هفدهمین نشست "سه شنبههای هنوز" با عنوان بررسی زندگی صادق هدایت در هند توسط "ندیم اختر" پژوهشگر زبان فارسی سوم آذر ماه در کتابفروشی نشر هنوز برگزار شد. ندیم اختر متولد ایالت بیهار هندوستان در سال 1987 است. وی در سال 2006 در دانشگاه جواهر لعل نهرو برای تحصیل در رشته ادبیات فارسی پذیرفته شد و تا مقطع دکتری این رشته را ادامه داد. ندیم اختر پژوهشهای بسیاری در زبان و ادب فارسی انجام داده است. وی مقالهای درباره "ادوارد ایستک" (کسی که حاصل سفر شش ماهه خود به ایران را در قالب سفرنامه نوشته است) در دانشگاه کمبریج ارائه کرده است. هم چنین مقاله وی که مربوط به کشف خانه صادق هدایت در بمبئی است در دائرهالمعارف ایرانیکا در سال 2015 ثبت گردید. موضوع پایاننامه دکتری وی "شخصیتپردازی در رمان بوف کور" است. ندیم اختر هم اکنون به منظور گذراندن فرصت مطالعاتی شش ماهه در دانشگاه تهران به ایران آمده و در حال یادگیری زبان پهلوی است.
در رمان «بوف کور» بیست شخصیت وجود دارد. یکی از مهمترین شخصیتها در این رمان شخصیتی به نام "بوگام داسی" است. به گفته ندیم اختر؛ در هندوستان به خدمتگزاران معابد "دیو داسی" میگویند. اما چرا هدایت از واژه "بوگام" به جای "دیو" استفاده کرده است جای سوال دارد. پیرو تحقیقات این دانشجوی جوان در جنوب شهر بمبئی، در ایالت "حیدر آباد" که هدایت طی اقامت خود در بمبئی به آنجا سفری داشته است، استثنا به خدمتگزاران معابد،"بوگام داسی " گفته میشود.
به طور کلی در رمان بوف کور رد پای پررنگی از فرهنگ و سنن هندوستان به چشم میخورد. که دلیل آنهم بازنویسی این رمان در شهر بمبئی است. اقامت یک ساله صادق هدایت دربمبئی و متعاقباً بازنویسی و انتشار این رمان در هند از دو جهت حائز اهمیت است:
1. ایران و هند از دیرباز فرهنگ، اسطورههای داستانی، و قصههای مشترکی چون هزارویکشب را تجربه کردهاند. قدمت این ارتباط به زمان آریاییها باز میگردد. کلیله ودمنه در دوره ساسانیان از هند به ایران سوغات آورده میشود و
زبان فارسی همواره از زبانهای رایج و مرسوم در هند باستان بوده است. اما با ورود به دوره معاصر این ارتباط کمرنگ شده و تا حد محو شدن پیش میرود. تا اینکه در سال 1936 با مهاجرت صادق هدایت به هند این ارتباط دوباره پا میگیرد.
2. صادق هدایت رمان "بوف کور" را در شهر بمبئی بازنویسی میکند و به نحو موثری از سنن مرسوم هند وام میگیرد. بسیاری از صحنه پردازیهای مربوط به رمان در بخش دوم کتاب، برآمده از خاطرات وی از زندگی در این شهر است. با مطالعه زندگی هدایت در هند و روابط او در این دوران میتوان به درک بهتری از شخصیتهای این رمان پیچیده رسید و گامی در رمزگشایی آن برداشت.
ندیم اختر پس از انتخاب کتاب بوف کور به تحقیق در مورد این رمان فارسی میپردازد و پی میبرد که این کتاب یکی از درخشانترین آثار فارسی در جهان ادبیات است. ندیم اختر در این رابطه میگوید: درچند جا خواندم هر کس این کتاب را بخواند خودکشی میکند. بار اول کتاب را خواندم. خود کشی نکردم. ترجمه انگلیسی و هندی کتاب را خواندم و در نهایت خودکشی نکردم. او در ادامه صحبتهایش عنوان کرد "در کشور من هیچ کس دشمن هدایت نیست."
ندیم اختر از عطش دنیا برای شرقشناسی صحبت کرد و اذعان داشت، ایران شناسی یکی از مهمترین شاخههای این رشته است که تمرکز آن بر ادبیات و زبان فارسی در مبحث زبانهای باستانی است. یکی از این زبانها "زبان پهلوی" است. هدایت از اولین افرادی است که زبان پهلوی را فرامیگیرد و آثار پهلوی را به فارسی ترجمه میکند. همزمان با هدایت، رشید یاسمی نیز به ترجمه آثار پهلوی همت میگمارد. نکته جالب توجه این جاست که هدایت زبان پهلوی را در هند فرا میگیرد.
ندیم اختر پس از مطالعه بوف کور تصمیم به یافتن محل اقامت هدایت در بمبئی میگیرد و سفر پرماجرای خود را آغاز میکند. صادق هدایت در سال 1936 وارد بمبئی میشود اما تاریخ ورود او جایی ثبت نشده است. ندیم اختر جستجوی خود را از دانشگاه بمبئی آغاز میکند و نام هدایت را در فهرست دانشجویان بورسیه ایرانی مییابد. هدایت در آن زمان دانشجوی زبان پهلوی بوده است. اما براستی چرا هدایت به فراگیری زبانی دشوار و کسالت بار مشغول بوده؟ ندیم اختر دلیل این تحصیل اجباری را وضعیت مالی نه چندان مناسب هدایت در آن دوران عنوان میکند و اینکه دانشگاه بمبئی در آن زمان به دانشجویان بورسیه ایرانی، ماهی پنج روپیه معادل صد دلار امروز کمک هزینه تحصیلی پرداخت میکرده است.
از مکاتبات هدایت با دکتر پرتو و جمالزاده، نشانی محل اقامت هدایت یافت میشود. اما مشکل اینجاست که نام بسیاری از محلهها تغییر یافته و برخی خیابانها و کوچهها دیگر وجود ندارند. دانشجوی مشتاق ما نا امید نمیشود، تمامی نامهها را جمع آوری میکند و میفهمد نام دو محله که در پشت پاکت نامهها قید شده هنوز تغییر نکرده است. یکی از این محلهها، کولابا نام دارد. محلهای اعیان نشین نزدیک دریا. ندیم بارها و بارها به این محله میرود و با ساکنین قدیمی آن به صحبت مینشیند تا اینکه زن سالخورده ایرانی تباری را مییابد که نام قدیم خیابانهای محله را میداند و از این طریق موفق به یافتن آپارتمانی که هدایت در آن ساکن بوده، میگردد. آپارتمانی به نام "سامر کویین".
اما هدایت در کدام طبقه و کدام واحد ساکن بوده است؟ ندیم اختر پس از مطالعه بوف کور بقیه آثار هدایت را نیز خوانده و دریافته است که هدایت در داستانهایش از محیط اطراف بهره میگیرد. اختر داستانهای کوتاه و بلند هدایت را بار دیگر از نظر میگذراند و به داستانی به نام "هوسباز" میرسد. در این داستان شهر بمبئی به خوبی توصیف میشود و در جایی از داستان نیز ساختمان سامر کویین با جزییات توصیف میگردد. هدایت در جایی از داستان عنوان میکند که من در طبقه پایین ساختمانی زندگی میکنم که میتوانم دریا را از پنجرهام ببینم. طبقه پایین ساختمان سامرکویین بالکن ندارد اما روی ضلع شرقی واقع شده و میتوان دریا را از پنجره آن دید. سرانجام این دانشجوی باهوش و پی گیر موفق به یافتن محل سکونت صادق هدایت در بمبئی میشود.
در ماجرای یافتن خانه صادق هدایت در هند، آنهم توسط یک هندی، هم جای مسرت است هم تاسف. مسرت از این لحاظ که زین قند پارسی که به بنگاله میرود همه طوطیان هند شکر شکن شدهاند و در پی زنده کردن نامی از ایران زمین در سرزمینشان برآمدهاند. اما عمده تاسف من به عنوان یک ایرانی است که چرا، واقعاً چرا تا به حال هیچکدام از دانشجویان ایرانی مقیم هند که تعدادشان هم کم نیست به این فکر نیفتادهاند که نشانی نویسنده هموطن خود را که روزگاری آنجا میزیسته بیابند و هنگام بازگشت برای هموطنان، سوغات بیاورند.■
نخستین بانک مقالات ادبی، فرهنگی و هنری چوک
http://www.chouk.ir/maghaleh-naghd-gotogoo/11946-01.html
داستان های حرفه ای ادبیات ایران و جهان را از اینجا دانلود کنید.
http://www.chouk.ir/downlod-dastan.html
دانلود ماهنامههاي ادبيات داستاني چوك و فصلنامه شعر چوک
http://www.chouk.ir/download-mahnameh.html
دانلود نمایش رادیویی داستان چوک
http://www.chouk.ir/ava-va-nama.html
دانلود فرم پیش ثبتنام آکادمی داستان نویسی چوک
http://www.chouk.ir/tadris-dastan-nevisi.html
فعاليت هاي روزانه، هفتگي، ماهيانه، فصلي و ساليانه كانون فرهنگي چوك
http://www.chouk.ir/7-jadidtarin-akhbar/398-vakonesh.html
بانک هنرمندان چوک صحفه ای برای معرفی شما هنرمندان
http://www.chouk.ir/honarmandan.html
شبکه تلگرام کانون فرهنگی چوک
https://telegram.me/chookasosiation
اینستاگرام کانون فرهنگی چوک
http://instagram.com/kanonefarhangiechook
بخش ارتباط با ما برای ارسال اثر