بررسي مجموعه داستان «آن‌ها کم از ماهی‌ها نداشتند» نوشته شيوا مقانلو

چاپ ایمیل تاریخ انتشار:

داستاهايي ساختگرايانه مبتني بر باز آفريني اسطوره ها

 شيوا مقانلو نويسنده اي مترجم ، با سبك و نگرش زنانه منحصر به فرد خود كه با تركيبي از داستان سرايي با حال و هواي جامعه امروز و فضاهاي آشنا در حكايت هاي كهن مي باشد  . كه بنده اعتقاد دارم اسطورهرا با مدرنيته در اين مجموعه داستان در آميخته و توليد ادبيت داستاني بر خلاف آنچه ما تا كنون در اين حوزه از ديگر نويسندگان زن خوانده ايم ارايه مي دهد . و اما مجموعه در كل شامل شش داستان كوتاه با رويكردهاي اغلب ساختگرايانه مي باشد كه نويسنده تلاش كرده با بهره گيري از فرم هاي گوناگون روايي دغدغه هاي ذهني خود را در قالب داستان بيان كند. داستان «پري ماهي» اين مجمو عه با دستمايه قرار دادن زندگي ساحل نشينان جنوب(خوراب)، به شكل نمادين حضور يك غريبه(نورا) در حاشيه و همچنين زندگي زنان و مردان خورابي را به تصوير كشيده . واما «گوش كهن دژ» داستان ديگر اين مجموعه كه زباني فاخر دارد شكل روايي اش الگوبرداري از حكايت هاي كهن فارسي ست ؛ ماجراهاي كه در مكاني به نام «دارالعلم كهن دژ» سياليت دارد . و نويسنده در اين اينجا دست به خلق و ابداع مكاني ميزند كه پيشينه تاريخي داشته باشد و طرح داستان نيز براين اساس شكل گرفته است .  در داستان (اوليسه)، نويسنده به سراغ شخصيت هاي داستاني اوليس و پنه لوپه رفته و داستان آنها را اين بار از زوايه نگاه امروزي نگاشته است . «متل بلور» عنوان چهارمين داستان كتاب است كه در كنار داستان اول مجموعه (پري ماهي) جزو آثار خواندني اين مجموعه حسا ب مي آيند .و داستان (شب هزار دوم) هم مانند برخي از داستان هاي قبلي اين مجموعه به بازآفريني حكايت هاي كهن و اين بار قصه هاي هزار و يك شب با حال و هواي متفاوت اختصاص يافته است. و داستان «سر پيچ بعدي...» نيز فضاي نسبتاً معاصرتري دارد . در كل بايد متذكر شوم كه ساخت داستانها اسلوب اسطوره اي دارد با سبك و نگارشي بر پايه يك نثر مدرن زنانه امروزي .

 

البته ساخت و روايت داستانها خود شكلي تاريخي دارند همان گونه كه گفتم مثلن : در داستان تاريخي «گوش کهن‌دژ»، نویسنده قصه‌ای را روایت می‌کند که جابه‌جا به مستندات تاریخی که در روایت، ساخته و ارائه شده است، بيان مي شود . ترکیب و تنوع عناصرداستانی در اين مجموعه هم در مفهوم كاربست ابزار و هم سرعت در

جریان روایت، دقت در فرمان و در بیان لفظی ، روایت پذیری در جزییات شگفت آور و در حدودnخیال ابداعی حتا در شكل فانتزی و چند گانگی در تركیب هنری و در نمایش تقاطع بی پایان چیزها به خوبي كا ر را مدرن نشان مي دهد . خانم مقانلو تركيب داستان مدرن را بخوبي آموخته است و در اين مجموعه بر اساس گفته ذيل كوشيده تا مجموعه اي خلاقانه به خواننده اش هديه كند .

(داستان پست مدرن می کوشدتا از طریق تناقض (contradiction) واژگانی و بصری از راه دلالت های بافتی متقارن و نامتقارن از راه پس و پیش کردن ساختارها و گشتار زبانی و ابداع یا هر نوع جا به جایی از راه انفصال و اتفاق و تصادف و هر چیزی که بتواند تنوع ایجاد کند شکل بگیرد)

 

انها كم از ماهي ها نداشتند شيوه اي اسطوره اي را در پيش گرفته است كه بايد بگويم در حوزه ادبيات داستاني ما راههای عرضه اسطوره در داستان متنوع است وهر داستان نویسی از روش خاص خود در بهره گیری از این گونه ادبی استفاده می کند . بعضی با استفاده از شیوه روایت وداستان سرایی مانند نقالی وعده ای با به کارگیری زبان کهن و واژه های منسوخ شده به داستان حس حماسی می بخشند. گروهی فقط اسامی اسطوره ای را به کار می گیرند وبا استفاده ازنام پهلوانان وسرزمین های اساطیری تلاش می کنند رنگ وبویی اسطوره ای به داستان ببخشند . بعضی هم متن داستان را از نظر شکل وساختار شبیه اسطوره می نویسند وبعضی فقط بخشی از اسطوره

را به عنوان خمیرمایه به کار می گیرند . گروهی از نویسندگان هم به چنان مرزی از ابداع می رسند که زبان نماد وتمثیل اسطوره را با شیوه مدرن داستان نویسی تلفیق می کنند وبه آفرینش مجدد اسطوره ها می پردازند. در این میان  گروهی نیز فقط به معنا ومضمون اسطوره نظر دارند وبعضی هم از ویژگی های شخصیت اسطوره ای برای شخصیت پردازی استفاده می کنند . با وجود راههای گوناگون که هر داستان نویسی با توجه به انگیزه های درونی وفرهنگی خود یکی از آنها را برمی گزیند، به نظر می آید چگونگی بیان اسطوره ونحوه پیوند آن با داستان است که به برجسته شدن اثر می انجامد . كه در اين مجموعه نويسنده از پس آن خوب بر آمده و خواننده در خوانش چيزي را كم احساس نمي كند .

در مجموع انچه داستانها ي اين كتاب را خواندني تر مي كند دوري نويسنده از كليشه هاي روزمرگي زنانه است و مطرح ساختنً موضوع هايي مانند نقش خواننده در شکل دادن به معناي متن يا حائل بودنً زبان بين ما و اقعيت،برخي از مهم ترين مسائل هستي شناختي و فلسفي دوره و زمانه اكنون ما را در قالب روايتيهاي پرجاذبه و درعين حال خواندني به مخاطب عرضه مي نمايد .

 

 

             حميد رضا اكبري شروه -1392-بهار –بوشهر           

 

 

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

جلسات ادبی تفریحی

jalasat adabi tafrihi

اطلاعات بیشتر

مراسم روز جهانی داستان با حضور استاد شفیعی کدکنی، استاد باطنی و استاد جمال میرصادقی
جلسات ادبی تفریحی کانون فرهنگی چوک
روز جهانی داستان و تقدیر از قبادآذرآیین سال 1394
روز جهانی داستان و تقدیر از فریبا وفی سال 1395
یازدهمین جشن سال چوک و تقدیر از علی دهباشی شهریور 1395

جلسات کارگاهی آزاد

jalasat kargahi azad

اطلاعات بیشتر

تماس با ما    09352156692