اشاره: نویسنده این نوشتار پیش از این نیز پیرامون موضوع نوشتن و صورت نوشتاری زبان و نیز حول محور تفکر زبانی در جهان نوشتاری متن، دست به قلم برده و مطالبی را از زوایه دیدهای مختلف به قلم سپرده است. موضوع نوشتن و صورت نوشتاری زبان و دقیقتر نوشتارشناسی و متنشناسی از چندین جهت در روزگار معاصر ما دارای برد عمیق و از تأثیرگذارترین مبانی ادبیات و زبانشناسی است. دایره گسترده حوزه جامعهشناسی ادبیات نیز از جمله میدان گاهها و عرصه گاههایی است که در بررسیهای مربوط به آفرینشهای ادبی در زمان و مکان مشخص و نیز در بررسی مبانی زیباییشناسی امر نوشتن دارای دغدغه تام است.
از دیگر سو طرح چنین موضوعی در گستره بومی و محیط پیرامونی منطقه آذربایجان (ایران) مسیر نوشتار را به سمت صورت نوشتاری زبان عمومی این منطقه یعنی ترکی آذربایجانی هدایت میکند و این امر ناخواسته است!
نویسنده این نوشتار در سالیان گذشته و در نوشتاری تحت عنوان «هستیشناسی زبان مادری در ادبیات آذربایجان» به این موضوع اشاره کرده است:
«یکی از مهمترین دغدغههای امروزین ترکزبانان ایرانی ساکن در نقاط مختلف کشور، در حوزه زبان مادری خود، نوشتن به این زبان است. این دغدغه که یک دغدغه چند وجهی است به یقین برآمده از پیشینه تلخی است که فرهنگ زبان ترکی (در ایران) و ادبیات آن از دوران حکومت منحوس پهلوی و طاغوت زمان به حافظه خود دارد. وجوه مختلف این دغدغه از ابتداییترین سطوح آن یعنی نوشتن با هدف فقط نوشتن و نه چیزِ دیگر تا عمیقترین صورت آن یعنی نوشتن با هدف ایجاد اندیشه و تفکر انسانی در حافظه و فرهنگ زبان مادری که نزدیکترین رسانه برای رشد و تربیت انسانیست، است. یکی از اساسیترین جنبههای نوشتن به زبان مادری و رسیدن به ادبیات و فرهنگ خاص آن تشکیل و موجودیت جهان بینی انسانی (جمعی و فردی) نسبت به سرنوشت خود، حیات خود، آینده خود و حتی گذشته خود است...» و در ادامه: «مردمی که جهان بینی و شعور جمعی خاص فرهنگ
خود که برآمده از صورت و تحریر مکتوب زبان است را نداشته باشند یقیناً ً در حیات عادی خود دچار مشکل اساسی توقف اندیشه هستند. به نحوی که معنا به شکل واقعی، تأثیرگذار و عملی در روابط انسانی این مردمان شکل نگرفته و در نتیجه منتقل نیز نمیشود. حتی اگر معنا شکل هم بگیرد، لااقل درست و اثرگذار منتقل نمیشود. در چنین حالتی مشکلات مضاعف فرهنگی و تربیتی، آموزشی و علمی، روانی و اجتماعی و… بروز کرده و جامعه را در خود غرق میکند...»
اما در سوی دیگر ماجرا و در عرصه جامعهشناسیادبیات و جامعهشناسیزبان، از چرایی و چیستی مکانی و زمانی تولید اندیشه در قالب متن و زبان و نیز در چهارچوب آثار ادبی و داستانی سؤال میشود!
در اینجا آثار ادبی و داستانی (نثر) (وحتی آثار هنری) شناسنامه زمانی و دورهای یک جامعهانسانی در یک دوره و عصر خاص محسوب میشود که از طریق مطالعه در این آثار از چند و چون وجود و ایجاد اندیشه و نیز نوع آن و همچنین برد تأثیرگذاری و عمق آن، در آن دوره خاص و پس از آن اگاهی حاصل میشود.
به دیگر سخن آثار ادبی و داستانی (نثر) در این مسیر همچون جهانی را میمانند که آبا و پدارن ما در اعصار مختلف خود و نزدیک به ما و یا دورتر از ما این جهانها را ساختهاند تا مجموعهٔ از دادهها و اگاهیها را از خود و پیرامون و گذشتهٔ دور و نزدیک خود برای غور در هستیشناسی و چیسیتیشناسی خود و نیز انتقال این همه به آینده و به ما تدوین و تجمیع کنند.
هرگاه در دوره و یا عصری چه طولانی و چه کوتاه در یک جامعه انسانی خالی از صورتهای مختلف نوشتاری در حوزه زبان و تولید اندیشه در آن باشد و در اصطلاح آثار ادبی و داستانی (نثر) در آن عصر و دوره خاص در زبان آن جامعه انسانی شکل نگرفته باشد و یا حتی زبانی واسط دارای چنین نقشی شده باشد، امتداد اندیشوی و فکری آن جامعه انسانی در گردونه زمان از گذشته به حال و از حال به آینده دچار وقفه و نازآیی کامل بوده است.
بعد دیگر ماجرا عمل نوشتن و امر نوشتن از منظر فردی است. ای. آل. داکترونویسنده و رمان نویس آمرکایی در این مورد میگوید: «نوشتن یعنی اینکه ندانید از کجا و چهطور باید شروع کنید. و این بزرگترین راز من است. رازی که هنوز تمام زوایایش برای من روشن نشده است. و نکتهٔ روشن این رمزوراز برای من ویرایش کردن است، در واقع هنوز هیچکدام از کتابهایم را کمتر از هفت یا هشتبار ننوشتهام.البته در پروسهٔ نوشتن هیچچیزِ حسابشده و روشنی برای من وجود ندارد، معمولاً برای هر کدام از رمانهایم سه سال وقت میگذارم. هربار خودم را در موقعیت نوشتن قرار میدهم و رفتهرفته به عمل نوشتن اعتماد پیدا میکنم و در نهایت نوشتن برای من تبدیل به یک کشف میشود، البته شاید هم بهتر باشد اسمش را بگذارم اختراع. گاهی ممکن است نوشتن از یک صدا شروع بشود، یا یک تصویر یا یک حادثهٔ بسیار خصوصی که سالهاست در گوشهٔ ذهنت مانده است، برای من همهٔ این موارد پیش آمده است. برای همینهاست که معتقدم نوشتن هرگز امری منطقی نیست، و باید بگویم توضیح دادن دربارهٔ امر نوشتن از خود نوشتن دشوارتر است. وقتی این را میگویی مردم فکر میکنند تو داری اسرار و رمزورازت را پنهان میکنی، برای همین هم یک جواب برای این سؤال آماده کردهام که مردم را متقاعد کنم، میگویم نوشتن شبیه رانندگی است، هیچوقت خیلی جلوتر را نمیتوانی ببینی، اما بااینحال میتوانی برای یک سفر طولانی راه بیفتی و به مقصد برسی. اما نوشتن در نهایت امری جنونآمیز است که جامعه با آن کنار آمده و پذیرفته. یکی از بچههایم داشت توی یک جمع میگفت، پدرم خودش را پشت رمانهایش قایم میکند. خوب این واقعیت هراسناکی است، اما هست.
من روزی شش ساعت با این امر هراسناک کلنجار میروم و طبیعی است که پشت آن قایم بشوم. پشت میز مینشینم و نمیدانم قرار است یک ساعت در نهایت بنویسم یا سه ساعت، جلوِ ماشینتحریر مینشینم به امید اینکه بشود نوشت. اگر حاصل کار یک صفحه نوشتن باشد بسیار خوشحال خواهم شد، اما اگر دو صفحه بشود ته دلم در عین خوشحالی نگران خواهم شد، چون برای فردا نمیدانم چیزی در چنته خواهم داشت یا نه. اما بعد از تمام شدن پروسهٔ نوشتن در پروسهٔ ویرایش و دور ریختن است که داستانم را پیدا میکنم، تازه این موقع است که شروع میکنم به تجزیهٔ ساختمان داستان و میفهمم چه کردهام. آن تکههای خودشیفتگی را کشف میکنم و برای حفظ آبروی خودم دورشان میریزم، پازل درست میکنم، فصلها را جابهجا میکنم و جراحی، درست مثل یک جراح زبردست که خیالش تخت است و بهآسانی شکم پاره میکند و میدوزد و آن وسطها سربهسر پرستارها میگذارد و با آنها شوخی میکند. اما راستش نوشتن خیلی سختتر از آن است که بتوانم برایتان توضیح بدهم.....» (سایت سخن روز)
در هرحال امر نوشتن و عمل نوشتن محیط یافتن تفکر و اندیشه را در قالب کلام وزبان موجب میشود و هم اینکه محمل و محل ثبت وپردازش این تفکر و اندیشه نیز هست! و نیز محل پالایش، تغییر و انتقال آن!■
نخستین بانک مقالات ادبی، فرهنگی و هنری چوک
http://www.chouk.ir/maghaleh-naghd-gotogoo/11946-01.html
داستان های حرفه ای ادبیات ایران و جهان را از اینجا دانلود کنید.
http://www.chouk.ir/downlod-dastan.html
دانلود ماهنامههاي ادبيات داستاني چوك و فصلنامه شعر چوک
http://www.chouk.ir/download-mahnameh.html
دانلود نمایش رادیویی داستان چوک
http://www.chouk.ir/ava-va-nama.html
دانلود فرم ثبتنام آکادمی داستان نویسی چوک
http://www.chouk.ir/tadris-dastan-nevisi.html
فعاليت هاي روزانه، هفتگي، ماهيانه، فصلي و ساليانه كانون فرهنگي چوك
http://www.chouk.ir/7-jadidtarin-akhbar/398-vakonesh.html
بانک هنرمندان چوک صحفه ای برای معرفی شما هنرمندان
http://www.chouk.ir/honarmandan.html
شبکه تلگرام کانون فرهنگی چوک
https://telegram.me/chookasosiation
اینستاگرام کانون فرهنگی چوک
http://instagram.com/kanonefarhangiechook
بخش ارتباط با ما برای ارسال اثر