مهدي باطني

 

"امتحانِ سه"

این فلسفه را در خاطر نگه دار برای وقتی که حرفی یا مطلب مشکوکی می شنوی.

در یونان باستان (469 – 399 قبل از میلاد مسیح)، سقراط بدلیل خردمندی و فرزانگی اش بسیار پرآوازه بود. یک روز بطور اتفاقی سقراط یکی از دوستانش را می بیند، که خوشحال پیشش می آید و می گوید :"سقراط می دانی، من چیزی راجع به یکی از شاگردان تو شنیده ام!"

"یک لحظه صبر کن" سقراط می گوید.

سقراط: "قبل از اینکه بگویی، مایلم که تو یک امتحان کوچک بدهی. من به آن می گویم امتحانِ سه"

مرد: "سه؟"

"بله دقیقاً" سقراط ادامه داد. "قبل از اینکه بخواهی راجع به یکی از شاگردان من حرفی بزنی ، بگذار با گرفتن یک امتحان ببینم که چه می خواهی بگویی. اولین امتحان، حقیقت است. آیا تو کاملاً مطمءن هستی، چیزی که می خواهی به من بگویی، حقیقت دارد؟"

مرد گفت:" نه. راستش، من فقط آن را شنیده ام"

"بسیار خوب، پس بنابراین تو واقعاً نمی دانی که آن درست است یا نه." سقراط گفت. "باشد، بگذار تست دوم را امتحان کنیم، تستِ خوبی." و ادامه داد:" آیا چیزی که می خواهی راجع به یکی از شاگردانم به من بگویی، چیز خوبی است؟"

مرد گفت:" نه، برعکس ..."

"بنابراین" سقراط ادامه داد. "تو می خواهی چیز بدی راجع به او بگویی، در حالیکه حتی مطمءن نیستی که آن مطلب حقیقت دارد؟"

مرد با حالتی شانه بالا انداخت، که خجالت کشیده است.

سقراط ادامه داد:" با این حال هنوز ممکن است قبول بشوی، زیرا تست سوم باقی مانده است، اَلَکِ سودمندی. آیا چیزی که می خواهی راجع به یکی از شاگردانم به من بگویی، برایم سودمند است؟"

مرد گفت:" نه، نه واقعاً ..."

"خوب" سقراط در پایان گفت:" اگر چیزی که تو می خواهی به من بگویی، نه حقیقت دارد، نه خوب است، و نه حتی سودمند است، اصلاً برای چی آن را به من بگویی؟"

مرد متوجه شد و از کردارش خجالت کشید.

به این دلیل سقراط یک فیلسوف بزرگ و بسیار محترم بود.

 

این داستان را در اینجا بیان کردم که، ببینیم از نگاه پدر فلسفه، چه چیزی قابلیت گفتن دارد، و ارتباطش بطور خاص با داستان این است که، داستان مجرای بیان است.

حال مسیرهایی که برای داستان می شود پیشنهاد کرد، این سه است:

1-    حقیقی بودن

2-    خوب بودن

3-    سودمند بودن

این پیشنهاد شاید به مذاق این نسل خسته و درگیر مدرنیته، که داستان را تنها راهی می خواهد برای فرار از خستگی و ضمختی عصر آهن، خوش نیاید، لیکن باید دانست که راه این است.

پس مسیرهای پیشنهادی فلسفه به داستان چنین است. رفتن در این راه، داستان را مسوول می کند و در آینده آن را وسیله ی تاثیرگذاری در مسیر تکامل قرار خواهد داد.

در شماره ی بعد، به بحث پیرامون ماهیت سه مسیر فوق خواهیم نشست و به لحاظ معرفت شناسی آنها را تعریف خواهیم کرد.

"راه در جهان یکی است و آن درستی است"

 

>دغدغه ی فلسفی<

این شماره ی دغدغه، اختصاص دارد به نیازِ هر فرد بطور کلی و روشنفکر بطور خاص به دانستن منطق در جایگاه منطق ریاضی آن.

وظیفه ی هر فرد بطور کلی و روشنفکر بطور اخص تفکر پیرامون جهان، حیات، جامعه، فرد و .. است. حال در این میان یک عامل بسیار مهم است و تاثیر گذار و آن داشتن یک زبان مشترک برای به اشتراک گذاردن عقاید است. قبل از آنکه ریاضیات به عنوان زبان منطقی تعریف شود، بنظر می رسد که نیازی نبوده است که آن را فرا گرفته و به عنوان زبان مشترک پذیرفت. لیکن از موقعی که این زبان به عنوان زبان مشترک تعریف شده است، یاد گیری آن برای هر فرد بی گمان الزامی است.

از خصوصیات منحصر به فرد این زبان، توانایی آنالیز و بررسی و دادن جواب مطلق است.

حال اگر اعضای جامعه و بخصوص روشنفکران به یادگیری آن اهتمام بورزد، بطور قطع، جامعه روش و سلوک هدفمندی به خود خواهد گرفت و که این نیاز جامعه ای امروز ماست.

اینکه افراد جامعه، توانایی تجزیه و تحلیل شرایط انفرادی و اجتماعی را در بهترین حالت خود دارا باشند، پلی خواهد بود برای راه بردن به محیطی تازه و شکوفا که در آن هر فردی بقدر خودش مسوول خواهد بود.