حافظ، خواجه شهر آرای شیرازی، در سال ۷۲۶ هجری قمری چشم به جهان گشود. و در سال ۷۹۲ هجری قمری وفات یافت.

آب و هوای شیراز، گل می پرورد، سرو آزاد می رویاند، گردو را در کنار لیمو می نشاند، یاس و نسترن را بر اندام نار و نارون می پیچد، بادام بن را در بهمن ماه غرق در شکوفه می کند و از همه اینها بالاتر، آتش زبانه کش ذوق را دامن می زند. این جملات را روانشاد محمد بهمن بیگی از خودش به یادگار گذاشته.

حافظ از نامداران پارسی گوی، با غزلهای شورانگیز خود بر سریر سلطنت و ملک سخن جای گرفته، زبانی به نرمی حریر و تازگی خیال دارد.

روضه خلد برین خلوت درویشان است       مایه محتشمی خدمت درویشان است

گنج عزلت که طلسمات عجایب دارد         فتح آن در نظر رحمت درویشان است

قصر فردوس که رضوانش به دربانی رفت      منظری از چمن نزهت درویشان است.

مفهوم سرو در اشعار حافظ مکررا بیان شده، و اشاره ای به راست و راستی و بلند گرایی و تعالی دارد. همیشه سبز بودن، همان پایداریست. این همیشه سبز بودن، همیشه تازه بودن و همیشه رشد کردن از ویژگی های بنیادی جان و زندگی در فرهنگ و اندیشه ایرانیان بوده که حافظ آنرا چنین شاعرانه به زبان آورده.

بر سر تربیت ما چون گذری همت خواه      که زیارتگه رندان جهان خواهد بود.

خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی، غزلسرای بزرگ زبان پارسی، که از نوادر و سخن سرایان نامدار جهان است، در سده هشتم هجری در شیراز چشم به جهان گشوده و در سال ۷۹۲ هجری قمری دیده از جهان فرو بسته.

امروزه در اطراف آرامگاه خواجه اسرار، و در قسمتهای شرقی و غربی آن اتاق ها و تاق نماهایی وجود دارد که بر پیشانی آنها با کتیبه هایی از کاشی به خط ثلث، اشعاری از حافظ نوشته و مزین گردیده.

 در قسمت های جانبی بنا، افرادی افتخار همجواری تربت حافظ را پیدا کرده، و در پیرامون او به خاک سپرده شده اند.

بیا که قصر امل سخت سست بنیاد است   بیار باده که بنیاد عمر بر باد است

نصیحتی کنمت یاد گیر و در عمل آر       که این حدیث ز پیر طریقتم یادست

مجو درستی عهد از جهان سست نهاد     که این عجوزه عروس هزار داماد است

نشان عهد وفا نیست در تبسم گل       بنال بلبل بیدل که جای فریاد است

از جمله ادیبانی که افتخار همجواری حافظ را دارند، می توان میرزا محمد نصیر، ملقب به فرصت الدوله شیرازی را نام برد، که در سال ۱۳۰۰ شمسی وفات یافته، دیگری مولانا اهلی شیرازی است که در سال ۱۳۴۳ وفات یافته، لطفعلی خان صورتگر نیز در همین مکان به خاک سپرده شده.

محمد علی قوامی و تنی چند از شخصیت های بر جسته این شهر را نیز می توان نام برد.

بنیاد اندیشه های حافظ در ادبیات پارسی، تنها و تنها در گرامیداشت زندگی و جان است.

 آنچه سعی است من اندر طلبت بنمایم.

در اشعار حافظ، نیازردن زندگی و جان به اشکال متفاوتی بیان شده اند. دوری جستن از ترس و تهدید و قهر و خشونت، اشعار حافظ را بسوی لطافتی بی مثال کشانده که گاهن اشعار او را با تفسیری بدور از مفهوم واقعی و اهدافی که در شعرها نهفته، کشانده است.

حافظ، عاشقان و دلدادگان فراوانی در آن سوی آبها داشته و دارد که از آن جمله می توان یوهان ولفگانگ فون گوته از کشور آلمان را نام برد. دیگری از آنسوی شبه قاره هند و از کلکته با پای پیاده و با اسب و قاطر و به سختی خود را به شیراز رسانده. رابیندارانات تاگور شاعر معروف هندی را می توان نام برد.

اولین بنایی که بر سر تربت حافظ بنا شده در سال ۸۶۵ هجری قمری بوسیله میرزا ابوالقاسم گورکانی، حکمران فارس بوده.

بنای فعلی آرامگاه در سال ۱۳۱۵ شروع و در سال ۱۳۱۷ خاتمه یافته، سقف آرامگاه بر روی هشت ستون سنگی قرار گرفته و درون سقف نیز با کاشیکاری رنگی و معرق، آراسته شده. سنگ قبر خواجه که از سنگ مرمرین سفید است بدستور کریمحان زند تهیه گردیده و غزل معروفی از حافظ نیز بر آن سنگ کنده شده است.

مژده وصل تو کو کز سر جان بر خیزم    طایر قدسم و از دام جهان بر خیزم

بوفای تو که گر بنده خویشم خوانی    از سر خواجگی کون و مکان بر خیزم

یارب از ابر هدایت برسان بارانی     پیشتر زانکه چو گردی ز میان برخیزم

بر سر تربت ما بی می و مطرب منشین      تا ز شوقت ز لحد رقص کنان بر خیزم

گرچه روزها، در تاریکی فرو می روند و شیهه شب، نفیر سرکش غربت را برای خواجه شهرآرا جار می زند اما دلدادگان خواجه او را تنها نمی گذارند. خواجه به زمین و دردمندان روی زمین وفادار بوده و در طریق تسکین آلام ستمدیدگان جهان، آنچنان سر گرم بوده که کمتر کسی می تواند از او گریزی بزند و دور بشود با شهپر نیرومندش قله های مه گرفته و ستاره های دور دست را پشت سر گذارده و به اوج فلک رسیده و تازیانه طعن و طنزش را بر سر هر چه که پست و کوچک و تنگ و حقیر است فرو آورده و درهای آسمان را با خضر خندانش به روی خرمی و سبزیهای همیشگی گشوده.