فوکونیه و مهرناز قربانعلی

میم چسبان تنهای آخر –1392

مجموعه شعر –بوتیمار/  نوشته مهرناز قربانعلی .

مجموعه منتشره میم چسبان تنهای آخر مجموعه ای ارجاعی می باشد به واژه گانی که با دقت در متن تحریر شده اند .

که هر کدام راجع به اشیایی در جهان بوده –نبوده ، آمیزشی معنایی دارد .

در عکس هایم تکثیر می شوم

روی مدرکی که موقت باقی می ماند

روی کارتی که مثل کفش هایم ملی می شود و بوی نفت نمی دهد .ص-5

نکته دیگر زبان ادبی شاعر است که از زمینه هایی اجتماعی بهره می برد .در کنار واژگانی که از معرفت ادبی و سیالیت شعری

شعر ها را وادار به خطاب وارگی می کند .

لبخندت گوشه نداشت

مچاله اش که باز شد صندوق صدقات هم رویش را برگرداند

بلیط فروشها گوشه ها را نگاه می کنند ..ص-21

در خوانش کتاب ذهن مخاطب در گیر گفته باختین / وولوشینوف می شود که بیان می داشتند :

(جهت گیری کلام به سوی مخاطب بی نهایت حائز اهمیت است .در واقع ، کلام یک کنش

دوسویه می باشد . این کنش همان اندازه که با خود کلام تعیین می شود با توجه به طرف خطاب معین می گردد . این کنش در قالب کلام ، دقیقن حاصل رابطه ی متقابل میان گوینده و شنونده ، میان مخاطب کننده و مخاطب شونده است .هر و همه ی کلام بیانگر یکی در رابطه با دیگری اند .)

و این همان حس سهیم بودن در قلمرو کلامی و زبانی شاعر می باشد که من خواننده در آن احساس یکرنگی داریم .

امسال صلح را جور دیگری می نویسم

شاید هشتمین سین سفره های جهان شود . ص-56

جزنگری و پرداختن به انسان و مسائل اجتماعی در متن شعر ها از مشخصه های شعری و کارکردی مهر ناز قرباننعلی می باشد .

لطفا در را آهسته ببندید

اسکناس های روی داشبو رد تازه خوابیده اند

لطفا شیشه را آهسته پایین بکشید

دکتر گفته ایستاده بخوابد

و گرنه برای همیشه دستگگیره اش را بر می دارند ....ص-34

و اما موضوع دیگر نگاه ذهنی جا افتاده شاعر مجموعه می باشد که در جای جای شعر ها تاویل مند و قابل اجرا در ذهن خواننده می باشند .

که در واقع علاوه بر بکر بودن موضوعات جنبه هایی فوکونیه گونه اند .

((بر طبق نظر فوکونیه ساخت معنا شامل دو مرحله می شود: 1) ساختن فضاهای ذهنی و 2) ایجاد انطباق بین فضاهای ذهنی ایجاد شده.

علاوه بر این، روابط انطباقی توسط بافت گفتمان موجود راهنمایی می شود. این بدان معناست که ساخت معنا همیشه بافت بنیاد و مکان‌مند

است. فوکونیه فضاهای ذهنی را اینگونه تعریف می کند: "فضاهای ذهنی ساختارهایی جزئی هستند که هنگام صحبت کردن و اندیشیدن تکثیر

می شوند و امکان تفکیک ساختارهای دانش و گفتمان های ما را ایجاد می کنند" (فوکونیه1997: 11). این فضاها به هم مرتبط بوده و در طول

مکالمه تغییر می کنند. این نظریه بر این پایه استوار است که فضاهای ذهنی معنا را به بسته های مفهومی مجزایی تفکیک می کنند. کولسون

(2001) می گوید مدل فضاهای ذهنی چارچوبی نظری برای بررسی  پویا و همزمان معنا ارائه می کند.فوکونیه (1994) در ادامه تعریف خود می

گوید فضاهای ذهنی قلمروهایی از "شناخت پشت صحنه هستند که سازه های ذهنی انتزاعی محسوب می شوند و به طور کلی بر پایهٔ صحنه

های عمومی شکل می گیرند. از نظر فوکونیه فضاهای ذهنی واقعیت های بالقوه ای می باشند که وقتی به سخنان کسی گوش می دهیم یا

متنی را می خوانیم به صورت پویا برانگیخته می شوند. نمونه های آنها عبارتند از: دنیای افسانه ای، دنیای اعتقادات و تمایلات یک شخص، و یا

جهان فرضی و خواسته های برآورده نشدهٔ افراد و حتی دنیایی که امکان دارد یک تابلوی نقاشی در ما برانگیزاند .او در ادامه می گوید که

فضاهای ذهنی بخش هایی از فضای مفهومی هستند که دربردارندۀ نوع خاصی از اطلاعات می باشند. آنها بر اساس استراتژی های فرهنگی،

کاربرد شناختی و زبانی تعمیم یافته ای برای اطلاعات جدید ساخته می شوند. اصول شکل گیری فضای ذهنی و روابط یا انطباق های ایجاد شدهٔ‌

بین فضاهای ذهنی توان بوجود آوردن معناهای نامحدودی را دارند. بسیاری بر این ادعا هستند که نظریه آمیختگی مفهومی بر پایه این نظریه بنا

شده است و در اساس اجداد ما در سیر تطور بدون دست یابی به فضاهای ذهنی قادر به دستیابی به توانایی آمیختگی مفهومی نمی شده اند.))

به عنوان مثال :

ساعت ها هم دست شده اند

عقب می کشند ،جلو می کشند

و تو جایی بین عقربه ها گم شدی ....ص-35  

یا:پوست استکان هر بار می سوخت

تا لمس چای تو خوشرنگ باشد

خودکشی که در کف آشپزخانه خرد شد

چای لکه بد رنگی شد

روی پوست سوخته ات .ص-40

ودر آخر ما با مجموعه ای روبرو می باشیم که دلالت هایی معنایی به خود گرفته و برای مخاطبینش حرف دارد .

حمید رضا اکبری شروه -1392 –بوشهر –بهمن