درس‎‎هایی درباره داستان نویسی(5): ترجمه محسن سلیمانی

۱۶- تحقیق:

نویسندگان معمولا ساعت‎ها دباره لباسها، مصنوعات، غذاها، سلاح‎‎ها و امکانات ثابت خانه‎‎های رمان تاریخی‎شان تحقیق می‎کنند. اما استفاده از همه این تحقیق‎ها صرفا به این دلیل که اطلاعات لازم در اختیارشان است، کار درستی نیست. نویسندگان ماهر باید ایثار کردن را بیاموزند.

مثال (استفاده بد از تحقیقات): سر گالاوانت با شمشیر ایرانی اش: غدار ضربتی محکم به اسکافه سرتولوی زد. معمولا وقتی ورقه فلزی اضافی بالای کلاهخود کج می‎شد، قر هم می‎شد. سرتولوی که با شمشیر چارگوش بلند و باریکش: استاک می‎جنگید جا خالی داد ولی اسپالی یرها: محافظ شانه هایش افتاد.

نویسنده از جزئیات یک دوره برای واقعی جلوه دادن زمان و مکانی خاص، استفاده می‎کند. این جزئیات تکیه گاه‎‎های داستان هستند و اعتبار نویسنده راه افزایش می‎دهند. و اگر چه نمایشی نیستند، اما فضای حسی ایجاد و داستان را پذیرفتنی و باور کردنی می‎کنند. ولی نویسنده رمان تاریخی هرچه داستان جلوتر می‎رود از جزئیات واقعی، کمتر استفاده می‎کند. مثال (ابتدای رمان): کشتی بزرگ گادستاد در میان آب‎های آرام به سرعت پیش می‎رفت. شانزده پاروزن دو طرف کشتی، با آهنگی موزون پارو می‎زدند. سپر‎های مدور را با طنابی به گیره‎‎های چوبی نرده‎‎های کشتی بسته بودند.

وقتی رمان جلوتر می‎رود، نویسنده فقط باید بنویسد: «کشتی گادستاد به نرمی درون آب پیش می‎رفت.» چراکه وی مجبور نیست برای بیش از حد واقعی جلوه دادن رمان، دائما آن را پر از جزئیات زمان و مکان کند.

نویسنده باید به هنگام نوشتن رمان تاریخی میل خواننده (کنجکاوی ذهنی او) را بر ر‎ها شدن از زمان حال برآورد. سپس با محتوای احساسی داستان مانع برگشتن او به زمان حال شود. تحقیق صرفا برای نویسنده جذاب است اما خواننده طالب اساس روابط و حوادث داستان است.

۱۷- استفاده از حروف کج بین درون نگری‎ها

نویسنده می‎تواند بی‎آنکه از سرعت داستان بکاهد؛ با استفاده از گزیده‎ای درون نگری‎‎های لحظه‎ای قسمت‎هایی از گذشته یا افکار شخصیت را در صحنه‎ای پرحادثه بگنجاند، و برای این کار، از حروف خاص – کج- استفاده کند.

صحنه: به هنگام نبردی زمینی در جنگ داخلی به سربازی دستور می‎دهند تا سریعا از میدانی باز بگذرد و جان سرلشکری را که تیرخورده نجات دهد. در نزدیکی سرلشکر درختچه‎‎هایی وجود دارد و دو تک تیرانداز میان درختچه‎ها در کمین نجات‎دهنده شجاع و بی‎پروار هستند.

شیوه سنتی نوشتن این صحنه میانی و حادثه ناب، شرح و توصیف عینی نحوه نجات سرلشکر به‎وسیله سرباز است:

مثال: بیلی خمیده و زیگزاگی پیش دوید. دستهایش پیستون‎هایی بودند که سرسختانه برای بدنش تلمبه می‎زدند. دو گلوله جلوی پایش به زمین خورد. دیگران از پشت سر با صدای بلند تشویقش کردند. به‎شدت نفس نفس می‎زد. دو گلوله دیگر هوا را شکافت. درد به گردنش نیش می‎زد. همین‎طور که به طرف سرلشگر می‎دوید، پوتینهایش خاک به هوا بلند می‎کرد.

شرح و توصیف بالا نسبتا خوب و پذیرفتنی است.اما نویسنده که دائم مترصد فرصتی است تا مشکلات شخصیت را تحلیل، احساس عمیق او را تشریح و بر نگرش او تأکید یا آن را به خواننده القا کند، از این صحنه که حادثه ناب است برای دادن اطلاعات بیشتر استفاده می‎کند و این کار را با استفاده از تک جمله کوتاه که با حروف کج چیده می‎شود می‎کند.

مثال: بیلی خمیده و زیگزاگی پیش دوید. دستانش پیستون‎هایی بودند که سرسختانه برای بدنش تلمبه می‎زدند. دو گلوله جلوی پایش زمین خورد: اگر برای این کار به من مدال بدهند می‎توانم سیاستمدار شوم. دیگران از پشت سر با صدای بلند تشویقش کردند. به‎شدت نفس نفس می‎زد. دو گلوله دیگر هو ا را شکافت. درد به گردنش نیش می‎زد: مرم به سربازانی که موقع نجات سرلشکر‎ها زخمی می‎شوند رأی می‎دهند. همین‎طور که به طرف سرلشگر می‎دوید، پوتینهایش خاک به هوا بلند می‎کرد.

جملاتی که با حروف کج چیده شده است [در این‎جا خط دار] آن‎قدر کوتاه است که مانع سرعت داستان نمی‎شود. صحنه سرشار از انسان دوستی سرباز است. و در عمق آن‎که به طریقی نمایش افشا شده است، آرزویی مبهم نهفته است که نویسنده بر آن تأکید می‎کند.

۱۸- وقایع پیوسته

وقایع پیوسته نه تنها به لحاظ ترتیب جا با هم ارتباط دارند، بلکه از این نظر که پایان یکی آغاز حادثه بعدی را در خود دارد با هم مرتبط‎اند. این نوع ساختار به نویسنده کمک می‎کند تا از مقدمه چینی ملال آور در آغاز صحنه بعدی خودداری کند و مستقیما به صحنه بعدی بپردازد.

داستان: اِدی، دزدی خرده پا، به چند نزولخوار کلاهبردار شدیدا مقروض است و اگر تا سه شنبه قرضهایش را تمام و کمال نپردازد، کتک جانانه‎ای می‎خورد. اِدی تصمیم می‎گیرد که پول‎های مرد ثروتمندی را که می‎گویند همیشه پول نقد زیادی با خود حمل می‎کند بدزدد.

این بخش از رمان را باید با شرح سه حادثه تکمیل کرد.

واقعه ۱: اِدی با ضربه‎ای مرد ثروتمند را بیهوش می‎کند. وقتی دنبال کیف پولش می‎گردد، فکر می‎کند که می‎تواند به رفیقش چارلی اعتماد کند و او را ترغیب کند تا بگوید که اِدی موقع وقوع جرم با او بوده است و نتوانند او را متهم به دزدی از مرد ثروتمند کنند. اما چارلی بسیار طمّاع است.

برای شروع صحنه نیازی به مقدمه چینی دوباره درباره اِدی و چارلی نیست. چراکه قسمتِ آخر صحنه دزدی بالا، ورود مستقیم به صحنه بعدی راامکان پذیر می‎کند (ادی نسبت به وفاداری چارلی مردد است).

واقعه ۲: اِدی و چارلی درباره پول با هم مشاجره می‎کنند. چارلی فقط در صورتی حاضر است بگوید که اِدی ضمن این‎که سهم پول‎های چارلی را یکی یکی جلویش می‎شمرد می‎داند که با باقی مانده پول نمی‎تواند قرضش را به نزولخواران بپردازد. و از ترس کتک جانانه، تصمیم می‎گیرد که چمدان لباسش را ببندد و از آن شهر برود.

در این‎جا نیز مجددا نیازی به مقدمه چینی درباره اِدی در صحنه بعد، نیست. جملات آخر صحنه قبل، مقدمه لازم صحنه بعد را فراهم کرده است. و در حقیقت با این کار، نویسنده مقدمه ملال آور صحنه بعد را حذف کرده است.

واقعه ۳: درِ چمدان اِدی باز است و همه لباسهایش روی تخت وِلوست. اِدی خونین و مالین کف اتاق افتاده است. نزولخواری گردن کلفت و خشن باقی مانده پول اِدی را می‎شمرد. اما پول‎ها کافی نیست.

سه صحنه بالا به هم پیوسته‎اند. چراکه پایان هر صحنه، عاملی پیونده‎دهنده در خود دارد که ما را به صحنه بعد هدایت می‎کند. نویسنده با استفاده از این شیوه، مقدمه چینی مفصل صحنه بعدی را حذف می‎کند و بلافاصله پس از پایان یک حادثه به حادثه بعد می‎پردازد.

البته ساختار حوادث پیوسته در صورتی که صحنه‎‎های بلافاصله پس از یکدیگر نیاید کارآیی نخواهد داشت، چون این نوع آماده‎سازی خواننده آن‎قدر رقیق و کم جان است که اگر حادثه بعدی بلافاصله به‎دنبال حادثه قبل نیاید، خوانند آن را فراموش می‎کند.