رنگ، نور، موسیقی، دکور، دیالوگهای روان، بازیهای متنوع و موضوع مناسب کمکهایی هستد که یک کارگردان نمایش کودک بهره میبرد تا نمایشی جذاب برای کودکان خلق کند. نکته مهم اینجاست که در هر مقطع سنی از کودکان برداشتها متفاوت و نگرشها گوناگون است. ردههای سنی برای تماشاگر کودک بسیار بجا و کارشناسانه در نظر گرفته شدهاند. شما نمیتوانید مفهوم یک نمایش رده سنی الف را با همان جذابیت برای گروه ب نشان داد. تصور کنید که نوجوانی را که مثلاً در کلاس اول راهنمایی تحصیل میکند به دیدن نمایشی بیاورید که تمام مفهوم نمای این است که مسواک زدن برای دندانها مناسب است. بدون شک اگر تمام اصول نمایش برای کودکان گروه سنی الف در خلق این نمایش رعایت شود نوجوان مخاطب این اجرا نخواهد بود. بدیهی است این امر در صورتی درست است که تمام اصول برای اجرا در مقطع سنی الف رعایت شده باشد و تماشاگرانی با مقطع سنی ب را به تماشای آن وادار کرد. بسیاری از اوقات میتوان داستانی را طراحی و خلق کرد که برای هر دو گروه جذاب باشد. گروه سنی الف برداشتهای خود و گروه سنی ب نیز برداشتهای خود را داشته باشد که البته این نمونه نمایشها نیاز به توانایی و مهارت بالا در زمینه نمایش کودک و نوجوان دارد.
میزانسنهایی که در آنها تابلوهایی ایجاد شود که ضمن برخورداری از یک نمای هندسی زیبا از ترکیب رنگهای بجا و خلاقانه نیز استفاده شود کمک بزرگی به کودک برای درک بهتر مفهوم نمایش میکند. دانستن هندسه صحنه و اینکه کدام دیالوگها را کجای صحنه بگویند تا بار معنایی بیشتری به تماشاگر انتقال یابد از مهمترین تخصصهای کارگردان است. در نمایشهای کودک و نوجوان این علم و آگاهی از آن جهت دارای اهمیت بیشتری است که مخاطب شما همسن شما نیست و باید خود را جای او بگذارید. مانند او ببینید. مانند او بشنوید و مانند او فکر کنید. از دریچه چشم او همهچیز را ببینید و با منطق او دنیا و نظم آن را ببینید.
میزانسنهایی که در آنها تابلوهایی ایجاد شود که ضمن برخورداری از یک نمای هندسی زیبا از ترکیب رنگهای بجا و خلاقانه نیز استفاده شود کمک بزرگی به کودک برای درک بهتر مفهوم نمایش میکند. |
همانگونه که قبلاً اشاره شد شاید در نگاه کودک قطار به راحتی پرواز کند اما این پرواز باید کاملاً هوشمندانه باشد. کارگردان از لحظهای که تماشاگران را به دیدن نمایش خود دعوت میکند باید مدیریت کار را بر عهده بگیرد. طراحی بروشور جذاب برای آنها طوریکه دیدن پوستر یا بروشور نمایش ضمن معرفی بخش کوچکی از کار او را ترغیب کند که پوستر را در روی صحنه ببیند. از لحظه دریافت بروشور یا تراکت و یا پوستر نمایش تمام تخیل کودک بهکار میافتد تا با صداسازی و شخصیتپردازی که برای خود میکند ثانیهشماری میکند تا وارد سالن نمایش شود. در آن لحظه است که مشتاقانه منتظر است تا ببیند تصوراتش چقدر به نمایش نزدیک است. این هنرمندی طراح پوستر است که به گونهای پوستر را طراحی کند که این شوق در تمام طول مدت انتظار کودک و البته پس از اجرای نمایش بههمراه او باقی بماند. شاید به جرأت بتوان گفت پس از دیدن نمایش پوستر که همیشه با کودک میماند هر لحظه خاطره آن اجرا را برای او زنده میکند و از آن مهمتر مفهوم نمایش و پیامی را که آن اجرا برای او داشته است مدت بیشتری در خاطرش میماند.
گاهی اوقات نیز کارگردان بنا به صلاحدید خود و ظرفیت متن برای اجرا از یک شیوه معجزهآسا استفاده میکند که برای همه ما کاملاً آشناست. شیوهای که خود ما هم در دوران کودکی با مهارت از این روش نمایش استفاده میکردیم.
این شیوه اجرایی «عروسکی» نام دارد.
بر کسی پوشیده نیست که عروسک به معنای واقعی در انتقال مفاهیم مختلف به انسان کاری در حد معجزه میکند. امروزه شاهد اجرای بزرگترین تراژدیها و بزرگترین نمایشنامهها بهصورت عروسکی هستیم.
پیامی را که عروسک به سادگی به کودک منتقل میکند همان پیامی است که بازیگر بسیار تلاش میکند تا به آن برسد. فرقی نمیکند که کدام یک از شیوههای اجرای عروسکی باشد. شما با حرکت دادن ماهرانه یک چوب ساده نیز میتوانید بزرگترین مفاهیم را به تماشاگر و مخصوصاً کودک منتقل کرد. جذابیتی که چند تکه چوب، یونولیت و پارچه بهم چسبیده برای تماشاگر دارد به حدی است که تماشاگر فراموش میکند چه سنی دارد و هر صدایی که از عروسک به گوشش برسد را میپذیرد و هر دیالوگی را از زبان او قبول میکند.
در شیوههای عروسکی دکور نیز متفاوت است. برخی از انواع آنها با نخ هدایت میشوند و بعضی با میلهایی به نام باتوم.
برخی دستکشی هستند و بعضی الکتریکی. بعضی بزرگ هستند و عروسکگردان در لباس عروسک ظاهر میشود و برخی هم روی میز حرکت میکنند. در نمایشهای عروسکی تمام توان عروسکگردان باید در صدا و توانایی انگشتان و نحوه گردانندگی عروسک است. ما میدانیم که عروسک جان ندارد. اما از لحظهای که عروسکگردان آن را تحویل میگیرد به طرزی شگفتانگیز به آن جان میبخشد و ما ناخودآگاه بجای نگاه کردن به عروسکگردان به عروسک خیره میشود و همه تمرکز خود را برای تطابق حرکت و صدای عروسک به کار میبرد که البته هرچه مهارت عروسکگردان بیشتر باشد و عروسک نرمتر حرکت کند جذابیت بیشتری خواهد داشت.■