هاروكي موراكامي در تاريخ 12 ژانويه 1949 در كيوتو- ژاپن به دنيا آمد. او نويسنده اي است كه در طول سالهاي نويسندگي اش برنده چندين جايزه ادبي از جمله جايزه ادبي تانيزاكي در سال 1985 و جايزه فرانتس كافكا در سال 2006 شد و بسياري موراكامي را به عنوان برنده ي احتمالي جايزه نوبل ادبيات در سالهاي آتي مي دانند. او به شدت تحت تاثير كارهاي نويسندگاني چون كرت ونه گات، ريموند چندلر، ريچارد براتيگان، ريموند كارور، فرانتس كافكا و داستايوفسكي قرار داشته است. در ميان نويسندگان پرفروش ژاپن، موراكامي تنها نويسنده اي است كه در آمريكا شهرتي بسيار دارد و خوانندگان پرطرفداري در كشورهاي بسياري چون هنگ كنگ، چين، تايوان، ايتاليا، هلند، نروژ و روسيه و ... دارد. ادبيات اين نويسنده در گوشه و كنار جهان بسيار نفوذ پيدا كرده و براي موراكامي شهرتي جهاني به ارمغان آورده است. در ايران اين نويسنده با داستانهايي چون " كافكا در ساحل" ، " كجا ممكن است پيدايش كنم" و " پس از تاريكي" شناخته شده است. به تازگي كتابي جديد از اين نويسنده با نام " از دو كه حرف مي زنم از چه حرف مي زنم" با ترجمه ي آقاي مجتبي ويسي از سوي نشر چشمه به چاپ رسيده است و همين بهانه اي شد تا مقاله ي زير را در باب هاروكي موراكامي به خوانندگان و طرفداران وي ارائه دهم. لازم به ذكر است كه موراكامي نام اين كتاب را از نام يكي از كتابهاي نويسنده ي محبوبش ‍«ريموند كارور» وام گرفته است. در اين كتاب نويسنده كوشيده تا خاطرات خود را بر محور دويدن بنا كند. گاهگاهي هم از واقعيت به خيال گريز مي زند تا در نهايت، تصويري كامل از من شكل گرفته ي خود را به نمايش بگذارد.

نفوذ ادبيات غرب در آثار هاروكي موراكامي نكته اي است كه در آثار وي بسيار مشهود است و بسياري از منتقدين و خوانندگان طرفدار وي دليل جهاني شدن آثارش را غربي نويسي او مي دانند. ژاپن معاصر در آثار هاروكي موراكامي، ‌ژاپني آمريكايي است كه دلايل آن به ترتيب زير است:

1-     شباهت در شيوه زندگي: موراكامي به شدت با سنت گرايي و نمايش سنت هاي غالب بر زندگي ژاپني در آثارش گريزان است. شيوه زندگي شخصيت هاي داستان وي، به شيوه زندگي غرب بسيار نزديك تر است. داستان هاي موراكامي سرشار از قرار ملاقات به شيوه ي غربي، همبرگرهاي مك دونالت، پيتزا، پاستا، موسيقي راك و زنان و مرداني است كه زندگي هايشان به مانند زندگي هاي غربي در حال فروپاشي و طلاق است. موراكامي تمامي اين شيوه هاي حاكم بر زندگي غرب را به شكلي مشابه در آثارش منعكس كرده است.

2-     ترجمه از آثار داستاني ادبيات غرب: او آثار نويسندگاني چون اسكات فيتزجرالد، ريموند كارور، ترومن كاپوتي، تيم اوبراين و جي دي سالينجر را ترجمه كرده است. به همين دليل ترجمه هاي وي از نويسندگان آمريكايي بر شيوه نوشتاري او به زبان ژاپني تاثير به سزايي داشته است. بسياري از خوانندگان آثار وي داستان هاي موراكامي را از آثار آمريكايي مجزا نمي سازند.

3-     شباهت در شيوه و زبان روايي: موراكامي داستان هاي خود را به زبان ژاپني مي نويسد اما در روايت داستان هايش بسيار از تكنيك هاي غربي تاثير مي پذيرد. مثلا خرق عادت يكي از فنوني است كه در داستان هاي وي اتفاق مي افتد مثل حرف زدن گربه ها. او قالب هاي عادي را شكسته و ذهنش را رها كرده و در داستان هايش به خلق زبان حسي مي پردازد. به هنگام مطالعه آثار وي كاربرد اصطلاحات انگليسي در پس آثارش بسيار محسوس است و خوانندگان با در اختيار داشتن اندكي دانش زباني از اين شيوه روايي لذت مي برند. خوانندگان ژاپني هر اندازه بيشتر با زبان و ادبيات آمريكايي آشناتر باشند از مطالعه آثار موراكامي بيشتر لذت مي برند. موفقيت موراكامي در ميان خوانندگان غرب نشان دهنده ان است كه وي توانسته در ذائقه ادبي آنان تغييراتي ايجاد كند. خوانندگان آمريكايي به هنگام مطالعه آثار موراكامي به عنوان يك نويسنده ژاپني پرطرفدار، ديگر آن ابهام و رمزآلودگي را در ادبيات ژاپن احساس نمي كنند و از آثارش استقبال مي كنند فقط به اين دليل كه داستان هايش شباهت زيادي به آثار مدرن ادبيات امريكا دارد.

4-     شباهت در شخصيت پردازي و درونمايه: موراكامي در داستان هايش كساني را مي آفريند كه ما در زندگي روزمره مان آنها را نمي بينيم و اغلب آنها درگير با شرايطي اگزيستانسياليستي هستند. شخصيت هاي داستان موراكامي از لحاظ ارتباطي معمولا شخصيت هايي ضعيف، بي هدف و گسسته رفتار هستند كه گاهي بسيار شخصيت هاي عميقي به نظر مي رسند و گاهي در خود گم شده و در جستجوي هويت خود مي باشند. به همين دليل است كه شخصيت هاي داستان او شباهت بسياري با شخصيت داستان هاي سالينجر دارد به گونه اي كه موراكامي به عنوان سالينجر ژاپن لقب گرفته است. موراكامي در يكي از مصاحبه هايش گفته: "من در داستان هايم به آدمهاي عادي توجه ندارم". او به سراغ شخصيت هاي غيرعادي مي رود. موراكامي معتقد است انسان در هزارتوي شهر گم مي شود اما سرانجام با دخالت طبيعت و سرنوشت بازمي گردد و به همين دليل است كه يكي از دغدغه هاي مكرر رمان هاي وي ايده ي لابيرانت "هزارتو"‌است. شخصيت هاي او همواره در جستجوي گمشده اي هستند كه در ژاپن معاصر جستجوي "هويت گمشده" است. اگرچه شخصيت داستان هاي وي هويت گمشده ي خويش را در سايه آيين بودائي و شينتو مي جويند اما از لحاظ درون مايه به فرهنگ غرب بسيار نزديك است. علاوه بر آن، شخصيت داستان هاي موراكامي به مانند داستان هاي غربي در جستجوي "روياي امريكايي" هستند و زندگي اين افراد ديگر هيچ شباهتي به زنان و مردان پيرو سنت ژاپن ندارد.

5-     نفوذ رسانه هاي غرب: در چهار دهه ي اخير، فيلم و موسيقي غرب نفوذ به سزايي در ژاپن داشته است به گونه اي كه شخصيت هاي داستان موراكامي طرفدار آهنگهاي بيتلز دهه 1960 و موسيق راك هستند. روياي طبقه متوسط داستان هاي موراكامي داشتن ماشين و خانه اي به سبك امريكايي است. در داستان هايش طلاق به وفور اتفاق مي افتد و روابط كاملا رنگي آمريكايي به خود گرفته اند. نفوذ رسانه هاي غربي در آثار موراكامي تا آنجا پيش رفته است كه خوانندگان ژاپني به هنگام مطالعه آثار وي اغلب با اسامي و نام هاي خارجي و پوششش و لباسهاي غربي مواجه مي شوند.

بدين ترتيب مي توان ژاپن معاصر در آثار موراكامي را ژاپني پست مدرن هم تعريف كرد كه در آن بحث هويت ناپايدار و فرم پراكنده بسيار چشمگير است. ژاپني كه دانش آن از طريق شبكه هاي گسترده اطلاعات هوشمند به كار گرفته مي شود. ژاپن معاصر در آثار اين نويسنده رنگ روزمرگي به خود گرفته است و روابط خانوادگي و زناشويي ديگر شكل سنتي ندارد و برعكس شكلي غربي و ضد سنت گرا در آن نفوذ كرده است. نويسنده در تلاش است تا اصولي را براي اين دنياي جديد به تعريف بكشد. ژاپني كه در آن افراد به نحوي افسرده و دلسردند اما بايد در جامعه خود را بيابند تا بتوانند زنده بمانند. اگرچه موراكامي هميشه در آثارش در جستجوي تعريف اين اصول اخلاقي است اما هيچگاه نتوانسته است آن "ژاپن ايده آل" را به درستي به تصوير بكشد. شايد به همين دليل است كه اكثر آثار وي رنگي غربي به خود گرفته اند و مي توان چنين برداشت كرد كه موراكامي در جستجوي آن است كه بداند خود به عنوان نويسنده چه هويتي دارد.

­­­­­­­­­­­­­

منابع ترجمه و تلخيص:

Iwamoto, Yoshio , A Voice from Postmodern Japan: Haruki Murakami , World Literature Today, Vol. 67, No. 2 (Spring, 1993), pp. 295-300, http://www.jstor.org/stable/40149070

Loughman, Celeste, No Place I Was Meant to Be: Contemporary Japan in the Short Fiction of Haruki Murakami, World Literature Today, Vol. 71, No. 1 (Winter, 1997), pp. 87-94, http://www.jstor.org/stable/40152571

Matsuoka, Naomi, Murakami Haruki and Raymond Carver: The American Scene , Comparative Literature Studies, Vol. 30, No. 4, East-West Issue (1993), pp. 423-438, http://www.jstor.org/stable/40246908

Sherif, Ann, Reviewed work(s): Haruki Murakami and the Music of Words by Jay Rubin Dances with Sheep: The Quest for Identity in the Fiction of Murakami Haruki by Matthew Carl Strecher, Journal of Japanese Studies, Vol. 29, No. 2 (Summer, 2003), pp. 368-372, http://www.jstor.org/stable/25064410