«دریا برایم قصهها دارد»، نخستین مجموعه شعر «صدیقه محمدجانی» متخلص به نسیم حوالی دریاست که در پاییز 1393 از سوی انتشارات شاملو در شمارگان هزار نسخه و در 160 صفحه چاپ و منتشر شده است. این دفتر به چند بخش تقسیم میشود: 1. سهگانیها 2. رباعیات 3. سپید و نیمایی 4. غزلیات و چهارپارهها.
بخش اعظم این مجموعه به شعرهای سهگانی اختصاص دارد که نشاندهنده تبحر و علاقه وافر این شاعر و منتقد توانای خطه شمال کشور به این قالب نوظهور است. محمدجانی در مقدمه کتاب درباره قالب سهگانی مینویسد: «سهگانی، قالبی است در شعر فارسی که با ابتکار شاعر معاصر، دکتر علیرضا فولادی براساس پیشینههای اصیل پدید آمده است و ماهیتی کاملاً ایرانی و روزآمد دارد.
سهگانی دارای 3 شاخه کلاسیک، نیمایی، سپید و در هر شاخه 5 فرم و جمعاً 15 فرم دارد و آنچه در این قالب اهمیت دارد هم رعایت اصول هفتگانه آن و هم نگاه حکمتآمیز و اشراقی است که بدان درمقابل نمونههای خارجی از قبیل هایکو، تشخص و تمایز بیشتری میبخشد».
(صص 10- 9)
دریا برایم قصهها دارد، مجموعه شعریست که میتوان در سایهسار آن نشست و از تصاویر زلالش جرعهها نوشید و کام جان را سیراب ساخت. محمدجانی با رعایت تناسب آوایی و آرایش واژگان و مفاهیم، تصاویر زیبایی را پیش روی خوانندگان میگذارد:
تو بی خیال و دل به تو پیوسته مایل؛
لطفی ندارد
روبوسی اجباری امواج و ساحل
و گاه با نگاهی حکمتآمیز از تصویر به تفکر نقب میزند؛ حرکت تصویر از ابژه به سوبژه (عینیت به ذهنیت):
صحبت از یک سفر پرمعناست (تصویر خطی)
سفر از سایه خود (تصویر موجی) مرگ، آغوش خداست (امتزاج تصاویر)
با انتشار این مجموعهٔ زیبا و درنگانگیز به جرأت میتوان محمدجانی را «بانوی سهگانی» نامید.
بازی سرنوشت اگرهم بد
عشق سر میرسد ولی زیبا
چون گلی در دقیقه نود!
ببینید، شاعر با رعایت تشخص زمانی و مکانی - که از شاخصههای شعر امروز است- عشق، امید و نومیدی را چه زیبا و امروزی به تصویر میکشد! بازی فوتبال، گل خوردن تیم فوتبال ایران از تیم آرژانتین در جام جهانی و گره خوردن عاطفی آن با عشق، امید و نومیدی و... همزمان به ذهن خواننده تداعی میشود و زیبایی این سهگانی در همین است! لغزش معنا با روایتی خرد از رویدادی بزرگ (پلورالیسم و عدم قطعیت در پستمدرنیسم که «کییر که گارد» در کتاب «ترس و لرز» بر آن تأکید دارد).
حلاوت و شیرینی زبان سعدی را در بیشتر شعرهای سهگانی این دفتر میتوان بهخوبی دید و
چشید:
برای تازهتر شدن
جهان پر از بهانه است
بهار یک نشانه است
یا:
مرا آهسته عاشق کن
به دیداری به لبخندی
مرا پیوسته عاشق کن
البته استفاده از شگردهای زبانی، فضاسازی و خلق تصاویر دیزالو و موجی - که زاده ذهن
شاعر است - او را از فضای سنتی ادبیات جدا میسازد و نشاندهنده این است که محمدجانی
دارد به یک تشخص زبانی میرسد:
ماندهام در خط چشمانت
خط به خط خواندی اگر دستم
دیدهای در عشق تردستم!
در شعر ناب، درک شعر عقبتر از خواندن قرار دارد در حالی که در شعر روایی، درک مضمونی را
هنگام خواندن جلو میاندازیم. هرقدر درک مضمونی عقب بیفتد، به همان اندازه، لذت شعر بیشتر خواهد بود و درک لذت یعنی شعر ناب و خانم محمدجانی توانسته از استعداد و ظرفیت کلمات هم در توصیف بهره ببرد (روایت) و هم در عقب انداختن درک شعر:
ماه من خوشبوتر از اردیبهشت
پل زدی بین نگاهم تا دلت،
وه... مرا بی دردسر بردی بهشت!
محمدجانی گاه با سادهنویسی و ایجاز، خواننده را مسخ میکند و به تفکر وامیدارد:
هر دو چشمش که باز است
باز افتاده در چاه
! چشم سوم نیاز است
***
«پرنده» که باشی
از هر طرف بام عشق بیفتی
باکی نیست!
برای برخی از سهگانیهای این شاعر زیبااندیش که به طبیعت و همه مواهب الهی عشق میورزد، میتوان نقدها و تحلیلها نوشت اما پرداختن به آن در این مقال نمیگنجد و آن را به زمان دیگری موکول میکنیم.
برای حسن ختام دو سهگانی زیبا و دلنشین را از این مجموعه با هم مرور میکنیم:
نفسهایم ببین بوی تو دارد،
تو در من گردشی پیگیر داری،
به چشمم با همه توفیر داری.
***
عشق چون با واژه بازی میکند،
میشود شعری شگفت؛
میتوان با آن جهانی را گرفت!■
منتشر شده در نهمین فصلنامه شعر چوک
نخستین بانک مقالات ادبی، فرهنگی و هنری چوک
www.chouk.ir/maghaleh-naghd-gotogoo/11946-01.html
دانلود ماهنامههاي ادبيات داستاني چوك
www.chouk.ir/download-mahnameh.html
دانلود فصلنامههای پژوهشی شعر چوک
www.chouk.ir/downlod-faslnameh.html
شبکه تلگرام کانون فرهنگی چوک
https://telegram.me/chookasosiation
اینستاگرام کانون فرهنگی چوک
http://instagram.com/kanonefarhangiechook
دانلود نمایشهای رادیویی داستان چوک
دانلود فرم ثبت نام آکادمی داستان نویسی چوک
www.chouk.ir/tadris-dastan-nevisi.html
بانک هنرمندان چوک صحفه ای برای معرفی شما هنرمندان
شبکه تلگرام کانون فرهنگی چوک
https://telegram.me/chookasosiation
اینستاگرام کانون فرهنگی چوک
http://instagram.com/kanonefarhangiechook
بخش ارتباط با ما برای ارسال اثر
http://www.chouk.ir/ertebat-ba-ma.html
فعاليت هاي روزانه، هفتگي، ماهيانه، فصلي و ساليانه چوک