جنّ به معنای موجودی متوهّم و غیرمرئی، پری است (فرهنگ فارسی معین) و در قرآن جنّ موجودی توصیف شده که از آتش (نار) آفریده شده است و پیش از آفرینش انسان بر روی زمین می‌زیسته است ونیز آمده است که سلیمان نبی بر جنّ مسلط بوده و سپاهیانی از آن‌ها را در خدمت خود داشته است.

حضرت سلیمان بعضی از مابهتران را در کوزه‌های مُهر کرده به دریا انداخته که اگر آن کوزه‌ها گیر آدم بیاید و نجاتشان بدهد از مال دنیا بی نیازش می‌کنند. ازمابهتران پیش از خلقت حضرت آدم هم روی زمین زندگی می‌کرده‌اند. پس از هبوط آدم به زمین گروهی از آن‌ها از مشاهده او به خدا ایمان آوردند و گروهی دیگر از فرط حسادت کافر شدند. برای همین است که ازمابهتران هم مثل آدمیزاد کافر و مسلمان دارند و کافرهاشان با طایفۀ آدمیزاد دشمن خونی هستند. (مجلسی)

و می گویند هر شخص هنگام تولد دارای همزادی از اجنّه است که سرنوشت مشترکی با او دارد و در کوچکی با او بازی می‌کند. محلّ بازی همزاد و کودک در خاکستر سرد اجاق است. بنابراین وقتی کودک در خاکستر سرد اجاق بازی می‌کند باید او را صدا کرد، زیرا ممکن است همزاد عصبانی شده و به او آسیب برساند. (ممسنی)

و می گویند اگر آدم دعایی دچار عارضۀ حمله یا غش شود و در همان هنگام شست پا یا شست دست او را بگیرند و از اسرار نهان از او بپرسند همه چیز را جواب خواهد گفت، زیرا در این حالت وی با جنّیان همراز و دمساز است و آنان آن چه را که به آن احتیاج هست به او می گویند.و می گویند جنّ ها جلو دو دسته از آدم‌ها ظاهر نمی‌شوند، یک دسته آدم‌های ترسو و دستۀ دیگر آدم‌های شجاع و پر دل. (ایزدخواستی) زمین همه وقت پر از جنّ است. وقتی آدم حرکت کند آن‌ها به یکدیگر می گویند: چشم دارها! فرار کنید که کوران می‌آیند! بدین معنا که جنّیان آدمیان را می‌بینند ولی آدمیان ایشان را نه. بعضی وقت‌ها اجّنه آدم را به اسم صدا می‌کنند، باید در جواب گفت: نمک آسیاب می‌کنم، تا رفع بلا شود و اگر کسی در جواب بلی بگوید می‌میرد. (تورفاقان آذربایجان)

در باور مردم، جنّ ها موجوداتی اغلب نامرئی هستند که در تاریکی، تنهایی و در محلّ هایی مانند گرمابه، آب انبار، پستو و ویرانه و بیابان وجود دارند. در باور عامّه، جنّ به شکل انسان است با این تفاوت که به جای پا، سُم دارد و برخی از مردم عقیده دارند که جنّ ها در حمّام‌ها رفت و آمد می‌کنند، به همین دلیل با احتیاط قدم به حمّام می‌گذارند. معتقدند جو حمّام سنگین است و جنّ ها در آن جا زندگی می‌کنند. بنابراین نباید تنها در حمّام استحمام نمود، زیرا مورد آزار جنّ ها قرار می‌گیرند. اوّل صبح نباید به تنهایی وارد حمّام شد، اجنّه حمّام می‌کنند. ) تبریزی) و شب‌ها در حمّام پایکوبی به راه می‌اندازند. (سرخی فارس) اگر برای جنّ ها که در حمّام وول می‌خورند چند تا فندق بیندازند، می‌شود دربارۀ شخص غایبی آر آن‌ها اخباری کسب کرد. (ماسه) هواکش تنور جایگاه اجنّه است، سرت را آن جا دراز نکن. (تبریزی) و شب نباید دور و بر تنور رفت، زیرا در تنور جنّ وجود دارد و انسان با دیدن آن‌ها مریض می‌شود. (درگزی) مسکن اجنّه حمّام، جاهای تاریک، بیشه‌ها و به ویژه زیر درخت " ون" است و هیئت آنان سیاه و زمخت و دماغشان کوتاه، چشمشان زرد رنگ، موهایشان مجعد و زبر و سُم دارند.

اگر لکّه‌های کبود، روی ران و بدن کسی پیدا شود، بدون اینکه ضربه‌ای ببیند اثر انگشت جنّ و پری است. (گیلانی) و علّت آن، این است که جنّ شب آن‌ها را نیشگون گرفته است. (آمره ای) ترکمن‌ها می گویند جنّ سیاه اگر از سمت چپ بدن ضربه بزند، قابل علاج است. اگر از سمت راست بدن ضربه بزند، اصلاح ناپذیر است. هنگام خواب نباید جوراب به پا داشت، زیرا فرد توسط ازمابهتران اذیت می‌شود. (زیزگان قم) از مابهتران هر حیوانی را که گیر بیاورند سوارش می‌شوند و آزارش می‌رسانند، مگر خرگوش و کفتار را، این که گاهی چهارپایان ناگهانی رَم می‌کنند یا به تقلّا می افتند علّتش همین است. (ماسه، شاملو: منظور کتابهای این دو محقّق است.)■

منابع: باورهای عامیانه مردم ایران" دکتر ذوالفقاری " و باورهای عامیانه مردم ایران " صادق هدایت "