ادبیات غرب در سده‌های میانه/ ادبیات فرانسه

کهن‌ترین ساکنان شناخته شدهٔ سرزمین فرانسه، قوم گل، شاخه‌ای از نژاد سلتی هستند. از گل‌ها تا پیش از پیروزی رومی‌ها که در فاصلهٔ سال‌های 154 تا 50 ق.م صورت می‌گیرد، اطلاع چندانی در دست نیست. با استیلای رومیان تمدن مختلط رومی و گل در هم می‌آمیزد. زبان فرانسه، مستقیماً از زبان لاتینی که در عهد رومیان در سرزمین گل زبان رسمی مدارس، حکومت و کلیسا بود، مشتق شده است. این زبان لاتینی کلاسیک است که سیسرون و سزار آثار خود را به آن نوشته‌اند. در میان اقشار پایین جامعه کم کم لاتینی پست رایج می‌شود که زبانی بریده‌تر، بی‌پرواتر و از نظر دستوری پر اشتباه بوده است. تا سدهٔ پنجم میلادی تغییرات زیادی در این زبان پدید می‌آید. ویرانی مدارس و نظام حکومتی به دست بربرها در رواج این زبان در توده‌های مردم تأثیر بسیار می‌گذارد و آن را به صورت زبان ملی در می‌آورد.

و سرانجام کلیسا که سخت پایبند لاتین کلاسیک است، ناچار به کشیش‌ها و اسقف‌ها اجازه می‌دهد که در مواعظ خود از زبان عامیانه استفاده کنند.

در سدهٔ دهم چهار اثر کوتاه می‌شود:

• سرود قدیس ائو لالیوس
• شعری در شعادت عیسی
• زندگی سنت لژه
• شعری دربارهٔ بوئتیوس
• ادبیات کلیسا و دیرها
• ادبیات کاخ‌ها و دربار
• ادبیات شهری

که هر چهار اثر بیشتر از نظر زبان‌شناسی اهمیت دارند. به هرحال، تاریخ ادبیات فرانسه، از سدهٔ یازدهم آغاز می‌شود. آثار ادبی که پیش از 1480 تألیف شده‌اند، در سه گروه اصلی رده بندی می‌شوند:

ادبیات کلیسا و دیرها

کلیسا به عنوان بزرگترین عامل وحدت و تمدن سده‌های میانه، بر ادبیات کهن فرانسه تأثیر شگرفی باقی گذارد. مدت چند قرن کلیهٔ متون فلسفی و کلامی فرانسه به لاتینی جدید نوشته می‌شد زیرا تنها اهل کلیسا به این نثر دلبستگی داشتند. زندگینامه‌های قدیسان و معجزات مریم مقدس نیز هر دو به زبان لاتین جدید و فرانسوی تألیف می‌یافت. کلیسا به منظور آموزش اصول اخلاق از طنزها و حکایات تمثیلی بهره می‌گرفت. سرانجام نمایش‌های مبتنی بر آیین‌های عبادی در کلیسا آغاز شد و به بیرون از کلیسا راه یافته و به شکل نمایش‌های غیرمذهبی درآمد.

ادبیات کاخ‌ها و دربار

آثار تألیف شده برای نجیب زادگان و اشراف را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد:

ادبیات فئودالیسم (بیشتر در سده‌های یازدهم و دوازدهم)

شانسون دو ژست: آداب و رسوم، آرمان‌ها و روحیات مردم در روزگار آغازین فئودالیسم فرانسه در 95 منظومهٔ حماسی مشهور به شانسون دو ژست (به معنای ترانه‌های اعمال برجسته) به یادگار مانده است. این منظومه‌ها داستان‌هایی است از سرگذشت قهرمانانی که در سده‌های هشتم و نهم زندگی می‌کردند اما فضای ایام فئودالیسم و جنگ‌های صلیبی بر زندگی آنان سایه افکنده بود. این شانسون‌ها نیمه تاریخی‌اند و اغلب اعمال دو یا چند شخصیت واقعی به یک قهرمان نسبت داده می‌شود. تاکید مؤلف بر نیروی جسمانی، شجاعت، بردباری و وفاداری به ارباب کل و خداوند است. منشاء این منظومه‌ها بر ما پوشیده است. شاید از ترکیب منظومه‌های حماسی که مدت دویست یا سیصد سال سینه به سینه نقل می‌شدند به وجود آمده باشند؛ یا شاید یکی از ارباب کلیسا در قرون وسطی که مشتاق جلب مسافران به زیارتگاه‌ها بوده با جستجوی منابع و با گوش کردن به ژونگولرها (نمایش‌دهندگان حرفه‌ای و دوره گرد) می‌خواسته مطالبی را دربارهٔ قهرمانی که اعمال برجسته‌اش به نحوی با آن زیارتگاه مرتبط می‌شده گردآوری کند و آنگاه یک شانسون دربارهٔ آن قهرمان تصنیف کرده باشد. مضمون همهٔ منظومه‌های شانسون دو ژست مرتبط با امور فرانسه است. در شانسون‌ها سه دور اصلی مشهود است:

1-     دور شارلمانی (اعمال پادشاه): در این دور، در تمام منظومه‌ها شارمانی نقش دارد هرچند فرعی باشد.

-          سرود رولان (شانسون دو رولان) (حدود 1100 م.): کهن‌ترین و بهترین حماسهٔ فرانسوی است با 4002 بیت. مؤلف حماسه ناشناس است و زمینهٔ تاریخی آن بسیار اندک. شارلمانی پس ازهفت سال نبرد با ساراسن‌ها در اسپانیا، تمام شهرها به غیر از ساراگوسا را که در دست مارسیل، حاکم مسلمانان قرار دارد تصرف می‌کند. مارسیل درخواست صلح می‌دهد و شارلمانی گانلو، پدرخواندهٔ رولان را برای گفتگو دربارهٔ شرایط صلح اعزام می‌دارد. گانلو که نسبت به رولان حسادت می‌ورزد، به فکر خیانت می‌افتد و به همدستی مارسیل توطئهٔ حمله به عقبهٔ لشکر به فرماندهی رولان را ترتیب می‌دهد. نیرنگ کارگر می‌افتد و عقبه نابود می‌شود. اما پیش از آن رولان و نیروهایش 20 هزار از ساراسن‌ها را به هلاکت می‌رسانند. رولان چند لحظه پیش از مرگ در شیپوری می‌دمد. سربازان شارلمانی به یاری او می‌شتابند و باقیماندهٔ ساراسن‌ها را نابود می‌سازند. با وجود این لشکر دیگری از مسلمانان به دفاع از ساراگوسا می‌پردازند. فرانسویان باید با آنها وارد نبرد شوند. شارلمانی به اکس لاشاپل باز می‌گردد و گانلو را به جرم خیانت محکوم به مرگ می‌کند. اود، نامزد رولان با شنیدن خبر مرگ نامزد خویش از فرط اندوه جان می‌سپارد.

آنچه به این داستان آسیب می‌رساند، گزاف‌گویی، تشریح ملال‌آور جزئیات و تکرار و افزون بر آن شخصیت‌پردازی ناپخته است؛ هر شخصیت یا مطلقاً خوب و یا مطلقاً بد است. با این وجود سرود رولان بیان شیوایی از وطن دوستی فرانسوی و روح مسیحیت مبارز است.

-          زیارت شارمانی از بیت المقدس (حدود 1100 م.): هنگامی که شارلمانی در اثنای صحبت اشاره می‌کند که هیو، امپراطور قسطنطنیه، بلندقامت‌تر و زیباتر از شوهر اوست، شارلمانی راهی بیت‌المقدس می‌شود. در آن شهر عتیقه‌های متبرکی به دست می‌آورد و سپس به قسطنطنیه می‌رود. در آنجا پس از اینکه کارهای شگفت‌انگیزی از برکت آن عتیقه‌ها انجام می‌گیرد، شارلمانی خود را با هیو مقایسه می‌کند و درمی‌یابد که او حتی از هیو یک پا بلندتر است. بی‌درنگ به فرانسه باز می‌گردد، همسرش را می‌بخشاید و یادگارها را به دیر قدیس دنی اهدا می‌کند. این منظومه سرشار از شوخی و بذله‌گویی است.

-          هوئون دو بوردو (حدود 1200 م.): این شانسون با الهام از رمانس‌های پرماجرا تألیف یافته است. هوئون پسر دوک بوردو در دفاع از خود، شارلوت پسر شارلمانی را می‌کشد و محکوم به انجام کارهایی ظاهراً غیرممکن می‌شود. اما اوبرون کوتوله به یاری او می‌شتابد.

2-     دور گیوم دو رانژ: این دور شامل قصه‌هایی است دربارهٔ گیوم دو رانژ قهرمان نیرومند مسیحی است که از پسر ضعیف و ترسوی شارمانی پشتیبانی می‌کند. این دور پیوسته‌تر و متشکل‌تر از دور شارلمانی است.

3-     دور دون دو مایانس: این دور دربارهٔ پیشکارهای سرکشی است که بر ضد اربابان بزرگ و به ویژه شارلمانی شورش می‌کنند. بیشتر اشعار این دور سرشار از خشونت، بی‌رحمی و وحشی‌گری است.

ادبیات شوالیه‌گری

رمانس‌ها: رمانس‌های کهن فرانسوی مانند شانسون دوژست، داستان‌هایی شاعرانه‌اند. با این وجود میان شانسون‌ها و رمانس‌ها تفاوت‌های آشکاری وجود دارد:

1-     رمانس‌ها بر خلاف شانسون‌ها زمینهٔ تاریخی ندارند.

2-    رمانس‌ها هنرمندانه‌تر و پیراسته‌تر تألیف یافته‌اند.

3-    رمانس‌ها بیشتر از عشق سخن می‌گویند.

4-    رمانس‌ها بیشتر با تخیل، معجزه و عجایب سر و کار دارند تا بیان فتوحات صرف که از قدرت و شهامت سرچشمه می‌گیرد.

رمانس‌ها به سه دور اصلی تقسیم می‌شوند:

• رمانس‌های قدیم که مضامین آنها از موضوعات تاریخ روم سرچشمه می‌گیرند:
• رمانس‌های بِرتُن که داستان‌های عمدهٔ آنها از مضامین برتانی مایه می‌گیرد. دلبستگی نورماندی‌ها به افسانه‌های سلتی، همراه با علاقهٔ پرووانسال به عشق درباری و شوالیه‌گری، الهام بخش قصه‌های رمانتیک دربارهٔ آرتورشاه و دلاورانش، تریستام و ایزولت و جام مقدس می‌شود و این سه عنصر سرانجام بخشی از یک دور را تشکیل می‌دهند. تاریخ شاهان بریتانیا اثر جفری‌آومان‌موث و رمانس بروتوس تألیف واس، دو منبع مدون مهم رمانس‌های آرتوری فرانسه هستند:

داستان اسکندر: زندگینامه‌ای تخیلی است از اسکندر کبیر که حدود سال 1147 به وسیلهٔ لامبر لوتور آغاز و در 1276 به دست الکساندر دو برنه پایان یافته است.

داستان تب: حدود 1150. نویسنده ناشناس. افسانهٔ تبِ کهن را حکایت می‌کند.

داستان آنه آس: حدود 1165. نویسنده ناشناس. بیشتر داستان انئید و ویرژل را بازگو می‌کند.

داستان تروآ: اثر بنوا دو سنت مور. این منظومهٔ 30 هزار بیتی، از اهمیت بسیاری برخوردار است. زیرا افسانهٔ ترویلوس و کرسیدا را برای نخستین بار روایت می‌کند. بنوا در تألیف این اثر از هومر و دارس فریگیایی و دیکتیس کرتی الهام گرفته است و زمینهٔ داستان‌هایی از بوکاچو، چاوسر، شکسپیر، درایدن، مورلی و بسیاری دیگر می‌شود.

تریستان و ایزولت: این منظومه در سرتاسر اروپا رایج شده و بر سر زبان‌ها می‌افتد. مشهورترین این روایات چنین است: تریستام از طرف عمویش مارک، شاه کورنوال، مأمور می‌شود به ایرلند رفته شاهزاده خانم ایزولت را برای او خواستگاری کند. ایزولت و تریستام در مسیر بازگشت به کورنوال شربتی جادویی می‌نوشند و به عشق یکدیگر گرفتار می‌شوند. مارک به ماجرا پی می‌برد و آنها را به تبعید می‌فرستد؛ اما بعد ایزولت را می‌بخشد. تریستام به برتانی می‌رود و با ایزولتی دیگر ازدواج می‌کند. تریستان که سخت مجروح شده، پیامی به ایزولت کورنوال می‌فرستد و از پیک می‌خواهد به هنگام بازگشت، در صورت موفقیت بادبان‌های سپید برافرازند.‌.. اما، ایسولت برتانی به شوهرش خبر می‌دهد که پیک پرچم‌های سیاه برافراشته است. تریستام دلشکسته، از فرط اندوه می‌میرد و ایسولت کورنوال نیز با شنیدن خبر مرگ عاشق جان می‌سپارد.

جام مقدس: افسانهٔ دیگری که بسیار رایج می‌شود، داستان جام مقدس (ظرفی که مسیح در مراسم عشای ربانی از آن شراب می‌نوشد.) است. مشهور است که قدیس یوسف رامه‌ای آن را به بریتانیا می‌برد، ولی بعد ناپدید می‌شود. این جام اهمیتی راز واره پیدا می‌کند و جستجوی آن برای دلاوران افسانه‌ای، نوعی جهاد به شمار می‌آید. در افسانه‌های کهن‌تر، پرسیوال قهرمان این داستان است و در افسانه‌های متأخر گلهد جای او را می‌گیرد.

از نویسندگان مشهور این دوره:

ماری دو فرانس: شاعره و افسانه سرای نورماندی که سالیان درازی از عمر خود را در دربار هنری دوم سپری می‌کند. شهرت وی مرهون منظومه‌های داستانی کوتاه وی است که از سادگی، روشنی، هیجان، احساس و عاطفه و درک عمیق عشق انسانی برخوردار است. مشهورترین منظومه‌های وی:

1-     لانوال: داستان شوالیه‌ای که پریزادی به او دل می‌بندد. اما شوالیه این راز را برملا می‌کند و پریزاده وی را ترک می‌کند.

2-     فرسنه: دربارهٔ زنی شکیبا

3-     پیچک: گوشه‌ای از عشق تریستام و ایزولت است. جایی که تریستام پیامی رمزی بر روی ترکهٔ فندق برای محبوب خویش ایسولت می‌فرستد.

4-     دو عاشق: داستانی سرشار از احساس دربارهٔ مرد جوانی که برای رسیدن به شاهدخت زیبا جان خود را از دست می‌دهد.

از ماری یکصد و سه فابل در مجموعه‌ای به نام زوپه به یادگار مانده است.

کرتین دو تروآ: بزرگ‌ترین داستان‌نویس فرانسوی سده‌های میانه و نخستین مولفی که افسانه‌های آرتوری را در یک دوره تنظیم می‌کند. او برای نخستین بار عشق لانسلو به ملکه گوینویر را در ادبیات مدون وارد می‌سازد. او سبکی ساده و گیرا دارد. از وی پنج منظومه به یادگار مانده است:

1-     آرک

2-     لانسلو

3-     کلیژه

4-     یوین

5-     پریسوال

روبر دو بو رو: جانشین خلف کرتین دو تروآ است. اثر مشهور وی یک منظومهٔ سه بخشی آرتوری است. ترکیبی از سه داستان:

1-     یوسف رامه‌ای یا جام مقدس بزرگ که داستان جام مقدس کهن را روایت می‌کند.

2-     مرلین که شخصیت اصلی آن یک جادوگر است.

3-     پرسیوال که یافتن جام و پایان جهان افسانه‌ای آرتور را روایت می‌کند.

• رمانس‌های ماجرایی. منظومه‌هایی که منشاء شرقی دارند و قصه‌هایی که مضامین آنها از ممالک اروپای غربی گرفته شده، در زمرهٔ رمانس‌های ماجرایی رده‌بندی می‌شوند. این رمنس‌ها با الهام از شانسون دو ژست تألیف یافته‌اند. ویژگی عمدهٔ آنها جنبهٔ رمانتیک بسیار قوی است و از رویدادهای غیرعادی و شگفت، عشق آتشین و دلاوری‌ها سرشار اند.

فلور و بلانشفلور: ماجرای عشق دو دلداده مضمون این منظومه است. دختری مسیحی به نام بلانشفور از اسارت در بابل رهایی می‌بخشد. دو عاشق به اسپانیا برمی‌گردند. فلور به خاطر بلانشفور مسیحیت را می‌پذیرد و ماجرا پایان می‌یابد.

اوکاسون و نیکولت: داستان عشقی سده‌های میانه که از لحاظ ترکیب نظم و نثر بی‌همتاست. این داستان وهمی است و ساختمانی ضعیف دارد. رویدادها به دنبال هم اتفاق می‌افتند بی‌آنکه ارتباطی منطقی با هم داشته باشند. قهرمان در راه عشق همه چیز را قربانی می‌کند. و نیکولت به پیروی از رسوم عشق درباری با رضا و رغبت تسلیم او می‌شود.

ادبیات شهری

با انحطاط فئودالیسم و رونق تجارت و صنعت، شهرها ثروتمند و نیرومند می‌شوند و بورژوازی کم‌کم اهمیت خاص خود را پیدا می‌کند و تاثیرات خود را از لحاظ فکری و فرهنگی به ظهور می‌رساند. به طوری که در میانهٔ سدهٔ سیزدهم حجم آثار ادبیات بورژوازی به میزان قابل ملاحظه‌ای می‌رسد. این آثار، قهرمان‌گرایی و رمانتیسمِ ادبیات درباری را کم دارد. در عوض روح شادی و شوخی بر آن سایه افکنده و با طنز شیرینی درآمیخته است و از واقعیت و خردگرایی می‌گیرد. مردم، نهادها و اندیشه‌هایی که قبلاً کمال مطلوب تلقی می‌شدند و مورد احترام بودند، در ادبیات بورژوازی به ریشخند و باد حمله گرفته می‌شوند. انواع مهم ادبیات بورژوازی، طنز، نمایشنامه، اشعار غنایی، تعلیمی و تمثیلی است:

طنز

روتبوف (حدود 1230 تا 1285 م.): خنیاگر، قمارباز، احتمالاً نیرومندترین شاعر عصر خود و بزرگترین نویسندهٔ سدهٔ سیزدهم است. آثار وی به سه گروه مشخص تقسیم می‌شوند:

1-     منظومه‌های شخصی و خنده‌دار: شکوه از تهیدستی، کنایه به ریاکاری و ریشخند برخی احکام مذهبی.

2-     منظومه‌های مناسبتی: این منظومه‌ها فخیم‌تر از گروه اول هستند و در باب رثای مردان بزرگ گفته شده‌اند. برخی نیز بیانگر تفاسیری طنزآمیز از رویدادهای جاری زمانه هستند.

3-     منظومه‌های پارسایی: این منظومه‌ها، زندگی قدیسان، اعترافات شخصی و نمایش معجزهٔ تئوفیل را در بر می‌گیرد.

فابلیو: در فابلیوهاست که روح شادی و شوخ طبعی به روشنی قابل تشخیص است. فابلیو قصه‌ای است منظوم که بیشتر قسمت‌های آن خنده‌آور است و رویدادهای واقعی یا ممکن الوقوع را در جریان عادی زندگی بازگو می‌کند. فابلیوها با کنایه، همهٔ اقشار جامعه مخصوصاً زنان، کشیشان و اشراف را به ریشخند می‌گیرند. بسیاری از این قصه‌ها زشت و وقاحت بار اند و آکنده از نیرنگ‌ها و فریب‌های شوخی‌آمیز. این قصه‌ها، عمیقاً بر بوکاچو، چاوسر، مولیر، لافونتن و بسیاری دیگر تأثیر داشته است.

پزشک اجباری: منبع الهام مولیر در نوشتن طبیب اجباری بوده است. زنی روستایی که از تنبیه شوهرش به ستوه آمده، به دو قاصد دربار خبر می‌دهد که همسرش پزشکی مشهور است. مرد روستایی به دربار اعزام می‌شود تا استخوان ماهی را از گلوی شاهزاده خارج کند. ادای مسخرهٔ مرد روستایی شاهزاده را چنان به خنده می‌اندازد که استخوان از گلویش بیرون می‌پرد. در پی این رویداد جمعیت برای معالجهٔ خود مرد روستایی را احاطه می‌کنند و او که خود سخت درمانده است پیشنهاد می‌کند که تنها شرط او برای درمان آنها سوزاندن رنجورترین بیمار است. با شنیدن این خبر همه اعلام می‌کنند که شفا یافته‌اند.

کبک‌ها: زنی پرخور، همهٔ کبک‌هایی را که همسرش برای خود به کناری نهاده می‌خورد. او با توسل به یکی از نیرنگ‌های همیشگی که در این قبیل قصه‌ها پیش پای زنان گذاشته می‌شود، خشم شوهر را فرو می‌نشاند.

فابل‌ها و طنزها از زبان حیوانات: در سده‌های میانه، فابل مناسب‌ترین قصهٔ آموزشی به شمار می‌رفت. در این دوره فابل‌های فدروس، ازوپ و آویانوس بسیار پرخواننده بود. در فرانسه با الهام از فولکلور و حکایات ازوپ فابل‌های زیادی تألیف شد. پاره‌ای از این حکایات جنبهٔ طنز داشت تا هدف‌های صرفاً تعلیمی.

داستان روباه: متداول‌ترین منظومه از زبان حیوانات در سده‌های میانه است. این اثر تنها یک فابل نیست بلکه مجموعه‌ای است از چهار دور مشتمل بر بیست و پنج منظومه که نویسندگان طی سال‌های متمادی سروده‌اند:

-          منظومه‌ها در دور نخست، صرفاً مایهٔ سرگرمی و تفنن بود و هر چه تعداد آنها افزایش می‌یافت، طنز و تمثیل اشعار پرمایه‌تر می‌شد. به طوری که در آخرین منظومه‌ها، حیوانات نمایندهٔ تیپ‌ها یا افرادی خاص بودند و داستان‌هایی از حیوانات گوناگون مانند روباه، شیر، خروس و... را بازگو می‌کردند. این حیوانات از قوهٔ عقل و قدرت سخن گفتن برخوردارد بودند.

-          دور دوم، تاجگذاری رنار، فرقه‌های کاتولیک رومی فرانسیسیان و دومینیکیان را به باد طنز می‌گیرد.

-          در دور سوم، حیوانات در واقع تمثیلی از شوالیه‌های سده‌های میانه هستند: زره بر تن می‌کنند، اسب سوار می‌شوند، با سلاح می‌جنگند و... . تمثیل زیاد این حکایات را از شکل انداخته است.

-   دور چهارم مجموعه‌ای از حکایات بلند را شامل می‌شود که به ظاهر تمثیلی اما با بحث‌های مفصل اخلاقی همراه‌اند. در بعضی نسخه‌ها فابلوها و رمانس‌های صرفاً سرگرم کننده در میان منظومه‌ها جا گرفته‌اند و گاهی نیز به رنج‌های مردم عادی اشاره می‌کنند.

فوول (حدود 1310 تا 1314 م.): ژروه دو بو از نورمان‌ها، این منظومهٔ تمثیلی دو بخشی را با الهام از رنار نو سروده است. فوول اسبی است که نام او از نخستین حروف شش واژهٔ فرانسوی معادل چاپلوسی، آز، هرزگی، بطالت، حسد و جبن تشکیل می‌شود: این اسب نماد همهٔ بدی‌هاست به ویژه دروغ. در نخستین بخش منظومه، شاهان، اشراف، روحانیون، و حتی پاپ برای خوشایند اسب به چاپلوسی و خودشیرینی می‌پردازند. در بخش دوم پیشنهاد ازدواج فوول با اقبال رد می‌شود. او هم با خودپسندی ازدواج می‌کند و طولی نمی‌کشد که فرزندان آنها مایهٔ دردسر دنیا می‌شوند. این منظومه با پیشگویی سرانجام فوول و همهٔ بدی‌هایش به پایان می‌رسد.

اشعار تمثیلی و تعلیمی

مردمان سده‌های میانه، بی‌اندازه شیفتهٔ تمثیل بودند. در این دوره، افزون بر فابل‌ها از زبان حیوانات منظومه‌های زیادی به وجود می‌آید که اندیشه‌های مجرد را در قالب داستان‌های تمثیلی بازگو می‌کند و معمولاً هدف شاعر آموزش بعضی تعالیم اخلاقی است. کلیسا هم از چنین ادبیاتی استقبال می‌کند و حتی اساطیر شرک‌آمیز را هم نادیده می‌گیرد و آن را بیان تمثیلی اخبار کتاب مقدس می‌داند.

در اوایل سدهٔ چهارم مسخ اثر اووید ترجمه می‌شود و کتاب فابل‌های اووید بزرگ مورد تمجید قرار می‌گیرد. در این دوره، داستان گل سرخ در شمار متداول‌ترین آثار قرار می‌گیرد.

داستان گل سرخ: این اثر منظوم از موثرترین آثار سده‌های میانه است. دو بخش دارد و هر بخش سرودهٔ شاعری جداگانه است. این دو بخش از نظر سبک و روح داستان‌سرایی بسیار متفاوت‌اند:

بخش نخست در سال 1230 به وسیلهٔ گیوم دو لوریس نوشته شد. لوریس قصهٔ رمزی و بی‌اندازه رمانتیک عشق شوالیه‌ای را به دختری زیبا به نام رز حکایت می‌کند. رز در باغ عشق سکونت دارد و دیواری او را از نگرانی‌ها و خطرات جهان مثل سالخوردگی، رشک، تهیدستی، نفرت،... در امان نگه می‌دارد. روزی شوالیه‌ای وارد باغ می‌شود و هدف یکی از تیرهای کوپید (الهۀعشق) قرار می‌گیرد و عاشق رز می‌شود. او برای رسیدن به معشوق تلاش می‌کند. استقبال (welcome) به یاری‌اش می‌شتابد؛ اما خطر، شرم، خشم و تهمت همه جا راه را بر او می‌بندند. سرنجام شوالیه به دلدار می‌رسد. اما تهمت آن دو را از دور می‌بیند و ماجرا را به گوش حسادت می‌رساند. حسادت استقبال را زندانی می‌کند و دیواری بر گرد رز می‌سازد و شوالیهٔ عاشق با سرنوشت خود پشت دیوار می‌ماند.

داستان که به اینجا می‌رسد، دو لوریس از دنیا می‌رود. بخش دوم به وسیلهٔ ژان دو مون سروده می‌شود. او تمام آنچه را دو لوریس مقدس می‌داند به شدت محکوم می‌کند. از سویی در زیارتگاه عشق و زن به عبادت می‌پردازد، شوالیه‌ها را تجلیل می‌کند، به کلیسا و روحانیون احترام می‌گذارد و نجیب‌زادگان را ستایش می‌کند، از سویی ژان دو مون یک واقع‌گرای بدبین با کنایات نیشدار خود، زن شوالیه‌گری، کلیسا، روحانیون و نجیب‌زادگان را هجو می‌کند. این بخش میدان وسیعی برای فضل فروشی دومون است. پر از گریزهای طولانی به فلسفه، علم اساطیر و علوم سده‌های میانه. او در این بخش آخرین تلاش‌های عاشق و آخرین کشش‌های رز را حکایت می‌کند. ■           منبع: تاریخ ادبیات جهان- باکنر تراویک