لیورا اولین رمان فریبا صدیقیم است. او قبل از این رمان، دو مجموعهٔ شعر، 15 داستان برای کودکان و نوجوانان، و سه مجموعه داستان کوتاه منتشر کرده است. صدیقیم رشد ادبی خود را با انتشار رمان لیورا – توسط نشر نوگام در لندن- به خوبی طی می‌کند. لیورا رمانی است که خوانده می‌شود و به یاد می‌ماند. اگر بخواهم لیورا را در یک جمله خلاصه کنم می گویم لیورا داستان زنی است که با وسواس در گذشته‌اش زندانی شده و نمی‌داند چطور در زمان حال زندگی کند. لیورا داستانی عاشقانه است همراه با سؤال عاشقانه‌ای که تا آخر داستان بی جواب می‌ماند و در نهایت به خواننده این امکان را می‌دهد که با نویسنده همراهی کند، تخیل کند و معنای عشق را به تناسب حال خود دریافت کند.

فریبا صدیقیم کاراکترهای خودش را خوب می‌شناسد و گرچه بسیار اندک در مورد ظاهر شخصیت‌ها حرف می زند اما از طریق حواس پنجگانه نشانه‌هایی را تحت اختیار خواننده قرار می‌دهد که به راحتی شخصیت‌ها را تصویر کند و با آنها همرا ه شود.

رمان از زمان حال شروع می‌شود اما بزودی به زمان گذشته می‌رود و تا آخر داستان، زمان حال و دو گذشتهٔ مختلف را به تداوم در هم می‌آمیزد. این در هم آمیزی یکپارچگی دارد و بسیار روان اتفاق می افتد، بطوری که خواننده جریان داستان را به راحتی و بدون اشکال تعقیب می‌کند.

طرح داستان پیچیدگی ندارد. چیزی که پیچیده است شخصیت راوی داستان است و راهی که در برخورد با مسائل و کشمکش‌های زندگی‌اش انتخاب کرده. عاملی که به شخصیت لیورا عمق و حذابیت می‌دهد، بدیع بودن و عمیق بودن افکار اوست و شیوه‌ای که در برخورد با دودلی‌ها و شک‌ها انتخاب می‌کند، و همین است که خواننده را با او همراه می‌کند؛ با ناتوانی‌اش در تصمیم گیری، با سوالهای ذهنی‌اش در مورد عشق، با بی اعتمادی‌هایش به دنیا، با فرارش از زندگی حال و پناه بردنش به خاطرات کودکی و جوانی‌اش در گرماگرم انقلاب و با مهاجرتش به خارج از کشور. لیورا به کیان، شوهرش که 17 سال است با او زندگی می‌کند شک دارد.

بیان همین شک کافی است که داستان را از همان ابتدا جذاب کند و خواننده را به قلاب خود بکشد.

در ابتدا ممکن است خواننده از شک پی دلیل و سکوت شخصیت داستان در برابر مسائل مستأصل شود، اما دیری نمی‌گذرد که به علت طرز برخوردهای شخصیت داستان آشنا می‌شود و در می‌یابد که با شخصیتی درون گرا مواجه است، شخصیتی که در موقعیت‌های زندگی‌اش سکوت می‌کند و در عوض خاطره‌های دوران کودکی‌اش یک به یک زنده می‌شوند تا او بتواند خودش و دلیل سکوتش را بیشتر بشناسد.

در فصل‌های آینده با زندگی گذشتهٔ لیورا آشنا می‌شویم و نیز می‌فهمیم که پدر لیورا به خاطر زن دیگری مادر را ترک کرده و برای مدتی غیب می‌شود و این واقعه نه تنها روی زندگی لیورا که روی زندگی همهٔ فامیل اثرگذاشته است.

خواننده در رمان به آرامی به ریشهٔ شک و بدبینی‌های لیورا پی می‌برد، با عواطف او آشنا و دلسوزی و همراهی‌اش جلب می‌شود. لیورا در حد پارانویا اضطراب دارد، با احساسات خود بیگانه است و همین باعث می‌شود که نتواند در زمان حال زندگی کند. مدت کوتاهی بعد از اینکه همایون، عشق اول لیورا، ایران را ترک می‌کند او عاشق کیان می‌شود و کشمکش‌های عشقی‌اش آغاز می‌شود..

کیان شخصیتی جذاب دارد، خوش چهره است و با رمز و رازی که دارد به راحتی لیورا را عاشق خود می‌کند. آن‌ها 17 سال زندگی‌شان را با یکدیگر ادامه می‌دهند. یکی از مشکلات کتاب لیورا به نظر من همین 17 سال جای خالی است که در رمان وجود دارد. آن‌ها بچه ندارند و هیچ یک در حال حاضر راضی به نظر نمی‌رسند. بندرت با هم ارتباط برقرار می‌کنند و لیورا با اوچندان حرف نمی‌زند، اما هنوز با وسواس شدید به این زندگی آویزان است. او حتی کیان را تعقیب می‌کند و در نهایت برایش کارآگاه خصوصی می‌گیرد.

لیورا در مورد احساساتش گیج است و وقتی می‌شنود که همایون، اولین عشق او، به شهر می‌آید او برای دیدنش با خود کلنجار دارد اما وقتی تصمیم می‌گیرد که برای دیدن همایون برود، داستان به نحو دیگری پیش می‌رود. از نظر من صحنهٔ دیدار آن‌ها می‌تواند نقطه عطفی در افکار و احساسات او باشد.

اما نظر من به عنوان یک خواننده چه اهمیتی می‌تواند داشته باشد وقتی این علائم هنوز برای لیورا کافی نیست. او هنوز دو دل است.

می‌شود گفت لیورا برای هر تصمیمی دو بار فکر می‌کند، شخصیتی مشاهده گر دارد و در ذهن خود به مسائل بعد وسیعی می‌دهد و به همان نسبت در زندگی‌اش مدتها بی عمل و حتی بی عکس العمل است. و شاید فقط از طریق باز بینی خاطرات است که می‌تواند خودش را دوباره در گذشته‌اش ببیند تا علت این نکته ضعف را دریابد و عاقبت دست به عمل بزند، همانطور هم که خودش هم در جایی از رمان تکرار می‌کند:" چرا حرف نزدم؟" که من ترجمه‌اش می‌کنم:" چرا عمل نکردم؟" این بیعملی در کودکی‌اش طبیعی است. تنها جایی که ما لیورا را بسیار فعال می‌بینیم در جوانی و زندگی سیاسی اوست که از نظر من بیشتر نقشی است در بروز عشق به جای اینکه واقعیت عشق باشد؛ نقشی که لیورا به آن احتیاج دارد.

همانطور که گفتم داستان لیورا چندان پیچیده نیست و نویسنده انتهایی باز خلق می‌کند که خواننده خودش تصمیم بگیرد.

لیورا کتابی پر از اندیشه و تحریک کننده است، کتابی که به روان انسانها و روابط عاطقی آن‌ها توجه می‌کند و نیز نشان می‌دهد که چگونه یک حادثه در گذشته می‌تواند روی تمام زندگی تأثیر بگذارد و آن را دگرگون کند. لیورا زن غمگینی است؛ نمی‌تواند اعتماد کند، به راحتی عشق بورزد، فراموش کند و ببخشد. نویسنده در طی داستان به خوبی نشان می‌دهد که او به دنبال بخشش و در نهایت صلح درونی است و ارتباط عمیق‌تر با خودش. اما پایانش هر چه باشد، آیا می‌توانیم اطمینان کنیم که لیورا زن شادتری خواهد شد؟

فریبا صدیقیم زنی یهودی است و لیورا قهرمان داستان نیز یهودی است اما این رمان از نظر من عمدتاً در مورد موقعیتی انسانی است. این واقعیت که او یهودی است و مسائل مذهبی مطرح شده، تمام تعریف او نیستند و هیچ اتری در کم رنگ کردن پیغام‌های انسانی داستان ندارند. لیورا می‌تواند هر مذهبی داشته باشد، تمرکز نویسنده بر مذهب نیست و به نسلی تعلق دارد که کم و بیش تمام این روایت‌ها را تجربه کرده است؛ نسلی گم شده. همین بعد وسیع‌تر است که به رمان زیبایی می‌دهد.

نکتهٔ بدیع و مبتکرانه در این رمان از نظر من بیشتر از همه چیز قدرت زبان فریبا صدیقیم است. زبان مدرن و پر از تخیل او توانسته فضا و شخصیت‌ها را به زیبایی بیافریند. مهارتی که در چیدن و انتخاب کلمات، تصاویر و صحنه‌ها دارد به خوبی نشان می‌دهد که او یک شاعر است. کتاب لحظات شاعرانه بسیار دارد اما نویسنده افراط نمی‌کند و خواننده را غرقه نمی‌سازد. نویسنده قصه گو است و می‌داند چطور قلاب خود را به ذهن خواننده بیندازد تا او به راحتی و با علاقه پیش برود. فریبا نویسندهٔ زبر دستی است، اما سعی نمی‌کند خواننده را تصنعی تحت تأثیر قرار دهد و به خاطر چیرگی‌اش بر زبان خودنمایی کند. کتاب‌هایی هستند که در آنها تکنیک بر متن غالب است اما خوشبختانه در کتاب لیورا این اتفاق نمی‌افتد و او متن را فدای تکنیک نمی‌کند. شیوه‌ای که فریبا صدیقیم در پیش بردن و خلق داستان دارد منحصر به فرد است. بی‌صبرانه منتظر رمان بعدی‌اش هستم.■