شب دکتر نورالدین زرین کلک، عصر یکشنبه 6 اریبهشت ماه 1394، با همکاری بنیاد فرهنگی ـ اجتماعی ملت در محل کانون زبان فارسی برگزار شد.
علی دهباشی با خیر مقدم به نورالدین زرین کلک، سخنرانان و دیگر حاضران این نشست را چنین آغاز کرد :
دکتر نورالدین زرین کِلک زاده مشهد است ، 20 فروردین ۱۳۱۶ در مشهد به‌دنیا آمد. مادرش امینه بانو اهل باکو و پدرش میرزا محمدخان اهل همدان بود. از طرف پدری نسب به میرزا تقی خان، معروف به "مدیر" بنیان‌گذار آموزش نوین در همدان میبرد که همرزم مرحوم رشدیه در تبریز بود و هم او بود که نام "زرین کلک" را برای خاندان خود برگزید.
نورالدین زرین کِلک در 1341 از دانشگاه تهران دکترای داروسازی اخذ کرد اما دلبسته هنر بود و از همین رو در کالج سلطنتی بلژیک به تحصیل کارگردانی انیمشین روی آورد و سپس این راه را با آموختن فیلم عروسکی در استودیو ییرژی ترنکا ادامه داد و پس از بازگشت به ایران و رفتن به کانون پرورش کودکان و نوجوانان یکی از نخستین بنیانگذاران فیلم کودک و انیمشین در ایران شد و سپس راه خود را با تأسیس اولین دانشکده انیمشین در این سرزمین ادامه داد و اولین مدرس همین رشته بود. زرین کِلک یکی از نخستین کسانی یود که به تصویرسازی کتاب کودک و نیز تصویرسازی کتابهای درسی آموزش و پرورش برای کودکان و نوجوانان پرداخت.
و نیز آثاری ماندنی خلق کرد که از آن جمله میتوان به دنیای دیوانه دیوانه دیوانه در 1354 و امیرحمزه دلدار و گور دلگیر در 1355 و ابرقدرتها و شانزده کوچولو در 1386 اشاره کرد. جوایزی که دکتر زرین کوب طی سالهای متمادی کسب کرده گویای ارجگذاری وی در دنیای انیشمین و تصویرسازی کتاب کودک است که در این فرصت برخی از آنها را میتوان نام برد :
1970 نشان بهترین کتاب سال یونسکو (توکیو/ژاپن) برای کتاب کلاغ‌ها.
1971سیب طلائی بی ینال براتیسلاوا (چک اسلواکی) برای کتاب کلاغ‌ها.
1971جایزه برای مدارس انیمیشن فستیوال بین‌المللی فیلم آنسی (فرانسه) برای فیلم وظیفه اول.
1971جایزه کلوتید کوپی/ فستیوال ملی فیلم بلژیک برای فیلم وظیفه اول.
سپس علی دهباشی از منوچهر انور که با سفر به ایران فرصت حضور در این جلسه را پیدا کرده بود خواست که چند کلمهای درباره زرین کلک سخن بگوید .
منوچهر انور از آشنایی ابتدایی خود با زرین کلک در انتشارات فرانکین گفت و افزود: « در 7 و 8 سال اخیر کاری مشترک با ایشان کردهام با عنوان ملا نصرالدین که نگارگری این اثر را دکتر زرین کلک بر عهده داشتهاند و امیدوارم که شاهد کارهای بیشتری از ایشان باشیم و بیش از این حرفی برای گفتن ندارم چرا که میدانم سخنرانان اصلی این مراسم به اندازه کافی درباره ایشان سخن خواهند گفت.»
جواد مجابی سخنران بعدی این نشست بود که در همان ابتدا ابراز ناراحتی و دلتنگی از مهاجرت استاد زرین کلک ابراز نارحتی و دلتنگی کرد و افزود : « به این ترتیب از ضیافت های فرهنگی که در منزل ایشان با حضور نخبگان و فرزانگان عصر در زمینه های مختلف برگزار می شد محروم میشویم.. زرین کلک در زمینههای مختلفی فعال است، شعر میگوید، نقاشی میکشد و گرافیست است و پویانمایی یا همان انیمشین کار میکند در کار نگارگری کتاب است. اما پر رنگترین بخش فعالیت ایشان مربوط به کارهایی است که برای کودکان دانست که دو کار بنیادی و اساسی را در موازا ت هم پیش برده یکی از آنها از فروردین 1340 آغاز شد که برای کودکان کرده است. طراحیهای مناسبی که برای کتابهای درسی مقاطع ابتدایی و دبیرستان و در زمینه علوم اجتماعی انجام دادهاند که از اهمیت بسیاری برخوردار است به این دلیل که در آن دوران زیاد به کودکان نمیپرداختند و کودکان کتاب های مربوط به بزرگسالان همچون هزار و یکشب، حمزه نامه، امیر ارسلان و خاورنامه را می خواندند و از حوالی 1340 است که به کودکان به عنوان موضوع دارای اهمیت پرداخته میشود. کانون پرورش فکری به طور بنیادی به ساختن فیلم، موسیقی و کتاب برای کودکان می ردازد که در بخش انیمیشن این کار توسط آقای زرین کلک انجام میشد .
دکتر مجابی در ادمه به تنوع زیاد در فیلم های زرین کلک اشاره کرد و افزود : « بینشی عمومی بر این فیلمها استوار بود . طنز در آثار زرین کلک بین دو قطب لطافت لطیفه ها و قصاوت طنز سیاه در نوسان است و آن را ابزاری برای بیان خشونت پنهان اما با ظاهری آرام میداند که در کار آخر ایشان دقیقاً شاهد این نرمی و خشونت در کنار هم هستیم و همین تلفیق است که به هنرمندان اجازه طغیان علیه دنیایی را میدهد.
در واقع طنز طیفی گسترده دارد که از لطیفه شروع میشود تا میرسد به هجو که مسئله درگیری شخص با شخص است و بعد به هزل میرسیم است که در واقع از یک امر غیر اخلاقی نتیجه اخلاقی گرفته میشود و در آثار صناعی و مولوی و عطار میتوان آن را مشاهده کرد..معنای طنز که در گذشته در واقع سخره گرفتن دیگران بوده در 50 سال اخیر معنای دیگری به خود میگیرد که نوعی نقد اجتماعی شوخیانه تلقی میشود.»
در ادامه دکتر مجابی از یکی از فیلمهای زرین کلک یاد میکند به نام بنی آدم که راجع به سازمان ملل مختلف ( به تعبیر زرین کلک) است و سرانجامی غمانگیز دارد که مربوط به سازنده نیست بلکه به تلخی خود موضوع اشاره دارد و این انیمشین نبرد بین شر و شر را حکایت میکند نه نبرد بین خیر وشر را. در حقیقت هنرمند در اثر خود داوری نمیکند بلکه واقعیت را به خوبی به تصویر می کشد و داوری را به بیننده می سپارد. در بسیاری از آثار زرین کلک میتوان ابتذال و خشونت جهانی را دید، خشونتی که اقتدارهای مهار نشده میآفرینند به علاوه وی ابتذال را در چیزی مشخص نمیبیند بلکه آن را فضایی در برگیرنده میداند و کوشش روشنفکران را در این می بیند که ابتدا ابتذال را بشناسند و دوم اینکه از آن فاصله بگیرند، سوم اینکه با آن مبارزه کنند ،چهارم اینکه خودشان مبتذل نباشند و پنجم اینکه دیگران را از شر آن نجات دهند. ابتذال بینظمی است زادۀ شر .»
پس از آن نوبت به دکتر امید روحانی رسید تا از یک عمر تلاش و نوآوری زرین کلک در عرصه انیمیشن سخن بگوید :
« ما در اینجا گرد هم آمدیم تا بزرگداشت شخصی را جشن بگیریم که نویسنده، نقاش، گرافیست، شاعر، فیلم ساز و یک فن سالار حرفهای است که پنج دهه در عرصه هنر تصویرگری و انیمیشن فعالیت داشته است. وی خالق تاریخ متحرک و متحول تمام حوادث فرهنگی و هنری ایران است.
زرین کلک در اوایل دهه چهل شمسی در انتشارات فرانکلین مشغول به فعالیت شد و در همان سالها به طراحی و تصویرگری کتابهای درسی روی آورد و به همراهی فیروز شیرانلو در نشر نگاره آغاز به کار شد که زمینه ساز ادبیات کودک و نوجوان، انیمیشن کودک، تصویرگری کتاب کودک و حتی سینمای کودک بود.»
امید روحانی مهمترین بخش فعالیتهای زرینکلک را بنیانگذاری رشته انیمیشن به صورت آکادمیک در دانشگاه دانست رشته ای که ابتدا در کانون شکل گرفت و سپس در خارج از کانون ریشه دوانید.
وی با اشاره به اینکه قبل از زرین کلک هنر ایران شاهد بسیاری از فعالیت های طراحی و ساخت انیمیشن و گرافیک و تصویرگری بود افزود : « اگر شروع کنندگی یک ارزش باشد، زرین کلک شروع کنندۀ هیچکدام از اینها نبود. اما ساماندهی و نظم در پروژه کتابهای درسی و آموزش هنر تصویرگری و انیمیشن سازی از تلاشهای ارزشمند ایشان است. وی در ایران بعد از دهۀ چهل بنایی را بنیان نهاد که همه جوانان پس از این دهه تا به امروز مدیون این بزرگوار هستند. برای اینکه انیمیشن از حالت تک فیلمی خارج شود نیازمند طراحی دقیق وپرورش نقاشان این حرفه بودیم که زرینکلک این زمینه را در دانشگاهها و بخشهای آموزشی فراهم آورد."
سرانجام دکتر روحانی به لحن ایرانی و سبک اختصاصی زرین کلک در آثار اشاره کرد :« استفاده از شیوههای ایرانی و نگارگری ایرانی و ایجاد یک فضای مدرن با هویت ایرانی ، صرفنظر از چند کار جهانی ایشان، باقی همه نشان از قالب ایرانی آثار وی دارد.»
و در پایان نورالدین زرین کلک با علاقمندان خود سخن گفت:
« از این که وقت گذاشتید و در این هوای خوش اردیبهشت ماه تهران به اینجا امدید تشکر میکنم. از آقای علی دهباشی، در واقع مجله بخارا، که در کوتاهترین زمان ممکن این برنامه را تدارک دیدند سپاسگزارم. در حقیقت باید از پشتکار و همت ایشان قدردانی کرد.
اساساٌ جریانی را راه بیندازید و به آن نام " شبهای بخارا" را بدهید، در این روزگار بینامی که ما در ان زندگی میکنیم و یکه تنه آن را اداره کنند موهبتی است.
و برای قدردانی ، در اینجا دریغم آمد که از چند نام صرف نظر کنم که در راه زندگی همراه و همنفس من بودن. از دوستان و آشنایان و دانشجویانی که لحظهای هم رابطه خود را با من قطع نکردند. اساساٌ بدون همراهی و همکاری آنها همین آثار نیز میسر نمیشد.
اکبر صادقی که صداهای فیلمهایم را بدون هیچ چشمداشتی کار کرد. پرویز کلانتری که اکنون در بستر بیهوشی و بیماری است و برایش آرزو میکنم که هر چه زودتر بهبود پیدا کند.
در سخنرانیهای اینجا به نکاتی اشاره شد که امیدوارم شایسته اندکی از این توضیحات را داشته باشم. بسیار ممنونم ، به نکاتی اشاره کردید که خود من هم از آنها غافل بودم.
و این چیز تازهای نیست . بسیاری از هنرمندان خودشان آگاه نیستند که چه چیزی میآفرینند و بعد مفسرین هستد که آنها را معنا میکنند.
از آقای منوچهر انور متشکرم که در تصویرسازی ملانصرالدین مرا یاری دادند. از دکتر مجابی که با نظر دقیق و موشکافانه خود کارهای مرا دنبال کردند.
از آقای امید روحانی که منتقد سرشناس سینما در کشور ما هستند.
و از هم سپاسگزارم.»
یکی دیگر از بخشهای این مراسم پخش فیلمهای انیمشین « سازمان ملل » و « امیر حمزه دلدار و گور دلگیر» ساخته نورالدین زرین کلک بود.
کمک نیاز دارید؟ 
چت از طریق واتساپ