معرفی «جین آنستین» «گیتا بختیاری»/ اختصاصی چوک

چاپ ایمیل تاریخ انتشار: 29 مهر 1395

معرفی «جین آنستین» «گیتا بختیاری»

چه کسی لقب «شکسپیر نثر» را دارد؟

در سال 1775، روز شانزدهم دسامبر کشیش روستای «استیونتون- دین» در استان «همامپشایر» انگلستان که نه تنها علاقمند به پژوهش در ادبیات کلاسیک یونان و رم است بلکه به رمان‌های پلیسی به سبک گوتیک نیز علاقه وافری دارد صاحب فرزندی می‌شود که نامش مرز ادبیات گوتیک (داستان‌های هراس‌انگیز، ترسناک همراه با تعلیق و دلهره) و رمانس (به معنای امروزی) را در انگلستان رقم میزند کودکی که علاوه بر پدری ادیب، مادری دارد که در سرودن شعرو داستان نویسی، بی‌نام نبوده

«جین» آخرین فرزند خانواده «آستین» بود که شش برادر و یک دختر به نام کاساندرا قبل از او به دنیا آمده بودند، او در خانواده‌ای متولد می‌شود که ثروتی جز ادبیات و دین نداشتند اما همین ثروت سبب می‌شود که او دوشیزه‌ای معروف در ادبیات انگلیس و جهان شود آن گونه که اکثر منتقدان، معتقدند او مقامی را در «نثر» دارد که «شکسپیر» در درام داشت.

جین اگرچه با موسیقی آشنایی داشت و در خیّاطی و سوزن دوزی استاد بود، اما برای نامآور شدن مسیری دشوار که جدیت و مهارت ویژه‌ای را می‌طلبید انتخاب کرد، زیرا در عصر و زمانه‌ای پا به دنیا گذاشته بود و بزرگ شد که مردها هم چندان داخل آدم به حساب نمی‌آمدند مگر این که یکی از ژنرال‌ها یا افراد به نام یا خیلی ثروتمند زمانه خود می‌بودند (زن‌ها موجودی منفعل و فرمانبردار بودند) اما دوشیزهٔ داستان نویس قرن هجدهمی در نبود بزرگان ادبیات و فلسفه و با وجود مکتب رمانتیسمی که تازه پا گرفته بود و بخاطر نبوغ در طنز (مهارت خوب در گوشه و کنایه) و شناخت خوب از اخلاقیات و روحیات آدم‌ها بخصوص زندگی زنان زمانه خود، نه تنها آثارش با بی‌مهری روبه‌رو نشد بلکه در این 200 سال همچنان ماندگار و تاثیرگذار مانده است، زیرا در آثارش چیزی جز درباره زندگی اجتماعی و خانوادگی ننوشته، البته ماندگاری آثار شاید به این خاطر باشد که او در زمانه‌ای از تاریخ انگلستان می‌زیسته که کشورش یکی از استعمارگران بزرگ دنیا بوده و همین سلطه‌گری ثروتی را نصیب مردمش

می‌کرده که علاوه بر رشد ثروت طبقه اشراف و اصیل زادگان، طبقه متوسط هم رو به رشد بوده و به مدد این ثروت نوکیسه‌گانی قارچ‌گونه رشد کرده که ارزش‌های جدیدی را جایگزین ارزش‌های قدیمی جامعه می‌کردند به همین خاطر یکی از منابع مستند راجع به استعمار انگلستان برای پی بردن به تاریخ آن زمان و مناسبات اجتماعی، آثار نویسندگانی مانند «جین آستین» می‌باشد که «روای زندگی» مردمان عصر خود بود.

قدرت قلم او برای بیان خوشی‌ها و رنج‌ها، کاستی‌ها و ملال‌ها، همه رنگ و بوی زندگی دارند. او شخصیت قهرمانانش را از واقعیت‌های پیرامون خود می‌ساخت وهمانند یک «ناظر بیرونی» با سرک کشیدن به محیط خصوصی قهرمانانش راوی زندگی و افکار و درونیات آن‌ها می‌شد، و تفکر زمانه‌اش را بر عقاید آنان جاری می‌ساخت.

وقایعی که شخصیتهای داستانش را تحت تأثیر قرار می‌دهند غیرعادی نیستند، زنان و مردانی که یا از عشق فارغ می‌گردند یا عاشق می‌شوند و ازدواج می‌کنند، خردمند در مورد معنای زندگی تعمق می‌کند، بی‌خرد زندگی خود را غرق لذت‌جویی و... در داستانهایش هیچ ویژگی استثنایی وجود ندارد فقط با قدرت قلم خود و نبوغ دووجهی‌اش (طنز و شناخت خوب اخلاقیات و روحیات آدمها)، بر پایه حوادث زندگی عصرش، هر کدام از قهرمانانش (که رفتاری کاملاً انسانی دارند) را برجسته و جذاب می‌کند به همین دلیل، تقریباً همه طیف‌های اجتماعی روزگارش در داستانهایش حضور دارند، او در رمانهایش به دور از هر گونه توصیف زیادی قوانین ارث، جهیزیه، ازدواج و روابط نامشروع، موفقیت‌ها و شکستهای شغلی و... را نشان می‌دهد.

او با شناخت از زندگی زنان، زنان قهرمانی را روایت می‌کند که باورکردنی هستند، صاحب‌نظرند، قادرند بیاندیشند، و دارای جاه‌طلبی و طنزند، زنان رمان‌های او جسورانه در پی «خود» بودن، فعال بودن، اراده داشتن و انتخاب کردن هستند؛ آنهم در زمانه‌ای که زن موجودی منفعل و فرمانبردار بود و تنها کاربرد اجتماعی‌اش زینت‌بخشی به مجالس و آسایش بخشی در خانه بوده، او به خاطر همین مهارت توانست یکی از مشهورترین رمان‌نویسان عصر خودش شود.

هرچقدر این دوشیزه داستان نویس مرگ را از زندگی قهرمانانش دور کرد اما داستان زندگی خودش در هجدهم ژوییهٔ 1817 درحالی که بیش از 42 سال نداشت به پایان رسد.

رمان‌های جین آستین بر اساس دست نوشته:

غرور و تعصب (۱۷۹۶)

حس و احساس (چند ماه پس از تجدید نظر در نسخهٔ نهایی کتاب غرور و تعصب)

نورثنگر ابی (۱۷۹۸)

منسفیلد پارک (۱۸۱۳)

اما (۱۸۱۴)

ترغیب (1815)

رمان‌های منتشر شده در دوران حیات…

حس و احساس (۱۸۱۱)

غرور و تعصب (۱۸۱۳)

منسفیلد پارک (۱۸۱۴)

اما (۱۸۱۵)

رمان‌هایی که پس از مرگ نویسنده منتشر شد.

نورثنگر ابی (۱۸۱۸)

ترغیب (۱۸۱۸)

یک دقیقه با جین آستینو آثارش

ü از 14 سالگی با نوشتن نمایشنامه‌های کوچک کار نویسندگی را شروع کرد.

ü درابتدا، در چاپ کتابهایش به جای نام نویسنده از عبارت «یک خانم» استفاده شده است.

ü با توجه به شغل پدر و نامزدش در داستانهایش توجه خاصی به امور مذهبی دیده نمی‌شود.

ü آثار فنی برنی تأثیر بسزایی در افکار او داشتند.

ü در رمان‌های او تمایلات متعرضانه یا تند جنسی (طبیعتاً) وجود ندارد، لحظه‌های عاشقانه و احساسی داستان را مختصر بیان می‌کرد. اهل توصیف‌های جزئی یا رمانتیک در این صحنه‌ها نیست.

ü توصیف ریز به ریز مکان‌ها و قیافة آدم‌ها هم از کارهایی است که آستین کمتر می‌کند.

ü از نثر احساساتی تقریباً متنفر بود. در رمان آخرش (اغوا) که احساساتی‌ترین کارش است، جمله‌ای مثل «آنی! آنی دلبند من!»، در نسخة نهایی تبدیل شده به «آنی!».

ü هیچ‌کدام از کاراکترهای اصلی، در طول داستان، نمی‌میرند. (شاید شکست عشقی و مرگ نامزدش بی تأثیر در پایان بندی داستانهایش نبوده)

ü کمتر پیش آمده، آستین مکالمات یک جمع مردانه را نقل کند یا درباره‌اش بنویسد.

ü اگرچه قرن هجدهم قرن رمانتیکی بود و رمان‌ها از حجم غیرعادی توصیف‌ها، (هوا، لباس، توصیف خیابان، دریا، احساسات و...)، احساسات انباشته شده بوداما آستین رمانتیک نبود و اگر هم بود سعی داشت از شدت و غلظتش بکاهد. (رمان دیر نرثنگر را تقریباً برای مسخره کردن این قبیل داستانها نوشت)

ü با اینکه هرگز تن به ازدواج نداد اما در داستانهایش همیشه قهرمانانش بعد از چند سوءتفاهم با هم ازدواج می‌کنند.

ü سوژة هیچ‌کدام از رمان‌های او، اتفاق‌های سیاسی یا موضوع‌هایی که به نوعی مردانه، محسوب می‌شوند، نیست.

ü نقش اول داستان‌هایش را نه از بین بدبخت‌ها و فقیرها انتخاب می‌کرد، نه از بین اشراف، بارون‌ها و کنت‌ها.

ü نقش‌های اول در کتاب‌های او، طبقة متوسط‌اند. متوسط‌هایی که سعی می‌کنند خودشان را یک‌جوری بالا بکشند و بشوند اشراف. (نشات گرفته از وضع اجتماعی و رشد طبقه نو کیسه)

ü یکی از خصایص سبک اودقت و موشکافی فوق‌العاده در ترسیم صفات و اخلاق اشخاص است.

ü ویرجینیا وولف به شدت او را ستایش کرده البته ویرجینیا وولف بعضی از مضمونها و تفکرات جین آستین را نقد می‌کند اما در هنر داستان‌نویسی‌اش تردیدی نمی‌کند.

ü ناباکوف او را بزرگترین نویسندهٔ انگلیسی زبان دانسته است.

ü والتر اسکات می‌گفت: «این بانوی جوان برای توصیف زندگی عادی استعدادی دارد که حیرت‌انگیز است. خودم مثل خیلی‌های دیگر می‌توانم مزخرفات مطمئن ببافم، اما از این که یک اتفاق پیش پا افتاده را، به شکل جذابی تعریف کنم، عاجزم.»

ü ویلیام دین. هولز می‌گوید «او بزرگ است و آثارش زیبا هستند زیر او و آثارش در صد سال پیش آن طوری که امروز رئالیسم با حقیقت سروکار دارد سروکار نداشتند..»

ü ویتلی اسقف و نویسنده انگلیسی در باره او گفته است «برای دسته بندی کردن "سفه‌ها و دلقک‌ها" در داستانش همان قوه تشخیص شکسپیر را دارد.»

ü ولیعهد انگلستان (1815) از اوخواهش کرد یکی از کتبش را به او تقدیم کند و به نام او بنویسد و کتابی را هم راجع به خانواده ولیعهد و مفاخر و مآثر اسلاف او بنویسد.

ü از نظر پرداختن به روح و روان زنان و در یک کلام آنچه آن را با لفظ زنانگی می‌توان به طور کل بیان کرد، جین آستین یکی از مطرح‌ترین نویسندگان تاریخ ادبیات است که به زنانگی پرداخته است.

ü موضوع نهانی کمدی‌های اجتماعی جین آستین همانا معضل زن بودن در جهانی مردانه است؛ جهانی که به دست مردها اداره می‌شود و امور آن بر طبق منافع آنها می‌گردد.» (ساوذام، ص 71) این قهرمانان زن در جهان مردانه به دنبال نیازهای خصوصی و آرزوهای خود هستند و با فشاری که از ناحیه جامعه بسته به آنها تحمیل می‌شود، درگیری دارند. مثلاً در حس و حساسیت مسئله ارث چیزی است که کاملاً به نفع مردان تنظیم شده است و آستین بر ناعادلانه بودن آن تأکید می‌کند.

ü مشخصه مهم دیگر او دوری از زبان شاعرانه است که پیش از او کاملاً در رمان مرسوم بود.

ü یک جنبهٔ خیلی مهم که همهٔ منتقدان به آن اشاره می‌کنند، طنز ویژه در آثار اوست (. منظورکلام دوپهلو، نیشدار، چندمعنایی حتا ایهام، تجاهل، بازی کردن و بازی دادن است نه صرفاً شوخی و خنده). البته شوخی‌هایش بر پایهٔ دقت و رک گویی بود.

ü راوی بسیاری از شخصیتهای داستان را فریب می‌دهد و البته از فریب خارج می‌کند.

ü جذابیت رمانهای زندگی خانگی جین آستین بیشتر در بررسی شخصیت‌ها خلاصه می‌شود و رویدادها از اهمیتی نسبی برخوردار هستند.

ü محیط اجتماعی اشراف انگلیس تعاریف مشخصی برای نشان دادن نبوغ و قریحه جوانان در آن زمان داشت، از جمله مهارت‌هایی که آنها را در مهمانی‌های خانوادگی متمایز کنند مانند نواختن پیانو و خواندن آوازهای کلاسیک و مطالعه قطعات ادبی یا کشیدن نقاشی‌ها و طراحی؛ مهارت‌هایی که داشتن آنها اصالت یک خانواده را در تعلیم و تربیت فرزندان اثبات می‌کرد و جین آستین به خوبی توانسته نقص‌ها و قوت‌های رفتاری و انتخاب‌ها و روش‌های زندگی مردمان زمان خود را تصویر بکشد.

ü در پی تهیه یک تومار اینترنتی با امضای ۳۵هزار نفر از معترضان به حذف تنها زن اسکناس‌ها البته بغیر از ملکه (الیزابت فرای پشت اسکناسهای 5 پوندی) و همچنین تهدید به اقدام قانونی در این باره، قرار است از سال ۲۰۱۷میلادی تصویر نویسنده قرن نوزده جین آستین به جای چارلز داروین بر پشت اسکناس ۱۰پوندی چاپ شود.

ü سبک نویسندگی جین آستین از آن سبک‌هایی است که هنوز خیلی‌ها آن را سبک واقعی رمان می‌دانند. داستانی طولانی با توصیف دقیق همه شخصیت‌ها و افکار و احساسات‌شان با این تفاوت که این رمان از نوع کتاب‌های بازاری نیست که فاقد ارزش‌های ادبی باشد. تنها نکته‌اش این است که به سبک آثار قرن نوزدهم یعنی رمان‌های کلاسیک نوشته شده است.

ü جین آستین چند سالی از عمر خود را در شهر باث سپری کرد و این شهر به عنوان محل اقامت او مشهور است. موسسه‌ای به نام «مرکز جین آستن» در خیابان گی در مرکز شهر باث موجود است که هر سال جشنواره‌ای به نام جشنواره جین آستن در این شهر برگزار می‌کند.

ü تا 13 سال بعد از مرگش، هیچ‌کدام از رمان‌های او در انگلستان، تجدید چاپ نشدند و تازه، در اواخر قرن نوزده بود که او را گذاشتند در لیست «رمان‌نویسان بزرگ».

ü زمانی که می‌خواست کتاب غرور و تعصب را چاپ کند متوجه شد چند رمان با نام «First Impressions» منتشر شده‌اند، برای همین او عبارتی از فنی برنی، معروف‌ترین نویسنده زن بریتانیا را به عنوان نام رمان به عاریت گرفت؛ «غرور و تعصب».

ü او هیچ گاه به خارج از انگلستان سفر نکرد.

ü برادرش، هنری آستین، نوشته‌ای راجع به زندگی نامهٔ او به عنوان مقدمه‌ای بر کتاب‌هایش، صومعهٔ نورث انگر و ترغیب منتشر کرد که در آن فروتنی و بی میلی جین آستین به مادیات را تحسین کرد.

ü بر اساس نوشتهٔ هنری، جین از اینکه اولین رمان منتشر شده‌اش با نام حس و حساسیت صدو پنجاه پوند برایش به ارمغان آورده بود متحیر بود. هنری در این باره می‌گوید: "تعداد کمی افراد با استعداد به این اندازه متواضع و فروتن بودند. برای جین مبلغ ذکر شده پاداشی شگفت آور بود."

ü شخصیت متواضعی که برادرش از او معرفی می‌کند بیشتر شبیه به شخصیت کامل و بی عیب و نقص جین فیرفاکس در رمان «اما» است تا شبیه به شخصیت خود او که در نامه‌ای به دوستش نوشت از اینکه فقط صد و ده پوند برای کتاب غرور و تعصبش دریافت کرده است ناراضی است.

ü جذاب‌ترین قهرمانان داستان‌هایش دختران دوست داشتنی و فقیر و بی بضاعتی هستند که همگی از همه لحاظ، نمونه‌ای از دختران عصری هستند که به هر قیمتی شده به دنبال ثروت می‌باشند. (پیشهٔ دختر یک اشراف زاده در اواخر قرن هجده)

ü جیمز، برادر جین هیچ‌وقت به پسرش نگفت کتاب‌هایی را که با آن لذت می‌خواند، عمه‌اش نوشته. آن‌ها را، همان‌طور که روی جلد کتاب آمده بود، «یک بانو» نوشته بود. فقط همین، «یک بانو»

ü در نامه‌ای به یکی از برادرزاده‌هایش عنوان کرده است که‌ای کاش وقتی جوان بودم بیشتر خوانده بودم و کمتر نوشته بودم

ü در ایران کتاب Sense And Sensibility که با عنوان حس و حساسیت شناخته می‌شود، توسط نشر نی و با ترجمهٔ رضا رضایی زیر عنوان عقل و احساس هم منتشر شده‌است.

ü غرور و تعصب معروف‌ترین رمان جین آستین است که آن را در 1796، یعنی در 21 سالگی، نوشت. چاپ این اثر، که ابتدا «تصورات نخستین» نام داشت، حدود 17 سال به تأخیر افتاد تا آنکه پدر جین آستین آن را با عنوان غرور و تعصب به ناشری سپرد و در 1813 با نامی مستعار (یک خانم) به چاپ رسید.

ü موسسه «TES» اسکاتلند در نظرسنجی آنلاین که از 500 معلم انجام داد، اعلام کرد رمان «غرور و تعصب» شاهکار کلاسیک جین آستین محبوب‌ترین کتاب معلمان است و همچنین از سوی نشریه تایمز در سال 2000، جزء صد رمان برتر قرن بیستم شناخته شد.

ü در سال 2007 فیلمی به نام «جین شدن» درباره زندگی جین آستین به کارگردانی «جولیان جارلد»، کارگردان ایرلندی، ساخته شد. در این فیلم آن هاتاوی نقش جین آستین را بازی کرده است. «جین شدن» برندهٔ جایزه فیلم منتخب مردم شده است.

ü اولین ترجمهٔ رمان‌های آستن در ایران به کوشش شمس الملوک مصاحب و به تاریخ اسپند ۱۳۳۶منتشر شد.

ü اقتباس‌های مکرری از آثار جین آستین ساخته شده است از مشهورترین آن‌ها می‌توان به «عقل و احساس» محصول 1995 به کارگردانی آنگ لی و «غرور و تعصب» محصول 2005 به کارگردانی جو رایت اشاره کرد.■

جین آستین – غرور و تعصب – ترجمه شمس الملوک مصاحب- جامی

برایان، ساوذام- جین آستین-ترجمه گلی امامی-نشر ماهی

https://fa.wikipedia.org

http://www.hamshahrionline.ir/details/7466

http://www.bartarinha.ir/fa/news/162315/

http://bourgeois.ir

http://khabarfarsi.com/ext/4895426

نخستین بانک مقالات ادبی، فرهنگی و هنری چوک

www.chouk.ir/maghaleh-naghd-gotogoo/11946-01.html

دانلود ماهنامه‌هاي ادبيات داستاني چوك

www.chouk.ir/download-mahnameh.html

دانلود فصلنامه‌های پژوهشی شعر چوک