مقدمه‌ای بر «کوچه باغ‌های اصفهان» سرودهٔ «نادر ابراهیمی» «صدیقه (نسیم) محمدجانی»/ اختصاصی چوک

چاپ تاریخ انتشار: 08 مهر 1395

مقدمه‌ای بر «کوچه باغ‌های اصفهان» سرودهٔ «نادر ابراهیمی» «صدیقه (نسیم) محمدجانی»

آفرینش خود شعری مجسم است و انسان شاه بیت این شعر زیبا؛

انسان گاه شعر می‌نوشد و گاه می‌سراید وگاه خود شعر می‌شود.

درایران و در طول تاریخ، از منشور شعر، جلوه‌های زیادی را به نظاره نشستیم و «شعر سپید» یکی از روشن‌ترین جلوه‌هایش بوده است؛ شاید سپید بودنش به خاطر عاری بودن ازدو آرایهٔ ساختاری و ظاهری (وزن و قافیه) باشد و نداشتن همین دو کافی است که چون لباسی سپید، کوچک‌ترین نقصها را نشان دهد وشاید به خاطر همین است که حتی خوانندهٔ عادی هم زود پرمایه و بی مایه بودن شعر سپید را تشخیص دهد.

مجموعه شعر «در کوچه باغهای اصفهان» شامل ... سرودهٔ آقای ابراهیمیان در قالب «سپید» است؛ در موضوعات آیینی (بیشتر وقایع عاشورا و نیزعرض ارادت به هشتمین امام)، اجتماعی، انتقادی و گاه عاشقانه.

نگاه شاعر در این مجموعه نگاهی واقع گرایانه است و لحنی که برای هر یک از سروده یش برگزیده است در عین سادگی، از تنوع و فراز و فرودهای دلنشین و لطیف و تأثیرگذاری برخوردار است:

صدای باد می‌آید

و دختر گل‌فروش

مویی برای پریشانی ندارد

دلی دارد امّا در خیابان‌های سرد تنهایی

که تمام بادهای جهان را

به سوز برف کشانده است.

سپیدهای این مجموعه از وحدت معنایی که ناشی از وحدت ذهنی سراینده‌اش است، برخوردارند؛ ارتباط مستقیم و غیرمستقیم واژه‌ها و کانون مفاهیم و مضامین آیینی و مردمی شدن بیشتر سروده‌های این مجموعه باعث شده تا خواننده به سادگی دریابد که با یک شاعر هدفمند طرف است:

تن‌هایتان سرودند

سبزترین شعر تاریخ را

و در پهن‌دشتی سبز و وسیع

هفتاد و دو آلالهٔ سرخ روییدند

ابراهیمیان با استفاده از آرایه‌های «تکرار و واج آرایی»، «تناسب»، «تضاد» و «تناقض» ...موسیقی و آهنگ درونی وافی و کافی به سروده‌هایش بخشیده؛ طوری که خواننده و شنونده – از نظر شنیداری - لذتی هم‌تراز با شعرهای آهنگین احساس می‌کند:

نبودنت آن‌قدر زیاد شده

که هر غریبه‌ای را شبیه تو می‌بینم

گاهی

غریبه‌ها را با تو اشتباه می‌گیرم

گاهی

تورا با غریبه‌ها.

از ویژگی مهم شعر سپید، تسلسل است؛ یعنی ارتباط معنوی و محتوایی آغاز و انجام شعر؛ و بندهای آن چون زنجیره‌هایی به هم مرتبطند و در نهایت به هم رسیده تا حلقه‌ای شوند برای در بندکشیدن آگاهی و احساسی شاعرانه؛ در اکثر سروده‌های این مجموعه شاهد این حلقه‌های هوشمندانه و شاعرانه هستیم؛ مثلاً در شعر «آسمانی‌ترین آفتاب» که ماجرای شیرین یک بیداری ناب است:

نشسته بودم در ظلماتِ تنهایی

که ناگهان ناقوس تندر شکست

سکوت بلورینم را

پرتاب شد نگاهم

به‌سمت پنجره‌ای

که تنها قاب دلگیری از آسمان بود

با حاشیه‌واری از چند شاخهٔ بازیگوش

شکوفه‌های گیلاس را به تماشا نشستم

دلم را به موسیقی ترد باران سپردم

بر شاخه‌ها، حضور گنجشک‌ها را جدّی گرفتم

و جیک‌جیک آن‌ها مرا به کوچه‌های قدیمی برد //

ناگهان

رنگین‌کمان نگاه، برای احساسم پلی شد

غروب‌ها، فوارهٔ اقاقی‌ها

تکثیر کردند شکوفایی شوق دیدار را //

ناگهان

جوان شدم

و با دو بال رها

تا فراسوی شعر و غزل

پرکشیدم. //

در شعر فوق، «ناقوس تندر» شاید همان نیروی حال و و در لحظه بودن ژرف و ناگهانگی مقدس باشد؛ همان آوای بیدار!

ابراهیمیان از صور خیال و آرایه‌های ادبی به ویژه تشخیص و تشبیه و...، برای فضاسازی‌های شاعرانه و تخیلی، به وفور درهریک از سروده‌های این مجموعه بهره برده است:

به من حق بده

که این‌طور دیوانه‌وار عاشقت باشم

وقتی حتی انار حیاط مادربزرگ

با آن همه غرور

آرزو می‌کند با زیباییِ تو

عکسی به یادگار داشته باشد!

برخورد عاطفه و تفکر در اکثر سروده‌های این مجموعه به چشم می‌خورد که این نتیجهٔ همان هدفمند بودن شاعرش است؛

مثلاً شعر «قطار سرگردانی» جهان بینی ناب و حکمت آمیزی در خود نهفته دارد و آن اینکه «انسان بی هدف هنگام سرگردانی به سرعت به سمت هلاکت پیش می‌رود؛ و در شعر «ضریح» عاشق بودن ذرات جهان را به زیبایی در قالب یک شعر آیینی، نشان داده شده است:

سینه چاک می‌کنند کیسه‌های پلاستیکی / تا کفش‌های زائرانت را / در آغوش بگیرند؛ و در شعر «کبوتر حرم» با توجه به ضرب المثل «کبوتر با کبوتر، باز با باز» که سطری از شعر را به خود اختصاص داده؛ ایهام واژهٔ «باز»، خواننده را تا لحظاتی ممتد به سکوت وا می‌دارد: باز / ما / تن...ها.

در پایان با یک سپید عاشقانه برای شاعر مجموعهٔ «در کوچه باغهای اصفهان» که همواره به چهار معنای «مفهوم»، «احساس»، «لحن» و «هدف» در سرودن توجه خاص دارند آرزوی توفیقات روز افزون داریم:

دنیا،

ریاضی‌دانِ بی‌رحمی بود

عشق را تقسیم که کرد

تو

خارج از قسمت من شدی

و بعد از آن

دیگر نتوانستیم

زیر هیچ سقفی باهم جمع شویم. ■

نخستین بانک مقالات ادبی، فرهنگی و هنری چوک

http://www.chouk.ir/maghaleh-naghd-gotogoo/11946-01.html

داستان های حرفه ای ادبیات ایران و جهان را از اینجا دانلود کنید.

http://www.chouk.ir/downlod-dastan.html