مجموعه شعر "بزرگراه مسدود است" شامل گزیدهای از مجموعه شعرهای پیشین رزا جمالی که توسط نشر بوتیمار منتشر شده است. از عمدهترین ویژگیهای شعرهای او میتوان به روایت سورئال درآنها اشاره کرد. شعرهای اوبیشتر تصویری هستند و میتوان حرکت را در مسیر سطرها مشاهده کردو شاعر در پی پیوند و برقرار کردن ارتباط منطقی و زبانی میان عناصر شعر خود نیست. همانطور که درشعر او پرتقال هم میتواند کاراکتری باشد.
«روسریاش که سپید بود به تو گفت مراقب شرجی بشقابها باشی
پیراهن من بوی تو را ادامه داد تا پرتقال
این تنها پرتقالی ست که پنجاه سالگیام را تبریک گفت.» شعر دو قسمت از پیراهن زنی که پاراگراف نداشت صفحه3)
شاعر در شعر زیر از ظرفیتهای زبانی و شباهتهای نوشتاری کلمات استفاده کرده است او روایت را در عین معنا گریزی به کار میگیرد. پدیدهها در شعر او ناهمگون هستند و حتی درخلال روایت هم سعی ندارد به آنها معنایی ببخشد. شاید همین معنا گریزی بیشترین نمود را درشعر او داشته باشد البته رزا جمالی به خوبی از شباهت خانوادگی میان کلمات به لحاظ معنایی و لحاظ ظاهری سود میجوید مانند نمونه زیر:
«ازین به بعد سه چاهار بار در روز سر بکشید
دوغ را در هر دروغ
گریه را پهن کنید وسط سرتان سرریز
سر بزنید به سرفههای نیامده!
من چرا فکر میکنم این خودکارهاِی آبی آبزیند
از پلهها که سرازیر میشوم
دستهایم را لنگه به لنگه میپوشم
و دسته کلید آبزی میشود.»
لسینگ میگوید که شعر و نقاشی هردو سازندهٔ توهم حضور چیزهای غائباند هر دو آفرینندهٔ زیبایی هستند اما نقاشی در لحظه درک میشود و شعر در طول زمان. نقاشی ایستاست و شعر پویا و وابسته به حرکت. شعر را باید از راه حرکت شناخت. در شعر زیر حرکت وجود دارد و شاعر با بیانی استعاری وتصویری مفهوم مورد نظرش را میسازد.
«بهتنگیآویخته میمانم
آبازسر مجارینمیشود
طبیعی ستکمکمکرختشوم
گوشماهیِکلهشق
اینآسمانِلافمثللنگریسنگینافتادهرویپاهام
اینآسمانگیج!
ماهراجرمگیریکردهاند
سایه ایستکهدنبالممیآید
وتوپا برهنهتویخوابمدویدهای
خب
کیفمیکنی؟
یکرگمازینزمینجدانیستکهلکبزنم!
بهتنگیآویختهمیمانم
دلخوشآسمانیکهروزینهنگیبزرگبلعیدش
ووقتیکهدیگرخیلیدیرشدهبودتودرخلیجبرایمدستتکاندادی
بهتنگیآویختهمیمانم
وسادهاست:
منباختم (شعر " بهتنگیآویختهمیمانم"صفحه 117)»:
از منظر نشانه شناسی و تئوری ادبی هم بسیاری از شعرهای او را میتوان روایت دانست چون آثار او فرم روایت و حضور راوی وجود دارد و حتی جاهایی از خود متن میتوان تمایل شاعر به روایت کردن را به وضوح دید مانند نمونه زیر
«خون را به رگهایت تزریق کردم تهران
(با هندهٔ جگر خوار نسبتی دارد این زن
به انتقام خو ِن شما آمده است)
.. راویای که پیش از این خودکشی کرده بود، این شعر را مینویسد و در میرود... ِ
سرنخ ما را باد برد
ادامهاش معلوم نیست
روی جاپاهایش برف بارید
دیگربه ندرت پیدایش میکنند
او کاغذهایش را فراموش کرده و سخت در گیر است - به خدا قسم فکرم کار نمیکرد
دلم برای آن راوی تنگ شد که مرگ مرا مینوشت.»(شعر برداشت دوم صفحه 73)
هایدگر معنا را را رسیدن به جایی دانسته که از پیش وجود دارد، جایی که نمیتواند یکسر دستاورد ساختن معنا باشد» از منظری متداول در نشانهشناسی و تئوری ادبی، روایت یک داستان یا بخشی از یک داستان است. ممکن است به زبان آورده، نوشته یا تصور شود و یک یا چند زاویهدید را برای برخی نقشها و ناظرها یا همهٔ آنان ارائه دهد.
«کنار عقربهها
ها
ها
به لحظهای ته آن عکسم و سنجاق میشود
یا در ته آینهای وارونه التماسم کنی
به خدا به ساعتی لم دادهام
که قایقی میبردم به ریشهاش یا
... در لحظهای که میمرد
آخرین سطرها بوی ماهی کهنه میدهد (بخشی از شعر "کوتاهتر"صفحه 19)
در واقع هر متن کنشی روایی است گونهای بیان زبان شناسیک واقعیت وبنابراین ساحتی داستان گونه دارند. مجموعهای از تمایلات و خواستهها که میتوان در متن به شکلهای استعاری یا نمادین جلوهگر شود. چیدمان سطرها و اتفاقها بهگونهای است در روایتی حقیقی به چشم میخورد
فضاسازی آگاهانه شاعر است که این چیدمان روایی را به
شکلی سورئال سوق میدهد. تخیلی است که با برهم زدن ظرافتهای بصری و خلق ایماژهای عینی روایت مینماید. او مجموعهای از اشیا، موقعیتها برای ایجاد فضایی سورئال تصویر مینماید.
من جابجا شدهام
در ته دره
شبیه سوسکی به پشت دست ُو پا میزنم
در آب شبیه مارمولکی دراز
تمام میشوم در نُک بینیات
در عطسهای که نمیآمد
از حاال که پشت و رو شوم
زبان درازی میکنی تفم میکنی هی
اگر ادامه دهم آنقدر عاشق نمیشوم که اضلاعم پاره خواهد شد!
خطکشیات هم که میکنم
هشت پرنده که شکل هفت بودند و احتمالاً کبوتر بودند (شعر احتمالاً کبوتر بودند صفحه 24)
بهطورکلی در مجموعه شعر " بزرگراه مسدوداست " پارامترهای پسامدرنیستی به وفور ده میشود: مرکز زدائی، در هم شکستن تقابلهای دو گونه، سیلان معنا و چند معنایی از خصیصههای مهم شعر این شاعر است.■
منابع:1-رزاجمالی، بزگراه مسدود است انتشارات بوتیمار مشهد 1392
نخستین بانک مقالات ادبی، فرهنگی و هنری چوک
www.chouk.ir/maghaleh-naghd-gotogoo/11946-01.html
دانلود ماهنامههاي ادبيات داستاني چوك
www.chouk.ir/download-mahnameh.html
شبکه تلگرام کانون فرهنگی چوک
https://telegram.me/chookasosiation
اینستاگرام کانون فرهنگی چوک
http://instagram.com/kanonefarhangiechook
دانلود نمایشهای رادیویی داستان چوک
دانلود فرم ثبت نام آکادمی داستان نویسی چوک
www.chouk.ir/tadris-dastan-nevisi.html
بانک هنرمندان چوک صحفه ای برای معرفی شما هنرمندان
بخش ارتباط با ما برای ارسال اثر
http://www.chouk.ir/ertebat-ba-ma.html
فعاليت هاي روزانه، هفتگي، ماهيانه، فصلي و ساليانه چوک
www.chouk.ir/7-jadidtarin-akhbar/398-vakonesh.html
دانلود فصلنامههای پژوهشی شعر چوک