با توجه به بازار داغ اهدای جایزهی نوبل ادبی 2014 به نویسندهی فرانسوی «پاتریک مودیانو»، برای اولین شماره از لیست نوبلیستها به بررسی اجمالی زندگی و آثار وی میپردازیم.
پاتریک مودیانو Jean Patrick Modianoدر 30 ژوئن 1945 در شهر کوچکی به نام Boulogne-Billancourt در حومهی غربی پاریس از پدری یهودی و مادری بلژیکی متولد شد. مادر مودیانو که در زمان جنگجهانی دوم بازیگری مشهور بود، پدرش را در پاریس اشغالش شده ملاقات کرد و رابطهی مخفیانهی خود را ادامه دادند. پدرِ مودیانو (آلبرت) حاضر به چسباندن ستاره روی شانههای خود نشد که به اردوگاههای کار اجباری یهودیان فرستاده نشود. وی طی دوران جنگ به داد و ستد مخفیانه با گشتاپوی فرانسه در بازار سیاه پرداخت.
کودکی مودیانو در محیطی بسته گذرانده شد. نخستین دورهی آموزشی او زیر نظر پدر و مادر بلژیکی مادرش آغاز شد که به او زبان فلاندرزی (یکی از دو زبان رسمی بلژیک) آموختند. در دورانی که پدر و مادرش بهخاطر تورهای بازیگری متعدد مادرش به مسافرتهای طولانی مدت میرفتند، وی تحصیلات متوسطهی خود را تحتنظر نظام آموزشی حکومتی دید. غیبت والدینش بیش از پیش او را به برادرش Rudy نزدیک کردکه بهعلت یک بیماری در سن 10 سالگی فوت کرد. این حادثهی تراژیک منجر به نگارش دستهای از یادداشتهای نوستالژیک او در بین سالهای 1967 تا 1982 شد که خود آنها را اتوبیوگرافی نمیداند و به آنها عنوان (شجرهنامه) را اطلاق میکند.
در دوران تحصیل در دبیرستان، مودیانوی جوان تحت نظر یکی از دوستان مادرش بهنام (Raymond Queneau) که نویسنده بود، به یادگیری هندسه پرداخت. آشنایی با این نویسنده نقطهی عطف بزرگی در زندگی ادبی مودیانو بود. وی از طریقQueneau در یک مهمانی با انتشارات Gallimard آشنا شد و در سال 1980 اولین رمان خود را با عنوان La Place de l'étoile توسط این انتشارات منتشر کرد. این رمان دربارهی یک همکار یهودی در زمان جنگ است. انتشار این رمان پدرِ مودیانو را آنقدر عصبانی کرد که سعی کرد تمام نسخههای آن را از بازار جمعآوری کند. پیشتر، در زمان جنگ فرانسه و الجزایر موریانو از پدرش درخواست کمک مالی کوچکی کرده بود ولی پدرش پلیس را خبر کرد. در سال 2010 نسخهای از این رمان به زبان آلمانی برگردانده شد که موفق شد در همان سال جایزه رادیویی Südwestrundfunk را بهعنوان یک اثر پستهولوکاستی برای او به ارمغان بیاورد. این اثر هنوز به زبان انگلیسی ترجمه نشده است.
در سال 1970 با Dominique Zehrfussازدواج کرد. حاصل این ازدواج دو دختر هستند به نامهایZina (1974) و Marie (1978). ماری هماکنون نویسنده و خواننده و زینا فیلمساز مطرحی شده است.
آثار مودیانو به بررسی هویت انسانها میپردازد. وی با بررسی پازل روابط فرد با انسانهای دیگر و با گذشتهاش او را واکاوی میکند. |
در سال 1973 مودیانو در نگارش فیلمنامه Lacombe به کارگردانیLouis Mall همکاری کرد. این فیلم دربارهی درگیریهای یک پسر با نیروی گشتاپوی فرانسه است بعد از اینکه به او اجازهی ورود به نیروهای مقاومت فرانسه داده نمیشود. این فیلم بهدلیل توجیهناپذیر بودن فعالیتهای سیاسی شخصیت اصلی فیلم باعث جنجالهای زیادی شد.
آثار مودیانو به بررسی هویت انسانها میپردازد. وی با بررسی پازل روابط فرد با انسانهای دیگر و با گذشتهاش او را واکاوی میکند. وی تقریباً در تمام آثارش با وسواس زیاد به بررسی دورهای از همکاریهای پدرش با معاملات مشکوک گشتاپو میپردازد. وی معتقد است که در هرکار توانسته بیشتر و بهتر جزئیات این موضوعات را که در کارهای قبلیاش تکرار شدهاند ببیند و لایههای درونی آنها را بهتر و بیشتر بشناسد و کشف کند. او در تمام آثارش در مورد پاریس، مردمش و عادات و رفتار آنها مینویسد.
در تمام آثار او نشانههایی از مانیا و شیدایی دیده میشود. در رمان Rue des Boutiques Obscures (Missing Person) شخصیت اصلی از فراموشی رنج میبرد و در طی سفری که از پلینزیا به رم دارد بهدنبال بهدست آوردن اطلاعاتی از گذشته و هویت خود و سرهم کردن قطعات این پازل است که به گفتهی نویسنده طی لحظات کوتاهی مانند جای پا در ماسهی نرم توسط موجها شسته میشوند.
در رمان (In Du Plus Loin de l'Oubli (Out of the Dark راوی به بیان سرگذشت عشق خود با زنی مرموز در دههی 60 میلادی میپردازد. 15 سال بعد از جدایی راوی دوباره زن را مییابد. ولی زن نام خود را تغییر داده و تمام گذشتهاش را انکار میکند.
تمِ حافظه در رمان play in Dora Bruder او نیز تکرار میشود. این رمان ترکیبی از چند ژانر است: بیوگرافی- اتوبیوگرافی و ژانر کارآگاهی. این رمان سرگذشت دختری با همین نام از مهاجران یهودی اروپای شرقی است که از صومعهای که به آن پناه داده شده فرار میکند و در پایان او را دستگیر کرده و به اردوگاه آشوویتس میفرستند. در مراسم رونمایی این رمان موریانو میگوید ایدهی نگارش این کتاب از دیدن نام این دختر در فهرست گمشدگان نسخهای از روزنامهی Paris Soir در دسامبر 1941 به ذهنش رسیده. بهدلیل علاقهای که به جستجوی گذشتهی افراد داشته به تحقیق در مورد این فرد میپردازد. وی شروع میکند به جستجو و چسباندن تکههای روزنامه. برای او عجیب بوده که دختری به سن و سال دورا چطور توانسته شرایط سخت سرمای هوا را در دوران فرار تحمل کند.
از بین آثار او این آثار به انگلیسی ترجمه شدهاند:
v Among them Les boulevards de ceinture (1972)
v Ring Roads: A Novel, (1974)
v Villa Triste (1975)
v Villa Triste, (1977)
v Quartier perdu (1984)
v A Trace of Malice, (1988)
v Voyage de noces (1990)
v Honeymoon, ( 1992(
v Pour que tu ne te perdes pas dans le quartier (2014)
موریانو برای کودکان نیز کتاب نوشته است.
از جایزههای معتبر ادبی موریانو میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
v Grand Prix du roman de l'Académie française (1972)
v Prix Goncourt (1978)
v Prix mondial Cino Del Duca(2010)
v Austrian State Prize for European Literature (2012)
v Nobel Prize in Literature (2014)■