رمان سه جلدی 1984 بین سالهای 2009 الی 2011 در کشور ژاپن از نویسنده شهیر ژاپنی هاروکی موراکامی منتشر شد. سبک این رمان، سبک خاص هاروکی موراکامی است. سبک خاص موراکامی یعنی واقعاً سبک خاص موراکامی. زیرا هیچ نویسنده‌ای مانند موراکامی نمی‌نویسد؛
و موراکامی هم مانند هیچ نویسندهٔ دیگری نمی‌نویسد. با خواندن هر کدام از آثار موراکامی، خواننده یاد هیچ نویسندهٔ دیگری نمی‌افتد. سبک خاص موراکامی سبکی بینابین فانتزی و سورئال است. می‌توان اینگونه متصور شد که موراکامی، پیرنگ داستانی رمان‌ها یا داستان‌های کوتاهش را از خواب‌هایی که دیده انتخاب می‌کند. در مقدمه رمان موفق کافکا در کرانه اثر موراکامی، در مصاحبه‌ای کوتاه، موراکامی به این نکته اشاره کرده است. نقل قول او این است: برای من رمان نویسی مثل خواب دیدن است. نوشتن رمان به من اجازه می‌دهد که در بیداری و به عمد خواب ببینم. امروز می‌توانم به رویای دیروز ادامه دهم، کاری که معمولاً کسی در زندگی روزمره نمی‌کند. همچنین راهی است برای فرو رفتن به عمق آگاهی‌ام. پس هنگامی که آن را رویاوار ببینم، خیالگونه نیست. از نظر من رویاواری خیلی واقعی است. (برگرفته از رمان کافکا در کرانه، ترجمه مهدی غبرائی انتشارات نیلوفر ص 14)
در واقع رمان 1984 نیز اینگونه است. هر چه رمان جلوتر می‌رود تشخیص رؤیا و واقعیت از یکدیگر غیرممکن می‌شود. دنیای رمان دنیای خاصی است. دنیایی به شدت رویاوار؛ رمان در سال 1984 میلادی حادث می‌شود. سال 1984 اشاره‌ای است به رمان معروف جورج اورول به همین نام. تم رمان 1984 اورول حکومت دیکتاتور مآب توتالیتری بود که تمامی جنبه‌های خصوصی و غیرخصوصی مردم را زیر نظر داشت. جورج اورول این رمان را در سال 1948 منتشر کرد. جامعه‌ای را در این رمان تصویر کرد بسیار تاریک بود. اما رمان 1984 مورکامی آینده را پیش بینی نمی‌کند؛ موراکامی سال 1984 را طوری توصیف می‌کند که می‌توانست باشد.
داستان غیر خطی و موازی رمان اینگونه آغاز می‌شود: زنی به نام امامه در ترافیکی سنگین در یک تاکسی منتظر نشسته و به رادیو گوش می‌دهد. آامامه پس از اینکه از ترافیک خسته می‌شود، وسط بزرگراه از تاکسی پیاده شده و از پله‌های اضطراری کنار بزرگراه مسیری میانبر را به سمت مقصدش با پای پیاده انتخاب می‌کند. هدف آامامه قتل مردی است که سابقه خشونت با زنان را دارد؛ آامامه ماموریتش را با موفقیت انجام می‌دهد ولی زمانیکه از پله‌های اضطراری بزرگراه استفاده کرده است، ناخواسته وارد دنیای جدیدی شده است. به موازات داستان آامامه، فصل بعدی با داستان مردی به نام تنگو کاوانا شروع می‌شود؛ تنگو معلم ریاضی است. وی به نویسندگی علاقه‌ای وافر دارد ولی تاکنون داستانی منتشر نکرده است. تنگو از طریق دوست ناشرش، با داستان خامی به اسم شفیره هوا نوشته یک دختر هفده ساله به نام فوکا آری آشنا می‌شود. داستان شفیره هوا داستان بسیار قوی‌ای در ژانر فانتزی، اما خام است. تنگو پس از ملاقات با فوکا آری و قیمش زیر بار بازنویسی داستان شفیرهٔ هوا به عنوان یک رمان به نام فوکا آری می‌رود؛ یعنی نویسندهٔ پشت پرده. رمان شفیره هوا بسیار موفق می‌شود و به خاطر داستان خلاقانه‌اش مورد توجه ویژه مردم و منتقدین قرار می‌گیرد. اما تنگو نیز به پس از نوشتن و انتشار رمان با نام فوکا آری، ناخواسته وارد دنیای دیگری می‌شود. رمان 1984 فصل به فصل به طور موازی بین آامامه و تنگو در گردش است. هر چه رمان جلوتر می‌رود، این خطوط موازی به هم نزدیک‌تر می‌شود. در نهایت این دوخط موازی در جایی که خواننده انتظار ندارد، به یکدیگر می‌رسد. تنگو و آامامه، ساکن زمان سال 1984 هستند. اما به اقدامات ناخواسته‌ای که انجام داده‌اند وارد دنیایی شده‌اند که آامامه آنرا سال 1984 و تنگو شهر گربه‌ها نام گذاری کرده‌اند. Q در ذهن آامامه علامت سؤال بزرگی است که این دنیای جدید برایش ایجاد کرده است. شهر گربه‌ها نیز کنایه از داستان کوتاهی است که تنکو در سفر قطار خوانده است. هاروکی موراکامی در این رمان دنیای خلق کرده که نمی‌توان آنرا دنیای موازی نامید؛ این دنیای جدید، نه یک آرمانشهر است، نه پادآرمانشهر. آرمانشهر در ادبیات خواننده را درگیر این مسئله می‌کند که چه خوب می‌شد اگر بتوان در آن شهر آرمانی زندگی کرد؛ و پادآرمان شهر نیز درست برعکس این مسئله است. اما دنیای 1984 دنیایی است شبیه این دنیا با این تفاوت که در آسمان دنیای مذکور به جای یک ماه(قمر)،
دو ماه در آسمان قرار دارد. یکی مانند ماه طبیعی که قابل مشاهده است و دیگری ماه کوچکتر سبز رنگ با فاصله از ماه اصلی قرار دارد. تفاوت دیگر بر سر موجوداتی هستند که در رمان آدم کوچولوها نام گذاری شده‌اند. این آدم کوچک‌ها با آدم کوچولوهایی در داستان‌های ادبی نظیر گالیور، یا دورف های کوتوله تفاوت فاحشی دارند. آدم کوچولوها در رمان 1984 بسیار اسرارآمیز هستند. یکی از ویژگی‌های مهم این رمان، قلابی است که نویسنده این رمان، خواننده را با آن درگیر می‌کند. فقط کافیست که خواننده فصل اول: آامامه و فصل دوم: تنگو را بخواند؛ آنوقت دیگر زمین گذاشتن رمان بسیار مشکل می‌شود. 1984 رمان پرحجمی است؛ ترجمه فارسی این رمان 1366 صفحه است. اما خوانندهٔ رمان هرگز خوانش خسته نخواهد شد. چرا که موراکامی در این رمان در نوشتنش زیاده گویی نکرده که حوصله خواننده را سرببرد. موراکامی از این نظر بسیار خوب خواننده رمان مدرن را می‌شناسد. می‌داند در عصر ارتباطات رمان باید آنقدر خواندنی باشد که خواننده فکرش از فیلم و سریال‌ها، تلفن همراه، اینترنت و انواع شبکه‌های اجتماعی منحرف و درگیر رمان شود. یکی دیگر از خصوصیات این رمان، مدرن بودنش است. در انتهای رمان بسیاری از سوالهایی در ذهن خواننده در حین خوانش رمان پیش آمده بی جواب می‌ماند. ولی مگر خواننده با یک رمان معمایی یا جنایی از نوع کلاسیک طرف است؟ خیر. پس می‌توان برای سؤالات جوابهایی نیز پیدا کرد. جوابهایی که با تعمق در رمان می‌توان به آن رسید. برسیم به نقطه ضعف اساسی این رمان. به طور قطع از کار موراکامی نمی‌توان به راحتی ایراد گرفت. ایراد اساسی در ترجمه این اثر است. مترجم این اثر در برخی جاها اسامی شخصیتها را با دیکته‌های مختلف نوشته است. یا در جای دیگر، فوکا آری دختری که رمانی به عنوان شفیره هوا نوشته، در جلد دوم، برخی جاها در رمان شفیرهٔ هوا به عنوان شکوفه هوا ترجمه شده است. این ایرادات جزئی باعث می‌شود خواننده حرفهای و سخت گیر، کتاب را نیمه کاره رها کند. اما ذکر این نکته خالی از لطف نیست که با تمام این ایرادات جزئی رمان 1984 ، حرفهای بسیار برای گفتن دارد و خوانش آن به خاطر تسلسل حوادث بسیار لذت بخش است. ■
* رمان 1984 اثر هاروکی موراکامی ترجمه معصومه نتاج عمرانی از نشر آوای مکتوب.
کمک نیاز دارید؟ 
چت از طریق واتساپ