قهرمان را بشناسم
شاید نتوان برای هر قهرمانی داستانی بیان کرد که جسمِ آدمی را نجات داده باشد ولی، میتوان از قهرمانهایی گفت که روح را لمس میکنند، به اعماق آن نفوذ میکنند و آن را مسحور و مست بهپرواز در میآورند. با لمس روح وادار به رقصاش میکنند و درنهایت سیراب میکنند روح آدمی را و گویی در آسمان درهای بهشت را پدیدار میکنند.
قهرمانی که هنرش خلق موسیقی است؛ هنری که هفت نُت آن بهرنگ هفت رنگ رنگینکمان است و هریک آوایی دارند که ارتعاش آنها رنگهای رنگینکمان را در روح بیدار میکند.
از قهرمانهای برجسته و شناخته شدۀ ایرانی ارمنیتبار که بر اساس شاهنامه فردوسی و داستان حماسی رستم و سهراب اپرایی نوشت که جهان را لرزاند. قدرتش داستان نافذ فردوسی بود و هفت نُت افسونگر (1963). رستم و سهراب در پانزدهمین جشنواره موسیقی فجر (1378)، اجرا شد.
از سیمرغ فریدالدین عطار نیشابوری الهام گرفت، با آن سیمرغ را به پرواز در آورد و نمایش حرکات موزون (باله) سیمرغ را خلق کرد. در کنارش هم اولین اپرای کودکان ایران بهنام پردیس و پریسا را نوشت.
سپس در کنار تمام این کارها توانست اپرای خسرو و شیرین را بنویسد و باری دیگر در جهان موسیقی با اشعار ایرانی لرزهای بیندازد.
بهعنوان یکی از رهبران ارکستر برجسته نسل خود، رهبری
ارکسترهای بینالملل در سراسر جهان را عهدا دار بوده. رهبر ارکستر اتریش، فیلارمونیک ارمنستان، فیلارمونیک ساطنتی انگلستان، فیلارمونیک سلطنتی لیورپول، ارکستر مجلسی انگلستان، ارکستر سمفونیک لندن، رهبر ارکستر ایالات متحد، کانادا، مجارستان، دانمارک، فنلاند، اتحاد جماهیر شوروی، تایلند، هنگکنگ، آفریقای جنوبی، رهبر مهمان در برزیل و متیهسوتا و ژاپن.
سال 1351 رهبر ارکستر اپرای تهران منصوب شد و مدتی نیز رهبر ارکستر مجلسی رودکی را بر عهده داشت.
در شانزدهسالگی کُر چهار قسمتی خود را نوشت و در ارکسترای خود در تهران آن را اجرا کرد. او یگانه ایرانی است که در هفدهسالگی ارکستر سمفونیک تهران را رهبری کرده است.
از سال 1966 تا 1970 مدیر بخش سازِ اپرای دانشگاه مورهد شد.
سال 1970، از سوی وزیر فرهنگ ایران مقام آهنگساز مهمان در خانۀ اپرای رودکی به او پیشنهاد شد. در 1975 برای انتشار انحصاری آثار خود با کمپانی (آر. سی. ای)، قرارداد امضاء میکند. همچنین مدیر آرشیو موسیقی ملی ایران شد و تحقیق دربارۀ موسیقی فولکلور ایران و سازهای ملی و گردآوری آنها را بر عهده گرفت.
در مقاطع مختلف با شهرام ناظری و عبدالحسین مختاباد همکاریهایی داشته که حاصل
آن آثاری ارزشمنداند.
سال 1988، بعد از زمینلرزۀ بزرگ ارمنستان کنسرت خیریهای در ایالات متحد برگزار کرد؛ او همچنینی با پای پیاده از ایروان تا شهر گیومری (محل وقوع زمینلرزه) برای جمعآوری کمکهای مردمی سفر کرد. کمکی که صرف بازسازی فرهنگی در گیومری شد.
سال 2004 دو ارکستر خیریه برای جمعآوری کمک به آسیبدیدگان زلزله بم در پاریس اجرا کرد؛ یکی در کلیسای «سنت سولپیس»، که داستان لیلی و مجنون به اجرا در آمد و دیگری در شهری در حومۀ پاریس که قطعاتی از آهنگسازان نامدار ارمنستان آرام خاچاطوریان، ادوارد میرزویان و ملیک مووسیاکیان در آن اجرا شد.
سال 2008 با رهبری ارکستر سمفونیک لندن آلبوم «فرشته شب»، به آهنگسازی حافظ ناظری را ضبط کرد.
آخرین اجرای او در ایران اپرای خسرو و شیرون و رستم و سهراب بود. لوریس چکناوریان در هشتادسالگی (1393)، تمامی آثارش را در حوزۀ موسیقی به موزۀ موسیقی اهدا کرد. او علاقه زیادی به موسیقی اصیل ایرانی دارد و تأثیر موسیقی ملی ایرانی در آثارش بهوضوح دیده میشود. همچنین نمایشگاهی از آلات موسیقی ملی ایرانی در مؤسسه گوته برپا کرده است.
لوریس چکناوُریان آهنگساز، رهبر ارکستر، نویسنده و نقاش سال 1316 در بروجرد در خانوادهای هنردوست ارمنی متولد شد. از هشتسالگی ویولن را بهعنوان ساز خود انتخاب کرد و با آن بزرگ شد. او هنرمندی ماهر و دلسوز است که همیشه توانسته شنوندگان خود را حیرت زده کند. او آهنگسازی است که در آثارش میتوان بهخوبی حس زشت و زیبا را دید، شنید و حس کرد.
او در طول فعالیت هنری خود بیش از 75 اثر دارد که شامل:
6 اپرا (تئاتر موسیقیایی که قطعات توسط خوانندهها اجرا میشود و از تئاتر موزیکال متفاوت است). رستم و سهراب، پردیس و پریسا، رستم و اسفندیار، سیاوش، ضحاک، شمس و مولانا
6 سمفونی (موسیقی کلاسیک به قطعهای ارکسترال گفته میشود که از چند بخش تشکیل شده است). برای کشتار جمعی، اعتقاد، گفتگوی تمدنها، مسیحیت در ارمنستان، رسول عشق و امید، جهان پهلوان تختی.
بیش از 5 اوراتوریو (ساختۀ موسیقی بزرگ برای اجرای بهوسیلۀ ارکستر، گروه کُر و تکنوازان. متن اوراتوریو بر اساس کتاب مقدس است) اوراتوریوها زندگی مسیح، آخرالزمان، مکاشفه و ...،
1 رکوئیم (آمرزش خوانی)،
6 سوئیت. رقص فانتاستیک، رستم و سهراب، پردیس و پریسا 1، پردیس و پریسا 2، اتللو، عاشقانه، آرارات، پوئم سمفونیک کورش.
10 موسیقی کُرال. (کُر گروهی متشکل از خوانندهها که به موسیقی آن کُرال میگویند)
8 موسیقی مجلسی (فرمی در موسیقی کلاسیک که برای تعداد کمی ساز (معمولاً دو تا هشت ساز) تصنیف میشود). زندگی مسیح، آهنگسازان ارمنی قرون وسطی، رکوئیمهای ارمنی، خدا عشق است، سرزمین پدری، طلوع خورشید ارمنستان، آرامش روح ارمنی، سوئیت سمفونی صلح، سوئیت سمفونی ایران، دی کاست اف لوسیفر (آلمانی)
4 اثر برای سازهای کوبهای، خوانندگی، 11 اثر تنها برای پیانو، 6 اثر کنسرتو.
آثاری برای ویولن گیتار. 4 اثر برای سازهای زهی، 2 آوازی، 4 ارکستر برای ساز بادی و ساخت بیش از 25 موسیقی برای مستند و متن فیلم و فیلم کوتاه.
با این حال چکناوُریان هیچگاه بهدنبال کسب شهرت نبوده و بهمانند قهرمان در قلب تمام ما نقشآفرینی میکند. او سال 1398 بهعنوان سفیر صلح ایران در سازمان ملل متحد پیشنهاد شده است.
او آثار کوتاهی از نظر زمانبندی (10 تا 15 دقیقه) بر اساس شاهکارهای ادبی جهان بهمانند آثار کافکا، کامو و شکسپر نوشته. همچنین بیش از 130 قطعه کوتاه برای دانشآموزان مبتدی که این مجموعۀ دو جلدی توسط مؤسسهای آلمانی تحتعنوان «تصاویر ارمنستان»، منتشر شد.
باورش شاید کمی سخت باشد ولی چکناوُریان، پنج کتاب داستانی نوشته؛ به نامهای: آواز عاشقانه، داستانها، خَرستان یک، خَرستان دو، آوازهای عاشقانه و قصهها و افسانههای ایوارشا (همنام نوهاش و برای او نوشته است). و در نهایت سی اثر نقاشی با تکنیک آکریلیک روی بوم که سال 1395 در خانه هنرمندان تهران به نمایش گذاشته شد از دیگر هنرهای این قهرمان بزرگ ملی است. ■