سالگرد تولد صادق هدايت 28 بهمنماه در خانه هنرمندان ايران برنامههاي بسيار جالب و مفصل داشتيم. ولي از سال 86 با تغيير مدير يكمرتبه صادق هدايت ممنوعالحضورشد. وقتي سليقه مدير حاكم بر اصول است نتيجه همين وضعي است كه ملاحظه ميفرمائيد. اين مطرح نيست كه صادق هدايت از بهنامترين نويسندگان معاصر ايران است اين مطرح است كه حضرت مدير از او خوشش ميآيد يا نه؟! وقتي ادب و هنر يك مملكتي در چنين محدوديتهاي مبتذلي گير ميكند بايد گفت: هي هي جبلي قم قم
از اين گذشته هر متصدي كه صبح از خواب ناز بيدار ميشود براي ما يك جنغولك بازي در ميآورد، ولي جايزه ادبي هدايت جريان دارد. اما بهقدري مشكلتراشي ميشود كه ديگر نميتوانيم به كار مسابقه كتاب بپردازيم.
الان وضعيت امتياز نشر آثار هدايت به چه صورت است؟ اينرا از اينجهت ميپرسم كه خودم حداقل يك دهه است كه شاهد كپيهاي غيرمجاز آثار هدايت هستم كه به وفور در بساط دستفروشان انقلاب ديده ميشود.
قمر آثارصادق هدايت در عقرب است! دولت به خيال خودش جلوي انتشار آثار يكي از بزرگترين نويسندگان مملكت را گرفته كه مرا ياد آن كبكي مياندازد كه سرش را زير برف كرده بود! آثار هدايت بهطور خصوصي در سراسر ايران چاپ و بهفروش ميرسند. در هيچ كجاي دنيا نويسندگان قلم به مزدي را نميگمارند كه برعليه بزرگان علم و ادب كتاب بنويسند و اين كتاب به هزينه دولت چاپ شود. يكي بر سر شاخ و بن ميبريد! در خارج از ايران تاكنون 6 مجموعه از آثار هدايت را چاپ كردهايم كه در نوع خود بينظير هستند. جلد هفتم در جريان چاپ و انتشار است. جلوي ادب و هنر را با «بگير و به بند» نميشود گرفت.
من بهعنوان يكي از مخاطبان شما احساس ميكنم آنقدر كه براي نام صادق هدايت تلاش ميكنيد، براي نام خود جهانگير هدايت تلاشي نميشود. يعني اينكه اصلاًٌ سعي نميكنيد كه آثار مستقل خود را به جامعه هنري معرفي كنيد و فقط كتب و مقالاتي كه در رابطه با هدايت هستند را بهتر معرفي ميكنيد؟
آنقدر كه علاقمند هستم به كارهاي صادق هدايت بپردازم دنبال نام و شهرت خودم نيستم. درحال حاضر نوشتههاي من بهتر است چاپ نشوند.
چنان پر شد فضاي سينه از دوست
كه ياد خويش گم شد در ضميرم
شما هم در عرصه ترجمه و هم در عرصه نويسندگي چند دهه فعال بودهايد. در دهه حاضر شما اين دو عرصه را چگونه ميبينيد. رو به پيشرفت يا پسرفت يا درجا زدن؟
متأسفانه نويسندگي و ترجمه در تنگناي سختي قرار گرفتهاند. دامنه سانسور و محدوديتهاي تفكر و كلام بهجائي رسيده كه شاعر و نويسنده به هر جمله يا كلمهاي كه مينويسند مشكوك است. در چنين فضايي كه شك و ترديد و بگم يا نگم مسلط به هنر شده نه مترجم ميتواند حرفهاي كار كند و نه شاعران و نويسندگان ميتوانند اصالت كلام خود را روي كاغذ بياورند. در يك كلام كتاب و ادبيات و هنر دارند آهستهآهسته خفه ميشوند.
آيا در آيندهاي نزديك شاهد اثر جديدي از شما خواهيم بود؟
با اوضاعيكه حاكم است در ايران كاري از من نخواهيد ديد ولي كارهاي من مرتب در خارج از ايران چاپ ميشوند.
در آستانه هفتمين سال فعاليت كانون فرهنگي چوك قرار داريم. دريك نگاه كلي فعاليتهاي كانون فرهنگي چوك را چگونه ميبينيد و اينكه آيا بهنظر شما ماهنامه ادبيات داستاني چوك توانسته مسيري رو به پيشرفت داشته باشد؟
براي كارهاي فرهنگي شما در كانون فرهنگي چوك بايد به شما تبريك بگويم. عليرغم همه مشكلاتي كه با آنها روبرو هستيم شما داريد كار فرهنگي اصيلي انجام ميدهيد. ماها مثل علف هرزهايم، هرچه سرمان را بزنند بيشتر رشد ميكنيم و مثل ميخ هرچه توي سرمان بكوبند محكمتر ميشويم. ماهنامه ادبي چوك در يك سير مثبت ادبي حركت ميكند. اميدوارم بتوانيد ادامه دهيد.
دیدگاهها
خوراکخوان (آراساس) دیدگاههای این محتوا