جنگ با کسی شوخی ندارد. فضایش خیلی هم جدی و تلخ به نظر می رسد و شاید این تنها دلیلی بود که سالیان سال در ژانر دفاع مقدس – که به نظرم مختص سینمای ایران است- فیلم های تراژدی و درام را به تماشا می نشستیم که موضوع غالبشان به تصویر کشیدن رشادت ها و پایداری های رزمندگان اسلام بود. 

بعدها کارگردانان و نویسندگان به این نتیجه رسیدند که باید در ساختار فیلم ها تغییر اساسی دهند و مثلا چهره عراقی ها را دستکاری کنند و ارتش عراقی ها فقط یک مشت سبیل از بناگوش در رفته که در نهایت خنگی و حماقت هستند نباشند و حتی در برخی آثار چهره ای انسانی به افرادی بخشیدند که مجبورند به جنگ با انسان های دیگر بروند.

این تغییرات که البته آثار مثبتی به بار داشت و سینمای دفاع مقدس را پرمعنادار تر می کرد ادامه داشت تا اینکه جسارت تبریزی باعث شد که فضای جدیدی در فیلمسازی این ژانر اتفاق بیفتد. او یک فیلم کمدی درباره جنگ ساخت، که در نوع خود قدم بزرگ و بی نظیری شمرده می شود چرا که تا قبل از آن فقط برخی سکانس های فیلم های جنگی از شوخی کلامی یا موقعیت استفاده کرده بود ولی ساخت فیلمی کمدی از نوع کمدی موقعیت که بسیار هم خوش ساخت و شسته و رفته بود و در عین داشتن کلام طنز به ارزش های دفاع مقدس نیز اشاره داشت، نیاز به جسارت زیادی داشت که تبریزی این جسارت را به کار برد و البته مزدش را هم گرفت. 

اما امسال در جشنواره فجر شاهد فیلمی بودیم که خوش درخشید. البته نیازی نیست که تکرار شود این فیلم خیلی شبیه یک فیلم ایرانی و یک فیلم ایتالیایی درباره جنگ است چرا که الگو برداری در کار هنری نه تنها ضعف نیست بلکه حسن کار هم به حساب می آید و این با تقلید ناشیانه و موبه مو خیلی متفاوت است.

ضدگلوله فیلمی است که در ژانر کمدی ساخته شده و اتفاقا به قواعد این ژانر نیز کاملا وفادار مانده است. حسن دیگر فیلم عدم استفاده از سکانس های طولانی برای معرفی شخصیت های داستان است و در همان چند سکانس افتتاحیه فیلم با سلیم و خانواده اش کاملا آشنا می شویم و انگیزه او برای رفتن به جبهه- مرگ قریب الوقوع از یک طرف و نیاز به داشتن احترام و شخصیت اجتماعی از طرف دیگر- کاملا برای بیننده قابل لمس و درک است. 

از سوی دیگر حوادث فیلم که بهتر است نام تصادف را به آن بدهیم درست است که پایه و اساس منطقی ندارند – گلوله نخوردن رشید در هر موقعیتی- اما در بطن داستان کاملا جا افتاده اند و نه تنها بیننده را وادار می کنند که داستان را دنبال کند بلکه در میانه این خنده ها اشاراتی هم به هدف اصلی خود که نشان دادن فرهنگ نوعدوستی و وطن پرستی است، نیز دارد.

از دیگر سو برای من، نکته جالب این فیلم داستان آن بود که علیرغم فیلم لیلی با من است، سلیم می خواست تیر بخورد و تیر به او نمی خورد در حالی که صادق می خواست تیر نخورد و دست آخر مجروح می شد! این شخصیت پردازی خوب در پایان نیز خودش را نشان می دهد که این آقاسلیم عوض نشده بلکه باز هم برای امرار معاش ساده ترین راه که معمولا غیرقانونی نیز هست را انتخاب کرده و این برخلاف روال فیلم های ایرانی است که شخصیتی دچار تحول اساسی نمی شود و چون در زندگی عادی معمولا عوض نشدن! افراد را شاهدیم، ضد گلوله را بیشتر باور می کنیم، به ویژه اینکه در باور مذهبی یک مسلمان، شهادت نصیب هرکسی نمی شود و از اتفاق کسانی که به پایان فیلم اعتراض کرده اند این نکته را مد نظر قرار نمی دهند. از دیگر سو علی رغم فضای کمدی که بر فیلم حاکم است شاهد توهین به باورهای مردم و توهین به مقدسات جنگ نیز نیستیم و این خود موفقیت کوچکی محسوب نمی شود.

کیایی در زمینه کارگردانی نیز موفق عمل کرده است. انتخاب بازیگرانی که سابقه تئاتری دارند و خیلی هم چهره های گیشه ای نیستند به او کمک کرده که بتواند از همه بازی خوبی بگیرد چه افرادی که نقش های حاشیه ای و نه چندان پررنگ را بازی کرده اند مثل خانم ژاله صامتی یا سعید آقاخانی و چه دو هنرپیشه نقش اصلی یعنی مهدی هاشمی و پرویز کرامتی نه تنها با نمایش بازی خوبشان به ماندگار شدن نقش کمک کرده اند بلکه این بازی های خوب باعث ارتقای کیفی فیلم نیز شده است.

سینمای ایران نیاز مبرمی به ساخت آثاری دارد که علاوه بر گیشه ای بودن که صفت بدی نیست ولی رایج است که به فیلم های بد با ساختی ابتدایی اطلاق می شود، دارای ساختار قوی – فیلمنامه و کارگردانی – نیز باشد و با توجه به پرفروش بودن فیلم هایی چون خوابم می آد یا ورود آقایان ممنوع به نظر می رسد که سطح سلیقه تماشاگران امروزی آنقدر پایین نیست که به شوخی های دست چندم بخندد و به تماشای فیلم های کمدی بی خود و یا هندی گریه دار برود و لذت هم ببرد. نیاز تماشاگر امروز دیدن فیلم خوب در ژانرهای متفاوت است. بهتر است این نیاز هم در کنار نیاز به پرفروش بودن یک فیلم از سوی سازندگان در نظر گرفته شود که در این صورت هم بیننده راضی است و هم تهیه کننده و سازنده فیلم. اتفاقی که به نظر می رسد برای ضد گلوله افتاده است.

لينك