جایزه بین المللی افتخاری بهترین فیلم مستند جشنواره آثویکوارونی(Athvicvariuni) کشور هند برای فیلم زندگی بازیافته (life regained )درمورد زندگی و آثارهانی نجم به کارگردانی مهدیه شجریان و باحمایت از بنیاد(munich)pir&pir و تهیه کنندگی اکرا خوشوقت پیر .در مدت زمان یک ماه این فیلم به ۴ جشنواره بین المللی راه پیدا کرده است از جمله جشنواره فیلم نمایش آنلاین لندن ؛ جشنواره گربه سیاه (black cat festival )در کشور بولیوی ؛ ششمین جشنواره مستند بین المللی فیلم های فولکلور هند؛ جایزه افتخاری بهترین فیلم مستند جشنواره آثویکوارونی ؛  به این بهانه گفتگویی داشتیم با هانی نجم درمورد چگونگی ساخت فیلم .

۱_ لطفا نظر خودتان را درمورد نحوه ساخت فیلم و مشکلاتی که با آن مواجه بودید بیان کنید؟

این فیلم مدت دوسال طول کشید و اگر همکاری گروهی دوستانم از جمله آقای مجتبی رستمی ،معصومه مرادی و خانم مهجوریان که قسمت هایی از فیلم را گرفتند نبود ساخت این فیلم ممکن‌نبود و همینطور حمایت های بنیاد pir&pir (munich)درکشور مونیخ که تهیه کننده این فیلم بودند و مدیریت آن با خانم اکرا خوشوقت پیر است که لازم میدانم از آنها تشکر کنم و همینطور کارگردان این فیلم که از دوستان قدیم و هم دانشگاهی من در دانشگاه بودند و این فیلم اولین تجربه فیلمسازی ایشان بود و بخاطر شناختی که حدودا به پانزده سال میرسد و با این شناختی که از آثار هنری من داشتند منجر به این شد که چنین فیلمی ساخته شود .درابتدا با اینکه دوربین مناسب و دستگاه مناسب برای ضبط صدا نداشتیم کمبود امکانات مانع از شروع به کار کردن  برای ساخت فیلم میشد و بعد از اینکه مشورت هایی با دکتر سهیلانجم درمورد این مسله داشتیم که دراینجا لازم میدانم‌مراتب سپاس خودم را اعلام کنم چرا که  از راهنمایی های ارزشمندشان هیچگاه دریغ نکرده اند و درنهایت به این نتیجه رسیدیم ارزش یک فیلم به ایده آن و‌تاثیر گذاری آن است و‌میتوان با کمبود امکانات هم فیلم ساخت و بیشتر تصاویر و ضبط صدا را با گوشی موبایل انجام دادیم که درنهایت موفقیت آمیز بود .در طول مراحل ساخت فیلم حتی یکی از دوستان دوبار مبتلا به بیماری کورونا شد و کارگردان نیز مبتلا به اضطراب شدید شد و ساخت این فیلم از این جهت برای من ارزشمند است که نتیجه یک کار گروهی خوب است که این روزها بیشتر افراد تمایل به فرد گرایی دارند وبخاطر داشتن نظرات مختلف و دشواری کار ،کمتردر فضای هنری  شاهد همکاری گروهی هستیم .

۲-

‎نظر شما راجع به جشنواره هایی که فیلم در آنها

‎ انتخاب شده چیست ؟

خوشحالم که در جشنواره بین المللی  گربه سیاه کشور بولیوی بخشی از عواید جشنواره به کودکان سراسر جهان تعلق خواهد گرفت و توانستم با شرکت این فیلم دراین جشنواره نقش کوچکی دراین کارخیر داشته باشم .

شعارهایی که این جشنواره ها با آن هدف شکل گرفته برای من بسیار جالب است مثلا جشنواره آثواکواریونی چنین گفته : ماموریت ما کشف فیلم‌های باکیفیت و جاه طلبانه، ترویج آثار فیلمسازان و کمک به آنها برای تحقق رویاهایشان است.ما واقعاً معتقدیم که همه از سراسر جهان به فرصتی برای رقابت با فیلمسازان در همه سطوح نیاز دارند.جشنواره بین المللی فیلم آثویکوارونی نمایشی از فیلمسازی نوآورانه است.ما جشنواره فیلمسازان هستیم و به این جشنواره افتخار می کنیم.سینما بزرگترین آینه مبارزه بشریت است. شما این دنیای جایگزین را می بینید، اما بخشی از آن هستید. همه بخشی از آن هستند. این دنیای ماست.

 جشنواره بین المللی فیلم آثویکوارونی بدون شک یکی از معتبرترین جشنواره های فیلم است. و آنها واقعا از فیلمسازهای  نوظهور حمایت میکنند و گاهی برای تغییر جهان به همین حمایت های کوچک نیاز داریم تا پیام خود را ازطریق فیلم برسانیم .من بسیار خوشحالم که فیلم مستند life regained زندگی بازیافته که به موضوع محیط زیست که یک دغدغه جهانی است جایزه افتخاری بهترین فیلم مستند را از آن خود کرده و بخشی از جشنواره بین المللی فیلم ATHVIKVARUNI 2023 هستم.

 امیدوارم مخاطبین به درک عمیقتری از محیط زیست که پیام این فیلم است‌برسند ، محیط زیست و گرم شدن هوای کره زمین در اثر مصرف بی رویه واقعا خطرناک است و پیام اجتماعی مورد نظر دراین فیلم درهمین مورد است که سعی شده با توضیح درمورد آثار هنری بازیافتی به آن اشاره شود .حضور در این جشنواره های فیلم باورنکردنی که باعث شده به این موضوع بیشترتوجه شود برای من باعث افتخار بوده است.

باشد که جشنواره همچنان بستری را برای فیلمسازان فراهم کند که خلاقیت و بیان آنها را تشویق کند.

۳_موضوع فیلم در مورد چیست؟

موضوع فیلم بیشتر اختصاص به مجموعه آثار محیط زیستی که دراین سالها خلق کرده ام دارد و اینکه علیرغم اینکه این آثار هنری از سوی جامعه و اطرافیان پذیرفته نشد به تلاش برای معرفی و هشدار برای اینکه محیط زیست در خطر است ادامه دادم .

قبل تر یک فیلمساز ایتالیایی به نام matteo lonardi زمانی که چیدمانی از آثارم باموضوع محیط زیست در جشنواره ای در لندن انتخاب شد فیلم مستندی ازمن ساخت اما به جنبه محیط زیست آن اشاره نکرده بود و خودم رضایت بیشتری  ازفیلم خانم مهدیه شجریان که کارگردان این فیلم هستند دارم چون دغدغه ام دراین سالها بیشتر محیط زیست بود و فکرمیکنم تاثیر بیشتری دارد چون یک دغدغه جهانی است.

در خانه ما اگر اشیاء مصرفی خراب شود  تمام تلاش خود را میکنند تا آن را تعمیر کنند اما این فرهنگ دیگر فراموش شده و دنیای سرمایه داری  برای انسانها اشیاء را طوری طراحی میکند تا بعدازمدتی خراب شود و آنها به جای تعمیر و استفاده دوباره یک وسیله جدید بخرند ، در گذشته شاید اگر کسی تکه ای از شلوارش پاره میشد آن را میدوخت و وصله میکرد اما امروز دیگر کمتر شاهد چنین فرهنگی هستیم و بیشتر از گذشته مصرف میکنیم . من دراین فیلم سعی کردم با توضیحاتی که در مورد آثار  هنری ام دادم فرهنگ درست مصرف کردن را دوباره یادآور شوم اینکه حتی در روابط هم وقتی شکست میخوریم مانند اشیاء آن را مرمت کنیم و با اشاره به فرهنگ ژاپنی کینتسوگی به شکست ها به دید زیبا و یک سرمایه گرانبها نگاه کنیم .

۴-تاکنون چه جوایزی در زمینه آثار هنری دریافت کردید؟

جشنواره های داخلی و خارجی زیادی که تابه حال شرکت کردم اما مهمترین آنها که مربوط به محیط زیست است در ایران چند دوره جشنواره هنر بازیافت بود و توسط شهرداری تهران برگزار شد که مقام دوم و سوم را داشتم  .جشنواره ملی جوان ایرانی که دربخش طراحی درسال ۸۹برگزارشد و ازبین سه هزارشرکت کننده نفراول شدم .جشنواره مجیک آو پرشیا که جزء ۸ نفر برگزیده بخش نهایی شدم و درلندن برگزار شد .همینطور شرکت در آرت فرهای سوئیس ،اسپانیا ،ارمنستان ،ایتالیا،لندن و…

۵_باتوجه به اینکه شما پایه گذار و مروج سبک دودلینگ آرت درایران هستید،تاثیر آن روی آثار شما چه بوده است ؟

این سبک درایران کمتر شناخته شده و من اولین بار در سال ۹۷ اقدام به برپایی نمایشگاه گروهی از هنرمندانی که دراین زمینه فعالیت داشتند کردم وموفق شدم کیوریتور ده نمایشگاه گروهی باموضوع دودلینگ آرت باشم و کتاب مجموعه آثار هنرمندان سبک دودلینگ آرت را چاپ کردم که تاقبل از آن هیچ مطلبی دراین مورد گفته نشده بود و به صورت تخصصی روی آن کارنشده بود همینطوری مقالاتی درمورد تاثیر آن بر روی تمرکز و‌یادگیری و ارتباط دودلینگ با ناخوداگاه نوشته ام و از ترکیب آن با آثار بازیافت و محیط زیست و بخشی که به خلاقیت مربوط است استفاده کرده ام که امیدوارم در فضای هنری ایران بیشترشناخته شود .

مهدیه شجریان (کارگردان)

۱_هدف شما از ساخت این مستندچه بود؟

من سالها قبل با آقای نجم هم دانشگاهی بودم و یکی از افرادی بودم که از نزدیک شاهد پشتکار و عشق و علاقه شون به هنر بودم،و همیشه تو فکر این بودم راجع به ایشون مستند بسازم و به نظرم سوژه خوبی برای مستند هستند و بعد طی جلساتی که راجع به مستند گذاشتیم به این نتیجه رسیدیم بیشتر راجع به نقاشی ها و تلاش هنرمند برای استفاده از مواد بازیافتی و ایجاد خلق اثر هنری مطرح کنیم

اینکه با وسایل دوریختنی اثر هنری خلق می کنند و جوایزی که از این آثار گرفتند

هدفم نگاه متفاوت نقاش و این دغدغه ای که برای حفظ محیط زیست انجام دادند

۲-موضوع فیلم درموردچیست؟

راجع به نقاشی هست که با استفاده از مواد بازیافتی اثر هنری خلق میکنه با توجه به صحبت هایی که با ایشون داشتم گفتند که من هر جا سطحی می بینم حس نقاشی بهم دست میده مثلا روی کفش های کهنه روی قوطی های پنیر ،روی تی بگ ها و هر چیزی که دوریختنی به نظر می اومد اثر هنری خلق می کرد و تفکری که ایشون داشتند مثلا من یه بخشی از فیلم خیلی دوست داشتم راجع به فرهنگ چینی ها (کینتسوگی)یعنی هر چیزی که ما فکر می کنیم قدیمی و کهنه و دوریختنی و یا شکستگی داره با طلا پر می کنند اون زیباتر می کنند به شخص این فرهنگ تو زندگی من خیلی تاثیر داشت و فهمیدم حتی ادم ها همین طور هستند هر چه زمان میگذره ارزشمند تر هستند با تجربیاتی که دارند می تونند تاثیر بذارند

۳-چرا محیط زیست برای شما اهمیت داشت؟

به هر حال محیط زیست یه موضوع جهانی و ایران متاسفانه پنجمین کشور دنیا در مصرف پلاستیک،خب ما می تونیم به جای استفاده از مصرف پلاستیک از ساک های پارچه ای استفاده کنیم 

دوم اینکه من به طبیعت و حفظ محیط زیست علاقه دارم وقتی می بینم طبیعت زیبا خدا با دست انسان تخریب میشه واقعا ناراحت میشم و از طرفی قضیه محیط زیست یه قضیه جهانی و باید همه ما خودمون مسئول بدونیم در حفظ محیط زیست

۴-مستندی که ساختید چه تاثیری روی خود شما داشت؟

خیلی به اجسامی که دور بریزم فکر می کردم که چه اثر هنری میشه خلق کرد من به نقاشی خیلی علاقه دارم و یه ترم دانشگاه رشته نقاشی خوندم و لیسانس گرافیک دارم و بی ارتباط نیست به موضوع مستند  این پروژه باعث شد من دوباره کار نقاشی شروع کنم و یه پیج هنری راه انداختم و خیلی از موادی که دورریختنی بودند نقاشی می کردم و می دیدم چقدر آثار هنری زیبا خلق کرد

۵-با توجه به اینکه این فیلم اولین کارگردانی شماست فکر می کنید استقبال چطور خواهد بود؟

من همیشه به فیلمسازی علاقه داشتم به خاطر همین در ابتدا کار تدوین انجام دادم چون به نظر من بین تدوین و فیلمسازی ارتباط زیادی وجود داره و معمولا به تدوین میگن کارگردانی دوم چون شخصی که کار تدوین انجام میده فریم به فریم کار باید دقت کنه و مرحله نهایی کار هست

۶_چه چیزی باعث شد بعد مدتها کار تدوین و کارهای دیگر دز زمینه هنر تصمیم به تجربه در زمینه کارگردانی بگیرید؟

من همیشه به فیلمسازی علاقه داشتم شاید یکی از دلایلی که تدوین انتخاب کردم تدوین به فیلمسازی ربط داره فریم به فریم کار باید دقت کنی ،من همیشه به ساختن فیلم علاقه دارم

این موضوع همیشه تو ذهنم بودو شرایط و زمانش برسه شروع به فیلمسازی می کنم کار مستند خیلی دوست دارم ،سوژه ای که داری در موردش مستند میسازی،حقیقت جلو دوربین میبری و دوس دارم مستندهای متفاوتی بسازم یادم میاد سوار مترو یا اتوبوس  می شدم یا بیرون بودم با خیلی از ادما صحبت می کردم و خیلی وقتا از زندگی هاشون می گفتند و پیش خودم فکر می کردم موضوع خوبی برای مستندو زمانیکه رشته تدوین انتخاب کردم به این نیت بود که فیلم ساز بشم

۷_چرا ساخت این فیلم زمان برد؟

به خاطر اینکه ما تو یه شرایط سختی شروع کردیم به کار کردن و زمانی بود که کرونا بود و من استرس حاد داشتم و هیچ کاری قبول نمی کردم یادم میاد وقتی اقای نجم به من زنگ زدند و راجع به فیلم صحبت کردند من قبول نکردم ولی آقای نجم با من طوری صحبت که استرس نداشته باش و این یه کار دوستانه هست و من چون ساخت مستند دوس دارم قبول کردم با تمام استرس هایی که داشتم و چون ایشون همکلاسی من بودند و میدونستم که هنرمند صبور و بااخلاقی هستند شروع به کار کردیم ایشون یه نمایشگاه زدند و یه سری تصویر گرفتند و بعد همینطور مشکلات یکی یکی شروع شد  و تصویربردارمون دچار بیماری ک شدند و در بیمارستان بستری شدند و کار عقب افتاد اما من با توجه به تصویرهای ارشیو حدود ۱۰ دقیقه از کار زدم و بعد که تصویر بردارمون حالشون بهتر شد یکی دیگه از تصویربردارامون این مشکل براشون پیش اومد و دوباره کار متوقف شد و از طرفی کارت گرافیک سیستم من هم سوخت و پروژه ای که کار کرده بودم رو سیستم نتونستم ادامه بدم و هر کارت گرافیکی که به سیستم زدم به سیستم من نمی خورد

بعد تصویربردار اول بعد بهبودی کاری براشون پیش اومد و نتونستند بیان برای ادامه کار و ما تصویر بردار دیگری سر کار اوردیم که ایشون هم چند تا سکانس گرفتند و بعد دچار مشکلاتی شدند و کشور ایران تو وضعیت سیاه بود و کلا حال و اوضاع کشور خیلی گرفته بود

و در کل ساخت این مستند فراز و نشیب زیاد داشت و ما با مشکلات زیادی روبرو می شدیم و ما هر بار تصمیم می گرفتیم بریم فیلمبرداری یه اتفاقی پیش می اومد که نمیتونستیم فیلمبرداری انجام بدیم

به هر حال وقتی تصویربرداری تموم شد نوبت به تدوین کار رسید البته من تمام کار تو ذهنم چیدمان کرده بودم ولی تا چند وقت یه سری مشکلات هم برای سیستم پیش اومده بود و کار دوباره یکم طول کشید تا تونستیم سیستم مناسب پیدا کنیم و تمام این موارد من کلافه کرده بود چرا انقدر کار به مشکل برمی خوره و کند پیش میره

من خودم زمانی که می خواستم کار تدوین شروع کنم خیلی می ترسیدم و حدود یک ماه پشت سر هم کار کردم تا زودتر کار به نتیجه برسه و از خونه بیرون نرفتم تا به مشکلی بر نخورم🙂🙃 ولی بعد زدن دوز سوم من امیکرون گرفتم و اقای نجم هم بعد از من این بیماری گرفتند ولی ما با همه این فراز و نشیب ها ادامه میدادیم

جا داره اینجا از اقای نجم و خانم پیر تهیه کننده خوبمون تشکر کنم چون همیشه با انرژی های مثبتی که میدادند باعث دلگرمی من می شدند و هم از خانم مهجوریان دوست عزیزم تا جایی که در توان داشتند به من کمک کردند درسته این کار به مشکلات زیاد برخورد ولی خدا رو شکر با گروه خیلی خوبی کار کردم و اینجا از تک تک بچه های گروه و مخصوصا خانم پیر تهیه کننده مهربون مون تشکر کنم

۸_برای کارگردانی چه مراحلی داشتید؟

 ابتدا دکوپاژ طراحی کردم بعد تمام تصاویر آرشیو اقای نجم دیدم بعد با کمک اقای نجم موسیقی انتخاب کردم و یه روز اتلیه اقای نجم رفتم و مصاحبه کردم و صداشون ضبط کردم و بعد تصویرهایی که تو ذهنم داشتم تصویربرداری انجام دادیم و بعد مراحل تدوین انجام دادم

۹_جدا از بحث محیط زیست چه مسائل دیگری برای ساخت فیلم برای شما اهمیت داشت؟

جدا از محیط زیست چون من اقای نجم می شناختم و هم دانشگاهی بودیم برای من خلاقیت و پشتکار و ساده انگاری که توی کاراشون داشتند دوست داشتم با فیلمی که میسازم بیشتر از این شناخته بشن وقتی یه هنرمند روی قوطی پنیر یا تی بگ یا بطری نقاشی میکنه یا اینکه به علاقه مندان هنر انقدر خوب راهنمایی می کنند و بی ادعا هستند و اینکه از مواد دور ریختنی اثاری خلق کردند که تو کشورهای مختلف به نمایش رفت فروش داشت جایزه گرفتند و این برای من جالب بود مثلا با تی بگ هایی که ما می ریزیم دور نمایشگاه زدند و جایزه گرفتند و من خودم تو نمایشگاه ایشون حضور داشتم

و دلیل دیگه اینکه تو دوران دانشگاه با تمام مخالفت هایی که با سبک نقاشی داشتند ولی راهشون ادامه دادند

من خودم نقاشی های ایشون پی گیر بودم مخصوصا نقاشی از طبیعت و دودلینگ علاقه مندم

۱۰_تلاش شما برای نشان دادن چه چیزی بود و چه پیامی دارید وفکرمیکنید چه تاثیری روی مخاطب دارد ؟

من با اقای نجم هم دانشگاهی بودم و شناختی از کاراشون داشتم و میدونستم چه مستندی می خوام بسازم با توجه به اینکه به خاطر وضعیت کرونا و مشکلاتی که پیش رو داشتیم سعی کردیم فیلم خوبی ساخته بشه و امیدوارم استقبال خوبی بشه و اینکه یه هنرمند چطور با اشیا بازیافتی آثار هنری خلق میکنه و برای تماشاگر جذاب باشه هدف اصلی من جدا از استقبال اینکه این مستند تاثیر گذار باشه و بعد از دیدن فیلم در حفظ محیط زیست کوشا باشه و اشیا دور ریختنی با ارزش بدونه