در اين شرايط دست‌اندركاران راديو آستين همت را بالا زده‌اند و اقدام به برگزاري دوره‌هاي آموزشي نمايشنامه‌نويسي براي راديو كرده‌اند.
اين حركت مي‌تواند كيفيت متون نمايشي را دست‌كم در رسانه راديو تا اندازه‌اي بهبود بخشد. البته تجربه سال‌هاي پيش نشان داده كه راديو همواره به عنوان يك رسانه مادر عمل كرده و نويسندگان و هنرمندان زيادي را براي رسانه‌هاي تلويزيون و سينما تربيت كرده است.
همان‌طور كه مي‌دانيد بسياري از نويسندگان مطرح همچون اصغر فرهادي، عليرضا نادري، هوشنگ مرادي‌كرماني و... كارشان را از راديو آغاز كرده‌اند.
پس از برگزاري موفق اولين دوره آموزشي اين رشته در مرداد ماه امسال، حالا خبر مي‌رسد كه دومين دوره كلاس‌ها هم تا چند روز ديگر قرار است برگزار شود.
كلاس‌هاي نمايشنامه‌نويسي رايگان هستند
به گفته فاطمه رنجبران، مدير آموزش دوره‌هاي نمايشنامه‌نويسي راديويي در دوره اول استقبال خوبي از كلاس‌ها شده است. او مي‌گويد: در آن دوره اين قدر استقبال زياد بود كه يك عده را نتوانستيم پذيرش كنيم. بخشي از آنها را براي دوره دوم پذيرش كرديم. مراجعه‌كنندگان به كلاس‌هاي ما بيشتر دانشجويان كارشناسي ارشد ادبيات نمايشي هستند. افراد ديگر در صورتي پذيرش مي‌شوند كه داستان يا رمان نوشته شده داشته باشند و آن را ارائه بدهند. در صورتي كه علاقه‌مندان به نويسندگي با اصول نمايش راديويي آشنايي داشته باشند و متن‌شان كيفيت لازم را داشته باشد، پذيرش مي‌شوند. اين كلاس‌ها به‌صورت رايگان برگزار مي‌شود و از هنرجويان هيچ شهريه‌اي را نمي‌گيريم.
از فاطمه رنجبران درباره جزئيات برگزاري كلاس‌ها و خروجي‌اش مي‌پرسيم. او در اين باره پاسخ مي‌دهـــــد: از 22 نفر هنرجويي كه در كلاس‌هاي دوره اول ما شركت كردند، 16 نفرشان در حال حاضر دارند نمايش توليد مي‌كنند.
وي ادامه مي‌دهد: درس‌هايي كه ما در كلاس‌هايمان ارائه مي‌كنيم در هيچ كتابي نيامده است. سردبيران مــا كه 30 سال تجربه كار در راديو را دارند به هنرجويان تجربياتشان را منتقل مي‌كنند. زمان كلاس‌هاي هر دوره 32 ساعت است و هنرجويان در سه سطح مبتدي، پيشرفته و نيمه‌پيشرفته آموزش مي‌بينند.
به گفته رنجبران، در دوره جديد حدود 25 نفر پذيرش مي‌شوند. مدير آموزش دوره‌هاي نمايشنامه‌نويسي راديويي در رابطه با شرايط پذيرش هنرجو در دوره دوم مي‌گويد: متقاضيان بايد بيستم مهرماه در مصاحبه حضوري و تخصصي شركت كنند. در اين مصاحبه مشخص مي‌شود كه متقاضي در چه سطحي مي‌تواند آموزش ببيند. بيستم آبان هم‌زمان شروع كلاس‌هاست.
تكنيك نويسندگي را مي‌شود آموزش داد
شهلا دباغي، مدرس كلاس‌هاي نمايشنامه‌نويسي راديو در گفت‌وگو با «جام‌جم» با بيان اين كه خلاقيت يك امر فطري است، مي‌گويد: برخي استعداد نويسندگي دارند و برخي ندارند. كسي را نمي‌شود در كلاس نويسنده كرد. ما مي‌توانيم نويسندگان را به‌گونه‌اي تربيت كنيم كه براي راديو يا تلويزيون كار كنند و فن نوشتن را ياد بگيرند. اين نويسنده‌ها مي‌آموزند كه چگونه يك متن را تبديل كنند و آن را براي راديو يا تلويزيون قابل استفاده كنند. بنابراين تكنيك نويسندگي را مي‌شود آموزش داد، اما خلاقيت نوشتن را نه. ممكن است كسي نويسنده خوبي باشد، اما نداند در راديو چگونه بايد صحنه‌بندي كرد يا اين كه نداند نقطه شروع در راديو چه اهميتي دارد و با چه عنصري بهتر است شروع كند.
اين نمايشنامه‌نويس ادامه مي‌دهد: روش آموزش ما به شيوه كارگاهي است. به هنرجويان يك مضمون واحد را مي‌دهيم و از آنها مي‌خواهيم كه طرح بزنند و به آن مضمون چيزي را اضافه كنند. در اين كارگاه‌ها هنرجويان ياد مي‌گيرند كه كدام نقطه شروع بهتر است. در راديو گزيده‌گويي خيلي مهم است. شمــــا در سينما مي‌توانيد دوربين را بكاريد و راه رفتن يك نفر را در دو دقيقه نشان دهيد، اما در راديو از تصوير خبري نيست.
دباغي به آموزش نمايشنامه‌نويسي راديو در دانشگاه‌ها اشاره مي‌كند و آن را ناكافي مي‌داند. او توضيح مي‌دهد: در دانشگاه‌ها دانشجويان رشته نمايشنامه‌نويسي دو واحد نمايش راديويي مي‌گذرانند. با اين دو واحد نمي‌شود چيز خاصي را به دانشجويان آموزش داد. استادان اين رشته اكثرا كارگردان‌هاي تئاتر و سينما هستند. به جز يكي دو نفرشان بقيه در راديــو كار نكرده‌اند. دانشجويان هم بيشتر دنبال اين هستند كه دو واحد را بگذرانند. از او درباره ضرورت ورود نويسندگان جديد به ساختمان راديو مي‌پرسم. دباغي معتقد است: در راديو هر چقدر نويسنده تربيت كنيم، ضرر نكرده‌ايم چون وقتي نويسندگانمان زياد بشود متن‌ها رنگارنگ مي‌شود.
نوشتن مثل چاهي است كه اگر از آن آب برداري، خشك مي‌شود. نويسندگان راديو اگر پشت سر هم كار كنند به ورطه تكرار مي‌افتند.
وي به خروج نويسنده‌هاي قديمي از راديو اشاره مي‌كند و ادامه مي‌دهد: دستمزد نمايشنامه‌نويسان راديو بسيار پايين‌تر از رسانه‌هاي تصويري است، به همين خاطر خيلي از افرادي كه با ما در راديو كار مي‌كردند به سينما و تلويزيون كشيده شدند. مسلما جاي خالي اينها بايد پر شود.
ديالوگ‌نويسي را در راديو مي‌شود آموخت
شهلا دباغي خودش 25 سال پيش دوره نمايشنامه‌نويسي را در راديو گذرانده و در اين مدت راديو خانه اول و آخرش بوده است. او مي‌گويد: دير يا زود ما نويسندگان قديمي كنار مي‌رويم. افرادي بايد باشند كه جاي خالي ما را پر كنند. در اين 25 سال كلاسي برگزار نشده است؛ اما سردبيران راديو به صورت غيررسمي نويسنده تربيت كرده‌اند. وقتي فردي متن مي‌آورد من به عنوان سردبير با او صحبت مي‌كردم و نقاط ضعف و قوتش را مي‌گفتم. در اين رفت و آمدها يك نويسنده خيلي چيزها را متوجه مي‌شد. همين نويسندگان بعدها رفتند در كلاس‌هاي فيلمنامه‌نويسي اين كار را آموزش دادند.
وي از اصغر فرهادي، عليرضا نادري و اكبر محلوجيان به عنوان نويسندگاني كه كارشان را با راديو آغاز كرده‌اند نام مي‌برد و تاكيد مي‌كند: راديو جاي بهتري براي آموزش ديدن است. بيشتر افرادي كه در سينما در ديالوگ‌نويسي موفق‌اند اين كار را در راديو آموخته‌اند. خيلي وقت‌ها فردي را از سينما پيش ما مي‌فرستند و مي‌گويند برو در راديو ديالوگ‌نويسي را ياد بگير.
اين نويسنده و سردبير پيشكسوت راديو درباره فعاليتش در رسانه راديو مي‌گويد: به علت حجم كاري كه وجود داشت، وقت نشد در خارج از راديو كار كنم. خيلي از نويسندگان راديو در خارج ناشناخته هستند و پيشينه كارشان مشخص نيست.
احسان رحيم‌زاده
راديو و تلويزيون
کمک نیاز دارید؟ 
چت از طریق واتساپ