آرامش آبی

آدمی در کشاکش حوادث و رویدادهای زندگی آن‌چنان غرق است که گاه «خویش» را از یاد می‌برد. «خویش» غربت‌نشین روزگار می‌شود و آنچه از آن باقی می‌ماند صرفا واژه‌ای چندحرفی است که زیر سایه تئوری‌ها و نظریه‌ها رنگ می‌بازد.

خویشتن آدمی به محاق می‌رود و روزمرگی‌ها، اضطراب‌ها، و... آن‌چنان او را احاطه می‌کند که پرداخت به خویش و تفکر راجع به مناسبت‌های انسانی از خاطرش رخت برمی‌بندد. حال آنکه انسان همان انسان است،مناسبت‌ها همان مناسبت‌ها و مدرنیته با تمام قوت خویش نمی‌تواند پا بر اصول و کرامت‌های انسانی بگذارد.این مقوله را امائوئل اریک اشمیت در رمان «زمانی که یک اثر هنری بودم» به خوبی به نمایش می‌گذارد. به راستی انسان اگر آهنی هم شود، باز هم توده گلابی‌شکل درون سینه‌اش می‌تپد و عشق می‌ورزد.

بنابراین پرداخت به خویش و تغییر نگرش‌هایی که گاه زندگی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند و نتایج نامطلوبی نیز دارند، امری بدیهی است که در تغییر روند زندگی بسیار موثرند. سالانه کتاب‌ها و منابع بسیاری بر زمینه‌های خودشناسی منتشر می‌شوند که بعضی از آنها بسیار موثرند و برخی صرفا به جهت جنبه‌های تجاری روانه بازار می‌شوند.

در یک نگاه کلی می‌توان گفت که اغلب کتاب‌های قابل‌توجه خودشناسی موجود خارجی‌اند و شمار کتاب‌های وطنی اندک است. در واقع جای خالی کتاب‌هایی از این‌دست با توجه به معیارها و ایدئولوژی‌های مختص سرزمین ما در قفسه کتابفروشی احساس می‌شود.

«آب، آرامش، شفا» کتابی است از دکتر شاهپرک فرحبخش در زمینه خودشناسی و ارتقای سطح زندگی که نشر زعفران آن را منتشر کرده است. کتاب حاصل سال‌ها مشاهده و پژوهش نویسنده در حوزه علوم انسانی است که نگاهی به مفاهیم عرفانی ایران‌زمین نیز دارد.

فرحبخش در مقدمه کتاب به این مقوله اشاره می‌کند که بسیاری از کتاب‌های روان‌شناختی و خودشناختی دنیا الگوهای خود را از تعالیم عرفانی ایران گرفته‌اند اما متاسفانه همواره خاستگاه این علوم مغرب‌زمین معرفی شده است. آب آرامش شفا سه بخش دارد تحت عناوین «خودشناسی»،«چگونگی حل مشکلات» و «فرآیند شفا». در بخش اول از خصوصیات فردی هر گروه براساس طبقه‌بندی طب سنتی بحث می‌شود. بخش دوم به چگونگی حل مشکلات می‌پردازد؛ مشکلاتی که گاه روحی‌اند و جسمی و گاه مادی یا معنوی؛مشکلاتی که در اصل و نوعشان تفاوت چندانی وجود ندارد و باید به دنبال کلیدی بود که با آن بتوان بر مشکلات غلبه کرد.

بخش سوم کتاب نیز به فرآیند شفابخش اختصاص دارد که درباره آب و شیوه‌های علمی که می‌توان از آن برای بهبود زندگی بهره گرفت، بحث می‌کند.

همان‌طور که اشاره شد بخش اول کتاب به طب سنتی و چهار خلط اشاره می‌کند و نظر طب سنتی را در این مورد بیان می‌دارد. نویسنده همچنین عناصر اربعه نام می‌برد و وظایف آنها را شرح می‌دهد: آتش عنصری، هوا عنصری، آب عنصری و خاک عنصری. نکته قابل توجه اینکه در خلال بحث،ابیاتی ازشاعرانی مشهور مانند فردوسی،سنایی و... ذکر می‌شود که به زمینه بحث مربوط است. این مساله به شیرین‌تر شدن و جذابیت متن می‌افزاید.

ویژگی‌های روحی و جسمی افراد صفراوی، دموی، بلغمی و سوداوی نیز در این بخش تشریح می‌شود. در واقع از مزاج افراد با توجه به ماه تولدشان سخن می‌رود و اطلاعاتی راجع به این مساله به خواننده ارائه می‌شود؛ اطلاعاتی که در کنار استناد به یک منبع علمی، مطلب را خواندنی و قابل قبول‌تر می‌کند؛ به این معنا که در پایان هر بخش، گزارشی از وضعیت مزاجی افراد با توجه به طب سنتی ارائه می‌شود.

در بخش دوم کتاب که به حل مشکلات می‌پردازد، نویسنده از «پذیرش» به عنوان واژه‌ای کلیدی بهره می‌گیرد؛ اینکه پذیرفتن و روبه‌رو شدن با یک ویژگی منفی تنها راه درمان آن است.

فرحبخش نثر خود را بسیار صمیمانه پرداخته است. در خلال مطالب اغلب داستانی یا سطری از خود یا یک کتاب معتبر ذکر می‌کند که این مساله کتاب را خواندنی‌تر می‌کند.جالب است که نویسنده در ارائه راهکارها به ضعف‌ها و مشکلاتی که خود نیز با آنها درگیر بوده اشاره می‌کند و نوعی همذات‌پنداری با خواننده به وجود می‌آورد.

نویسنده در فرآیند حل مشکلات به این نکته اشاره می‌کند که فرد باید در درون خود به دنبال مشکلات باشد نه در بیرون.درمورد رضایت و لذت بردن از زندگی نیز این چنین است؛تکنیکی که در تغییر نگرش انسان نقشی مهم ایفا می‌کند. همچنین نوشیدن آب که عنصری بسیار قوی برای درمان بیماری‌هاست. همان‌طور که ریشه هومیوپاتی به آب باز می‌گردد. بخش دوم کتاب با مطالبی در باب بخشایش و صبر و عشق به پایان می‌رسند.

در بخش پایانی کتاب، فرآیند شفا، مختصری درباره آب و چگونگی تاثیر آن بر جسم و ذهن سخن رفته و برنامه‌ای به خواننده ارائه شده است که طبق آن و براساس زمان‌بندی خاصی آب بنوشد و در هر مقطع معین شدن واژه‌ای (مانند آرامش، بخشایش، توکل، شکر و...) را مدنظر قرار دهد تا به هدف موردنظر برسد.درواقع آب ابزاری است که با کمک آن می‌توان فرایندهای خاصی را از سر گذراند و به این باور قلبی رسید که برای حل مشکلات ابتدا باید از «خویش» شروع کرد :

مشاهدات اینجانب در زمینه آب برای کسانی مناسب است که از پشتکار کافی برخوردار نیستند یا از امکانات مالی جهت رسیدن به آرزوهایشان بی‌بهره‌اند.(ص83)

گفتنی است که تطابق برنامه هفت هفته آب نوشیدن و هفت واژه کلیدی را مدنظر دادن براساس هفت مرحله سلوک عرفانی بسیار جالب از کار درآمده است. در واقع نویسنده برنامه هفت هفته‌ای خودشناسی‌اش را براساس هفت مرحله مذکور تنظیم کرده است.

نثر فرحبخش نثری سلیس، روان و صمیمانه است. او به مانند یک دوست رفتار کرده، خواننده را مشتاق می‌کند. از ضعف‌های خود سخن می‌گوید و اینکه چگونه با به کارگیری راهکارهای موجود توانسته است بر آنها غلبه کند.

ارجاع به سخنان دبی فورد، کاترین پاندر، ماسارو ایموتو و... که آثار ارزنده‌ای در زمینه خودشناسی دارند از امتیازات کتاب است.آوردن شاهد مثال و نمونه از کتب ادبی عرفانی فارسی، احادیث و آیات قرآن، همین‌طور اشعار و استان‌های مشهور چاشنی است که به آب آرامش شفا شما طعم خاصی می‌بخشد.

اما ای کاش نویسنده طرح جلد مناسب‌تری برای کتابش در نظر می‌گرفت.این طرح شاید دم‌دستی‌ترین انتخاب برای آن باشد.رنگ آبی، پهنه آب و قطرات آبی که به کمک صنعت فتوشاپ بر فراز آن شناورند، نمی‌تواند به خوبی نمایانگر مفاهیم کتاب باشد. به طور کلی می‌توان گفت نویسنده بر حوزه پژوهشی خود اشراف دارد و مطالب علمی و مستند را که با ذائقه مخاطب امروز سازگار است در کتاب گنجانده و اثر قابل‌قبولی را ارائه کرده است.اثری نو و خاص که بی‌شک مخاطبان خاص خود را خواهد داشت.

.