نادر ابراهیمی ، در14 فروردين 1315در شهر تهران متولد شد. پدرش عطاءالمُلک ابراهیمی، فرزند آجودان حضور قاجار و از نوادگان ابراهیم خان ظهیرالدوله ، حاکم نامدار کرمان درعصر قاجار بود، که رضا شاه پهلوی او را ، ضمنِ خلع درجه از کرمان به مشکین شهر تبعید نمود، که هنوز قلمستانی به نام عطا ازاو درحومه ی مشکین شهر وجود دارد و هنوزابراهیمی های کرمان در شهر و استان کرمان شناخته شده و مشهورهستند. مادر نادر ابراهیمی هم از لاریجانی های مقیم تهران به شمار می آمد. (دانشنامه ویکی پدیا)

          نادرتحصیلات مقدماتی را در تهران آغاز و موفق به اخذ دیپلم ادبی از دبیرستان دارالفنون شد. وي در کنار درس از 16 سالگی به نويسندگي نیز پرداخت و توانست درسن 26 سالگي اولین مجموعه داستانی خود را با نام "خانه اي براي شب" در سال 1341 منتشر کند. اين كتاب فابل ها و فلسفه بافي هاي تمثيلي است. او سعي داشت تا با انساني كردن اشيا و حيوانات، مفهومي اجتماعي را نشان دهد. در داستانهايش از وراي كنايه هايي درباره حيوانات به آشكار كردن شرارت هاي اجتماعي مي پرداخت.(عابديني،ج 1، ص241) داستان "دشنام" از اين مجموعه با اقبال فراوانی در آن زمان روبرو شد."دشنام" تا حدي اقبال يافت كه "جلال آل‌احمد" آنرا در "كتاب ماه كیهان" منتشر كرد و "سیمین دانشور" اين داستان را به عنوان یكی از سه قصه برگزیده ایران، به آمریكا برد و سپس "داریوش مهرجویی" آنرا به انگلیسی ترجمه كرد.

          ابراهيمي علاقه شديدي نيز به كودكان داشت، به همين خاطرفعاليت هنري خود را با تأليف و انتشار كتاب و ساخت فيلم هاي كوتاه در كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان متمركز نمود. همچنين موسسه "همگام با كودكان و نوجوانان" را به همراهي همسرش خانم فرزانه منصوري تاسيس كرد. اين موسسه توانست به خاطر كيفيت كارهايش عنوان ناشر برگزيده قاره آسيا و ناشر برگزيده نخست جهان را از جشنواره هاي آسيايي و جهاني تصويرگري كتاب كودك را از آن خود كند. ( ويژه نامه نادر ابراهيمي) خانم فرزانه منصوري همسرش کمک کار خوبی برای ابراهیمی بود هم بیکاری های بی وقفه اورا تحمل می کرد هم در کارها از جمله ویراستاری آنها به او کمک می کرد. (مطهری، از این روزهای نادر) خود نادر در ادبيات استاد بود و به فرم متن اهميت مي داد و جملات در دست او چون موم شكل مي گرفتند. در زمان دانشجويي، متني به فارسي قرن چهار و پنج مي نويسد و به اساتيد نشان مي دهد و تا مدت ها اين توهم در محافل دانشگاهي وجود داشته که متني جديد از قرن چهار و پنج هجري کشف شده است.) نادر ابراهيمي براي ادبيات نوجوان زحمات زيادي کشيد( 

          به دانشكده حقوق دانشگاه تهران وارد شد اما پس از دو سال مجبور شد رشته حقوق را رها نماید گفته می شود مخالفت های وی با رژیم محمد رضا شاه باعث اخراج وی از دانشگاه و عدم امکان ادامه در این رشته شده است. زمانی كه اولین مجموعه داستانی ابراهيمي با نام "خانه اي براي شب" در سال 1341 چاپ می شد ابراهیمی بدليل فعاليت هاي سياسي ضد رژيم در زندان محمد رضا شاه گرفتار بود. ابراهیمی از جوانی وارد دنیای سیاست شده بود و به گرایشات چپی تمایل یافت، راهی که برخی از جوانان ایرانی ناراضی از حکومت پهلوی و کنجکاو و موافق به شعارهای حمایت از محرومان و کارگران بدان متمایل می شدند. به گفته فرزانه منصوری همسرش، وی ‌از 15 خرداد سال 42 شیفته مبارزات امام خمینی شد و از همان سال‌ها كارهای مبارزان را پی می‌گرفت.( غلامی، عقایدش را با صدای بلند گفت) قصه های بزی که گم شد، کلاغ ها، سنجاب ها از جمله داستانهای بودند که وی با مفهوم سیاسی از زبان حیوانات در بین سالهای 1348 تا 1353 بصورت انتقادی نوشت. پس از مدتی مجدد به دانشگاه تهران وارد و این بار در رشته زبان و ادبیات انگلیسی به ادامه تحصيل پرداخت و به درجه لیسانس رسید.

            پیروزی انقلاب اسلامی ایران تاثیر زیادی بر آثار ابراهیمی نهاد بخصوص که او طعم سانسور و بی توجهی و نا آگاهی مسئولان وزارت فرهنگ و هنر پهلوی را بر ادبیات این سرزمین و تالیفات خود چشیده بود. بی جهت نیست که حجم آثار چاپي نادر ابراهیمی در بعد از انقلاب بسیار بیشتر از قبل از آن می باشد.

          ابراهیمی در دوران جوانی و بعد از آن به کارهای متنوع و متفاوتی مشغول شد دلیل اینهمه تغيير بخاطر داشتن استقلال مالي، پاسخ به حس کنجکاوی، عدم استقرار در یک مکان و کسب تجربه و ممنوع الشغل شدن توسط رژيم محمد رضا شاه بود. نادر به خود متکی بود و مشاغل مختلفی را امتحان کرد، فراوان مطالعه و بسیار می نوشت. در دو كتاب "ابن مشغله"(جلد اول) و "ابوالمشاغل"(جلد دوم) ضمن بيان زندگي خود به تنوع كارهاي كه بدان مشغول بوده است، اشاره دارد. برای کسب تجربه بيشتر و درك فرهنگ‌های بومی ايران به مسافرت به دور ایران پرداخت و بدليل تجارب فراوانی که بدست آورد برای نوشتن کاملا آماده شد. او از معدود انسان‌هایی بود كه از قلمش زندگی می‌کرد، و در اصل کاری جز نوشتن نداشت و به همين خاطر نيز بازنشسته جایی نبود.

          ابراهيمي به ايران عشق مي ورزيد و مردم خود را دوست مي داشت. به نقاط مختلف ايران بخصوص كوه ها و صحراهاي آن سفر كرد. نتیجه این ديدارها در کتابها، فیلم ها و سریالهای تلویزیونی که ساخت آورده شد در آثاری مانند: نویسندگی و كارگردانی 50ساعت از مجموعه تلویزیونی و تربیتی-آموزشی سفرهای دور و دراز هامی و كامی در وطن، نویسندگی و كارگردانی فیلم مستند علم ‌كوه و تخت سلیمان، نویسندگی و كارگردانی فیلم مستند گل‌های وحشی ایران.

          ابراهيمي نویسنده‌ای تجربه گرا و واقع گرا بود که طرح‌های داستان‌هایش ابتدا در ذهنش بر اساس آزمایش و خطا در فضاهای مختلف شکل گرفته، سنجیده و بعد انتخاب      مي شد. اوج کارهایش در دهه 40 و 50 او را به عنوان نویسنده و محققی توانا به جامعه ایران معرفی نمود. وي را شاید بتوان پرکار‌ترین نویسنده تاریخ ادبیات ایران نامید. تا سال ۱۳۸۰ بعد از پنجاه سال نویسندگی علاوه بر صدها عنوان مقالهٔ تحقیقی‌ و نقد، و ترجمه آثارغربي، 100 عنوان کتاب را نیز در انواع رشته های مختلف هنری نوشت که برخی از آنها به دلیل استقبال و تقاضای علاقمندان تجدید چاپ شده است. تنوع آثار وي به حدي است كه فقط در بخش داستان می توان موضوعات فراوانش را برای سنین مختلف طبقه بندي و توصیه نمود.

          در عرصه داستان یکی از بهترین کارهای ابراهیمی "آتش بدون دود" در هفت جلد است که روایتگر رنج و مبارزات طولانی ترکمن هاست كه به خاطر تاليف آن به عنوان نویسنده برگزیده ادبیات داستانی 20 سال بعد از انقلاب اسلامي انتخاب و معرفي شد. از این رمان استقبال خوبی به عمل آمد و پس از چندی با آهنگ سازي بهروز دولت آبادی معروف به "چای اغلو" به سریال تلویزیونی نيز تبدیل شد. (نیک فام. ملاقات با مردی...) سه جلد اول این رمان در قبل ازانقلاب و چهار جلد بعدی پس از انقلاب به چاپ رسید. ابراهیمی دراين رمان قصد داشت تاریخ قوم کرد را بیان نماید ولي تا جای پیش می رود که هر از گاه از فضای داستان خارج و به محیط مقالات تحلیل سیاسی مي غلتد. (رضایی زاده، کلمه نان نمی شود) بدليل علاقه ابراهیمی به روستاهاي ايران و تاليفات متعدد در اين زمينه در کنار نویسندگانی چون محمود دولت آبادی، صمد بهرنگی، احمد محمود و ازاین دست به نویسنده "داستان روستایی" معروف می باشد.

          با نگاهی به آثار ابراهیمی مي توان آنها را به چهار دسته تقسیم می شود:

1. 1.کارهای که از ذهن خلاق او ناشی شده است
2. 2.آثاری که بازنویسی متون کلاسیک به زبان امروزی می باشند
3. 3.تالیفاتی که حاصل پژوهش ابراهیمی است
4. 4.متونی که از طریق ترجمه آثار دیگران به عرصه ادبیات ایران وارد شده اند

 

     الف - فهرست برخي از آثار نادر ابراهیمی برای بزرگسالان:

          - آرش در قلمرو تردید (یا: پاسخ‌ناپذیر)، انتشارات روزبهان،1382. چ چهارم

          - مصابا و رؤیاهای گاجرات، انتشارات روزبهان،1382. چ پنجم

          - ابن مشغله. ج اول، انتشارات روزبهان،1376.

          - بار دیگر شهری كه دوست می‌داشتم، روزبهان، 1382. چ چهاردهم

          - هزارپای سیاه و قصه‌های صحرا،انتشارات روزبهان،1382. چ پنجم

          - افسانه باران، انتشارات امير كبير، 1382. چ چهارم

          - مكان‌های عمومی، انتشارات روزبهان، 1382. چ ششم

          - رونوشت بدون اصل، انتشارات روزبهان، 1376. چ سوم

          - غزل‌ داستان‌های سال بد، انتشارات روزبهان،1382. چ پنجم

         - فردا مشكل امروز نیست، انتشارات روزبهان،1382. چ چهارم

          - مقدمه ی بر فارسی‌نویسی برای كودكان، انتشارات همگام، 1353.

          - مقدمه ی بر مراحل خلق و تولید ادبیات كودك، انتشارات آگاه 1363.

          - مقدمه ی بر مصورسازی كتاب‌های كودك، انتشارات آگاه 1367.

          - مقدمه ی بر آرایش و پیرایش كتاب‌های كودكان، انتشارات آگاه 1368.

          - چهل ‌نامه كوتاه به همسرم، روزبهان،1381. چ نهم

          - ابوالمشاغل، ج دوم، انتشارات روزبهان،1376. چ سوم

          - مردی در تبعید ابدی (بر اساس زندگی ملاصدرا)، روزبهان، 1383. چ سوم

         - حكایت آن اژدها،(مجموعه 10داستان)، انتشارات هاشمي‌،1377. 162 ص

         - برجاده‌های آبی سرخ (داستان بلند 10 جلدی، براساس زندگی میرمهنای دوغابی)،انتشارات فكر روز،1377.

          - یك عاشقانه آرام، انتشارات روزبهان،1383. 240ص. چ هفتم.

         - طراحی حیوانات (طرح‌های كوثر احمدی، با گفتاری تحلیلی در باب مفاهیم و تعاریف طرح در هنرها)

          - الفبا (تحلیل فلسفی 50 طرح از علی‌اكبر صادقی‌، نقاش)

          - كوچه‌های كوتاه (مجموعه قصه‌های كوتاه گروهی از شاگردان نادرابراهیمی دانش‌پژوهان نخستین دوره آموزشی ساختار و مبانی ادبیات داستانی، با پیش‌گفتاری از نادر ابراهیمی).

 

          ب- فهرست برخي از آثار نادر ابراهیمی برای كودكان و نوجوانان:

          - كلاغ‌ها، کانون پرورش کودکان و نوجوانان، 1348. (جایزه اول فستیوال كتاب‌های كودكان توكیوی ژاپن، جایزه اول - سیب طلایی - براتیسلاوا، جایزه اول تعلیم و تربیت از یونسكو).

          - سنجاب‌ها، انتشارات کانون پرورش کودکان و نوجوانان، 1349.

          - دور از خانه، انتشارات همگام،1347. (این كتاب قصه برگزیده‌ی آسیا، از سوی سازمان جهانی یونسكو و كتاب برگزیده شورای كتاب كودك در سال ١٣٤۷).

          - قصه گل‌های قالی، انتشارات کانون پرورش کودکان و نوجوانان، 1352.

         - پهلوان پهلوانان؛ پوریای ولی، انتشارات کانون پرورش کودکان و نوجوانان، 1352. (كتاب برگزیده از سوی "آكادمی المپیك" همایش فردوسی و اخلاق پهلوانی ١٣٨٤، جایزه‌ی بزرگ جشنواره‌ی كتاب كودك كنكور نوما، ژاپن ١٩۷٨).

         - باران، آفتاب و قصه كاشی، انتشارات امیر کبیر،1353.

-         بزی كه گم شد، انتشارات کانون پرورش کودکان و نوجوانان، 1353.

          - من راه خانه‌ام را گم كرده‌ام، انتشارات رادیو تلویزیون ملی ایران،1353.

         - پدر چرا توی خانه مانده است، انتشارات فرزین،1357.

          - جای او خالی، انتشارات فرزین، 1357.

          - نیروی هوایی، انتشارات فرزین، 1357.

         - سحرگاهان همافرها اعدام می‌شوند، انتشارات فرزین، 1358.

          - برادرت را صدا كن، انتشارات فرزین، 1358.

         - روزی كه فریادم را همسایه‌ها شنیدند،(از مجموعه قصه‌های ریحانه خانم)، انتشارات همگام، 1368.

         - آدم وقتی حرف می‌زند چه شكلی می‌شود، انتشارات همگام، 1369.

         - درخت قصه ـ قمری‌های قصه، انتشارات همگام، 1369. (جایزه كتاب برگزیده ازسوی هیأت داوران بزرگسال كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان، جایزه كتاب برگزیده ازسوی هیأت داوران خردسال، ترجمه‌ شده به زبان روسی در تركمنستان).

         - عبدالرزاق پهلوان، انتشارات همگام، 1369. (كتاب برگزیده از سوی "آكادمی المپیك" همایش فردوسی و اخلاق پهلوانی ١٣٨٤).

         - آنكه خیال بافت و آنكه عمل كرد، انتشارات همگام، 1369.

         - حكایت كاسه آب خنك) از مجموعه نوسازی حكایت‌های خوب قدیم برای كودكان) انتشارات همگام، 1370.

         - حكایت دو درخت خرما، انتشارات همگام، 1370.

         - آن شب كه تا سحر، انتشارات همگام، 1371.

          - قلب كوچكم را به چه كسی هدیه بدهم؟ انتشارات همگام،1371. (دیپلم افتخار نخستین نمایشگاه تصویرگران كتاب كودك و دیپلم افتخارنخستین نمایشگاه بین المللی تصویرگران كتاب كودك ١٣۷٢).

         - مثل پولاد باش پسرم؛ مثل پولاد، (از مجموعه ایران را عزیز بداریم) شامل: با من آشنا شد، با من دوست شو، راستی اگر نبودم، شرکت ملی فولاد ایران و انتشارات همگام، 1373.

          - كمیاب و قیمتی اما همانقدر خوب و لازم، شرکت ملی فولاد ایران و همگام، 1374.

          - داستان سنگ و فلز و‌ آهن، شرکت ملی فولاد ایران و انتشارات همگام، 1371.

          - هستم اگر می‌روم گر نروم نیستم، (با مایعات معدنی) شرکت ملی فولاد ایران و انتشارات همگام، 1374.

         - مدرسه بزرگتری هم وجود دارد، شرکت ملی فولاد ایران و همگام، 1375.

          - گل‌آباد دیروز؛ گل‌آباد امروز، شرکت ملی فولاد ایران و همگام، 1375.

          - گل‌آباد امروز؛ گل‌آباد فردا، شرکت ملی فولاد ایران و همگام، 1375.

          - ما مسلمانان این آب و خاكیم، از مجموعه‌ "ایران را عزیز بداریم" دریافت جایزه نخست آسیایی تصویرگران کتاب کودک ۱۳۷۰.

          - قصه سار و سیب، انتشارات همگام، 1373.

         - قصه موش خودنما و شتر باصفا، انتشارات همگام، 1373.

          - با من بخوان تا یاد بگیری، انتشارات همگام، 1373.

          - با من بخوان تا یاد بگیری، انتشارات همگام، 1373.

          - نرگس و قالیچه اسرار آمیز، انتشارات همگام، 1375.

          - قصه قالیچه های شیری، انتشارات همگام، 1377.

 

ج- فهرست برخي از آثار ابراهیمی در وادی ترجمه عبارتند از:

-         مویه كن سرزمین محبوب (ترجمه با همكاری فریدون سالك) و پیش‌گفتار

-   از پنجره نگاه كن ، نوشته جان والش آنگلوند (ترجمه با همكاری احمد منصوری)، انشارات هنگام، شامل: دوست؛ كسی است كه آدم را دوست دارد، مامان! من چرا بزرگ نمی‌شوم، برادر من مجاهد)

-  آدم آهنی ، نوشته تد هیوز، ترجمه با همکاری احمد منصوری، انتشارات امیرکبیر (کتاب برگزیده سال ١٣٥١ از سوی شورای کتاب کودک)

 

د- فهرست برخي از آثار ابراهیمی در وادی تصویرسازی عبارتند از:

          - قصه پیرزنی که دلش می خواست تمیزترین خانه دنیا را داشته باشد، شکور لطفی

          - ما بوته گل سرخ را از خواب بیدارمی کنیم، تالیف شکور لطفی

          - سومین هدیه، جان کرو، ترجمه فرزانه منصوزی

          - گل هفت رنگ، کاتالیو والنتین، ترجمه المیرا دادور

          - راه دور، تالیف مریم زندی

          ابراهيمي به رشته هاي مختلف هنری علاقمند شد و به مطالعه و تحقيق پرداخت. او علاوه بر فعالیت در رشته های نقاشی، مجسمه سازی، ترانه سرایی و آهنگ سازی در دروسي چون هنرشناسي، سينما، زیباشناسي، تحليل فيلم، كارگرداني، فيلمنامه نويسي و داستان نویسی به تدریس پرداخت. همچنين چندین فیلم مستند و سینمایی و مجموعه تلویزیونی را نوشته و كارگردانی كرده است. او کار فیلم نامه نویسی را با در سال 1346 با نوشتن فیلم نامه "آنکه خیال بافت، آنکه عمل کرد" را نوشت. این فیلم نامه توسط مرتضی ممیز کارگردانی شد. ( پارسی. زندگینامه و فعالیتهای فرهنگی نادر ابراهیمی)

 

ه - فهرست برخي از آثار ابراهیمی در وادی سینما و تلویزون و نمایش‌نامه‌ عبارتند از:

          - نویسندگی و كارگردانی فیلم مستند "گل‌های وحشی ایران"؛ قسمت اول: آذربایجان ـ گل‌های خردادی ـ تهیه‌شده در تلویزیون.

          - نویسندگی و كارگردانی فیلم مستند "علَم‌ كوه و تخت سلیمان".

          - نویسندگی و كارگردانی مجموعه‌ی تلویزیونی ٣٦ ساعته‌ی "آتش بدون دود" تهیه ‌شده در تلویزیون ١٣٥٤ – ١٣٥٣.

          - نویسندگی و كارگردانی ۵٠ ساعت از مجموعه‌ی تربیتی آموزشی "سفرهای دور و دراز هامی و كامی در وطن" تهیه ‌شده در تلویزیون ١٣٥۷ – ١٣٥٦.

          - تدریس فیلمنامه‌نویسی و كارگردانی و تحلیل فیلم در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ی علمیه‌ی قم.

          - تدریس فیلمنامه‌نویسی و اصول كارگردانی و تحلیل فیلم در دفتر فیلمسازی سپاه پاسداران.

          - تدریس فیلمنامه‌نویسی و اصول داستان‌نویسی در دانشكده‌ی صداوسیما.

          - تدریس اصول داستان‌نویسی و تحلیل فیلم در دانشگاه هنر.

          - نویسندگی و كارگردانی فیلم سینمایی "روزی كه هوا ایستاد".

          - نویسندگی فیلمنامه‌ی فیلم سینمایی "دست شیطان"، و دو فیلمنامه‌ی چاپ‌شده: "صدای صحرا" و "آخرین عادل غرب".

          - نویسندگی و كارگردانی فیلم سينمایی "صدای صحرا"، تهیه‌ شده در سینما تئاترركس، در سال ۱۳۵۴.

          - مشاور فیلمنامه فیلم معروف "مغول ها" به کارگردانی پرویز کیمیاوی

          - نویسندگی و كارگردانی فیلم داستانی "پدردر كوهستان" (یا: ما از راه دیگری می‌رویم) تهیه ‌شده دركانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان.

          - تدریس فیلم‌ نامه‌ نویسی و كارگردانی و تحلیل فیلم در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.

          - تدریس فیلم‌ نامه ‌نویسی و اصول كارگردانی و تحلیل فیلم دردفتر فیلم ‌سازی سپاه پاسداران.

          - تدریس فیلم ‌نامه‌ نویسی و اصول داستان‌نویسی در دانشكده صدا وسیما.

          - تدریس اصول داستان‌نویسی و تحلیل فیلم در دانشگاه هنر.

          - نویسندگی و مشاورت كارگردانی مجموعه كوتاه تلویزیونی "هفته دولت".

          - نویسندگی، مشاوره كارگردانی و تدوین مجموعه 13 قسمتی "جمعه خونین مكه".

          - نویسندگی، كارگردانی و تدوین فیلم 61 دقیقه ی"شركت نفت در سخت‌ترین سال‌ها".

          - نویسندگی و كارگردانی و تدوین مجموعه تلویزیونی "اسناد كهنه- تاریخ نو".

          - نویسندگی و كارگردانی فیلم مستند "صحرای دوگانه".

          - گفتار متن فیلم‌های مستند "ارگ بم"، "گلاب قمصر"، "پ مثل پلیكان"، ‌"تپه‌های قیطریه"، "آنكه خیال بافت و آنكه عمل كرد" و "كایت".

- نمايش نامه "اجازه هست آقای برشت؟".

- نمايش نامه "وسعت معنای انتظار" (سه قصه نمایشی).

- نمايش نامه "یك قصه معمولی و قدیمی در باب جنایت"

          ابراهيمي به فعاليت در رشته هاي مختلف ورزشي پرداخت و در كوهنوردي علاقه خاص و استعداد خوبي از خود نشان داد. یک تیم کوهنوردی به نام "گروه ابر مرد" را تاسیس کرد و به اکثر قلل ایران صعود نمود و تا آخرین روزهای عمر از قدم زدن و تنفس در فضای کوه غافل نبود. او کتابی نیز در همین رابطه با نام "یک صعود باور نکردنی " نوشته بود. در بخشی از این کتاب نوشته بود:"... چهل و شش سال است بی وقفه به کوه رفته ام ، و همیشه عاشق کوه بوده ام ، و اگر روحم برخوردار از مختصر طهارتی باشد ، محصول همه ی ساعت ها و روزها و شب هایی است که در کوه گذرانده ام..." (ابراهیمی ، یک صعود باور نکردنی،23)

          ابراهیمی در سرودن شعر نیز از خود استعداد زیادی نشان داد. دو ترانه "تصویر وطن" و "سفر بخاطر وطن" از اوست و قطعه این عشق پاک را می‌سراید. "سفر بخاطر وطن" مشهورتر است هم بدلیل آنکه همراه مجموعه تلویزیونی "سفرهای دور و درازهامی و کامی" با نویسندگی و کارگردانی نادر ابراهیمی در دهه پنجاه بارها از تلویزیون پخش شده است، هم به‌خاطر اجرای تاثیرگذار محمد نوری و اقبال مردمی یافته است. اين قطعه پيش از انقلاب اسلامي، براي يكي از سريال‌هاي تلويزيوني ساخته نادر ابراهيمي ساخته شد كه ظاهرا واكنش ساواك را هم در پي داشت. ساواك به ابراهيمي گفته بود كه تو چه كسي هستي كه براى ايران خون دل‌ خورده‌اي! (شهبازیان. ساخت قطعه "سفر براي وطن") ابراهیمی طرح اولیه این قطعه را به فریدون شهبازیان ارائه داد و شهبازیان پس ازنهایی کردن آن به عنوان رهبر و تنظيم‌ كننده اركستر و گروه نوازندگان به روی صحنه برد.

 

فهرست برخي از سرود‌های نوشته شده و آهنگ هاي تنظيمي ابراهیمی عبارتند از :

-         ای وطن )شعر و آهنگ) در مجموعه تلویزیونی سفرهای دور و درازهامی و کامی.

-         سفر برای وطن )شعر و آهنگ).

-         هجرت (شعر) در نمایشنامه‌ی " سنجاب ها".

-         دنبال دل (شعر و آهنگ) در نمایشنامه‌ی " سنجاب ها".

-         سرود كوه نوردان (شعر و آهنگ).

          ابراهیمی معتقد بود که ایران دارای سابقه پنج هزار ساله در بیان قصه می باشد. بدین خاطر کتاب " تاریخ تحلیلی پنج‌هزار سال ادبیات داستانی ایران" را تاليف نمود. ابراهیمی برای نوشتن چنین مجموعه ای تلاش فراوانی نمود و درس بزرگی به محققین جوان این وادی داد. همانطور که خود می گوید بار دیگر به یاد نوکاران و پژوهشگران جوان بیاورم که علی رغم امکانات کارکردن، کار است. معنی خستگی واقعی را فقط کسی می‌فهمد که با خستگی می‌جنگد، نه کسی که به خستگی تن می‌سپارد. در خستگی لذتی عظیم است، مشروط بر آنکه صمیمانه و سرسختانه،‌ لحظه به لحظه با آن جنگیده ‌باشی. کارهای بزرگ ـ اگر بتوان آن کار را بزرگ نامید ـ گریه‌های شبانه می‌خواهد، خفت کشیدن می‌خواهد، از درد به خود پیچیدن می‌خواهد، و بازگریه‌های شبانه می‌خواهد.

          از ویژگی‌های ابراهیمی این بود که توانایی نوشتن در انواع نثر‌ها را داشت. او با نگاهی ویژه در فضا و جغرافیای خاص خود قدم و قلم زده و البته مورد الگو برداری قرار گرفته است. تنوع موضوعات آثارش نشان مي دهد كه او در تمامي زمينه ها وارد شده به مطالعه پرداخته و نتيجه تحقيقات خود را تاليف و به چاپ رسانده است. چنين حجمي از كار فقط از عاشقي خستگي ناپذير و با برنامه و تجربه امكان پذير مي باشد. در یک کلام او عاشق تحقیق بود و آمادگی داشت درهر زمینه ای به جمع آوری اطلاعات، تحلیل و تالیف بپردازد. نگاهی به آثار ابراهیمی نشان می دهد او در نوشتن فابل موفق ولی در تالیف نثرهای انتزاعی درخشش خوبی نداشته است. شاید دلیل آن داشتن نثری ملال آور و نوشتن از مرگ در فضای ناامیدانه متاثر از جو زمانه و در نتیجه قطع ارتباط صحیح با خواننده و از دست رفتن موضوع در خلال داستان باشد. یاس و نا امیدی به شكلی فراگیر در فابل های ابراهیمی حضور دارند و قهرمان های داستان های او عموما با شكست ، مرگ و یا سرخوردگی مواجه می شوند .می توان از تحولات نوشتاری و تغییر سبک یک نویسنده به تغییرات درونی منعکس از اوضاع زمانه او پی برد.

          برخي معتقدند نادر ابراهيمي همچون تقي مدرسي از نثر كهنه نماي طبري كه خالي از رگه هاي شعري نيست تقليد و به افسانه نويسي و اسطوره نويسي غلتيده است. (عابديني،ج 1، ص236) در نقد روش شناسي ابراهيمي آمده است او نشان داد شيفته روشنفكر نمايي هاي رايج زمانه خود شده بود و به نوشتن داستانهاي تمثيلي به تقليد از تورات روي آورد، داستانهايي واقعگرايانه كه در فضايي ذهني مي گذرند و تمام كوشش نويسنده صرف ايجاد موقعيت هاي بيمار گونه و ماليخوليايي براي شخصيت ها مي شود. اين داستانهاي پرگو را حادثه اي به پيش نمي برد و به جايي نمي رساند. گفتگوهاي فيلسوف مابانه سطحي با نثر ملال آوري كه نه كلاسيك است و نه نثر زنده امروز، داستانهاي تمثيلي ابراهيمي را مي سازند.           ابراهيمي را به خاطر همين پراكنده گويي و نداشتن سبك و موضوع خاص در پي زياد نويسي به كسب شهرت متهم كرده اند. همچنين در نقد آثارش نيز گفته مي شود موضوعات مورد علاقه اش بيگانگي و مرگ، قوم مصيبت زده اي كه در صحراي زندگي درمانده اند و راه خروجي ندارند، كارمندي كه از حرفهاي فلسفي قفل فروش و خنده قفل ديوانه مي شود و اراده اي كه با اعتقاد به سرنوشت در هم مي شكند، نگرش پوچ انگارانه و بدبينانه نويسنده را مي نماياند. رهايي فلسفي هم همان كلي بافي هاي تكراري "آينده" و "خورشيد" است. در داستان "خانه اي براي شب" ماهيگيري خسته از شبهاي بي فانوسي كه بوي مرگ و سرما مي دهند به شكار آفتاب مي رود. (عابديني،ج 1، ص243)

          ابراهیمی خود در قبول انتقاد از داستانهایش گفته است:" من نثر را چون جامه ای بر تن موضوع نمی بینم که آرایش این جامه، تن را در غربت نگه دارد و در ناشناختگی. اگر موضوع یا محتوا، گهگاه در قصه های من غریب و دور از دست می ماند ضعف من است، نه گناه آراستگی نثر..." (ابراهیمی، خانه ای برای شب) آثار فراوان خطاهای بیشتری نیز خواهد داشت و کسی که اثری ندارد خطای نیز ندارد و این به معنی موفقیت او نیست.

          با این وجود ابراهیمی خلاق و پر كار بود و آثارش قابل استفاده و سرشار از تجربه و قابل تدريس و آموختني. وي در سفري از تهران به اصفهان براي قهرمان داستان رمان "باري ديگر شهري كه دوست مي داشتم" نام هليا را ابداع مي كند. نامي كه از حروف كلمه "الهي" گرفته شده و در ايران توسط بسياري از خوانندگان كتاب براي فرزندان دختر خود انتخاب مي شود( ويژه نامه نادر ابراهيمي). وی در خیلی از امور پیشرو بود برای مثال موسسه "همگام با كودكان و نوجوانان" را با همسرش تاسیس نمود، پایگذار مدرسه سینمایی سپاه بود، از موسسین اولیه کانون نویسندگان ایران و اولین موسسه غیر انتفاعی ایران شناسی را بنیاد نمود.

          شاهكارهاي هنري ابراهيمي عبارت بودند از: داستان " دشنام" از مجموعه "خانه ی برای شب"، رمان هفت جلدي"آتش بدون دود"، رمان حماسي و وطن پرستانه "باري ديگر شهري كه دوست مي داشتم" و داستان بلند سه‌ جلدی بر اساس زندگی امام خمینی (ره) با نام "سه دیدار با مردی كه از فراسوی باور ما می‌آمد".‌ همچنین در زمینه کودکان شاهکارهای وی عبارتند: "بزی که گم شد"، "کلاغ ها" و"سنجاب ها". وي تا آخرين لحظه عمر به كوهنوردي علاقه داشت و از مطالعه و تاليف دست بر نداشت. آخرین کتاب چاپ شده در زمان حیات او "برجاده های آبی سرخ" بر اساس زندگی میر مهنای دوغابی یکی از مبارزان جنوب ایران در قرن دهم هجری می باشد. کتابی نيز در بلژیک به زبان فرانسه در خصوص معرفی آثار و شخصیت نادر ابراهیمی نوشته شده است که در اصل پایان‌ نامه‌ای بوده با موضوع "بررسی جامعه شناختی آثار نادر ابراهیمی" ولی در ایران ترجمه نشده است. از نادر كتابهاي ناتمامي نيز به جا مانده است از جمله: سالهاي شيرين و دشوار آوارگي. (جليلي، در جدال با بيماري.(

          نکته جالب در خصوص ابراهیمی تجربه زیاد ایشان و زندگی در بین مردم و دیدن ایران و نوشتن، کشیدن و ساختن درهر باب و موضوعی بود. ظاهرا می خواست این حرف ها را به هر وسیله ای به کسی بگوید. حتی عناوین کارهای او نیز انسان را راهنمایی می کند. به خاطر آثار ارزشمند ابراهیمی جوایزی معتبر به ایشان اهدا شد از جمله جایزه نخست براتیسلاوا، جایزه نخست تعلیم و تربیت یونسکو و جایزه کتاب سال ایران.

          نادر ابراهیمی بخاطر حمله های قلبی و تومور مغزي، بيمار، خانه نشين، كم كار و كم حرف و فراموشكار شد. مدتی کوتاه سلامتی خود را باز یافت ولی سالها بدلیل بیماری دیگر مانند گذشته توان کار کردن نداشت. نادرعاقبت درساعت 15:15 بعد از ظهر روز پنج‌شنبه 16 خرداد 1387 بعد از تحمل 9 سال بیماری در سن 73 سالگي در تهران درگذشت. گرایش او به عرفان و فلسفه ایرانی در سال های آخر عمرش از آثارش پیداست. او در طول زندگی پر تلاش خود یاد گرفت و یاد داد و مشوق افراد زیادی بود. ابراهیم حاتمی کیا، کمال تبریزی، احمدرضا احمدی و كیومرث پوراحمد از شاگردان او بودند و نورالدین زرین کلک، ابراهیمی را مشوق خود در کار در زمینه کودکان می داند. آثارابراهیمی در نمایشگاه کتاب سال 1387 در صدرپرفروشترین کتابها قرار گرفت.

نادرابراهیمی معتقد بود:

-         می توان به سوی رهایی گریخت؛ اما بازگشت ما به اسارت نابخشودنی است.

-         راه همان مقصد و هدف است و رفتن بهتر از رسیدن است.

-   دلم می خواست سیاستمدار شوم، یک سیاستمدار واقعی، سیاستمداری که به مردم راست بگوید و به خاطر آزادی همانقدر بجنگد که به خاطر رفاه، به خاطر وطن همانقدر که به خاطر اعتقاد، افسوس اما که دیگر گذشته است و تابوتم را بر سر دست می برند.(ابراهیمی، حکایت آن اژدها)

-   تا زمانی که دردمند هستیم یا درد مردم داریم، آسایش رویایی بیش نیست.

-  آنچه به تقریب در جملگی نویسندگان بزرگ جهان قابل مشاهده است، اراده به نوشتن است وتلاش سرسختانه و لجوجانه در جهت فراهم آوردن جمیع لوازم نویسندگی.

-  یکی از بنیادی ترین و پایدارترین انگیزه های داستان نویسان، نوشتن با قصد ظریف و غیر مستقیم ایجاد سعادت است، یا هموار کردن مسیر انسان به سوی سعادت.

-  نویسنده کسی است که ضمن داشتن جمیع لوازم نویسندگی، ازهمان آغاز حرکت اهدافی متعالی داشته باشد. مقصودی، منظوری، آرمانی، تعهدی، التزامی و انباشتی از ارزش های والای انسانی برای او مطرح باشد. (ابراهیمی، لوازم نویسندگی )

 

ماخذ:  

1. 1."معرفی آثار هنری نادر ابراهیمی". در سایت سوره سینما   www.sourehcinema.com
2. 2. اسماعیل امینی."توازن و زیبایی بخاطر وطن" مجله اینترنتی هفت سنگ www.7sang.com
3. 3.نادر ابراهیمی، دانشنامه ویکی پدیا.
4. 4.نادر ابراهیمی، یک صعود باور نکردنی، 1374.
5. 5. گفت‌و‌گو با نادر ابراهیمی، "ما بر سر بزرگترین گنجینه ادبیات داستانی جهان نشسته‌ایم"، مجله ادبیات داستانی، شماره 23 .
6. 6. مهدی شادکام، "نقد کتاب افسانه باران"، مجله اینترنتی هفت سنگ www.7sang.com
7. 7. سید علی کاشفی خوانساری، "نگاهی به آثار بیست ساله نادر ابراهیمی"، به نقل از کتاب چهره‌های ادبیات کودک و نوجوان، ش16.
8. 8. نادر ابراهیمی درگذشت! (زندگينامه نادر ابراهيمي از شناخت‌نامه نادر ابراهیمی به ‌قلم همسرش فرزانه منصوري) http://abm.mihanblog.com/post/161
9. 9.ويژه نامه نادر ابراهيمي. http://www.hamvatansalam.com.
10. 10.دكتر احمد جليلي، در جدال با بيماري. http://www.cloob.com.
11. 11.حسام الدین مطهری، از این روزهای نادر: گفت و گو با همسر نادر ابراهیمی. http://www.ketabnews.com.
12. 12. لادن پارسی. زندگینامه و فعالیتهای فرهنگی نادر ابراهیمی. www.bbcpersion.com
13. 13.یوسف نیک فام. ملاقات با مردی که از فراسوی باورما می آمد. سایت خبرنگاران صلح. http://www.jour4peace.com.
14. 14.نادر ابراهیمی. لوازم نویسندگی. تهران: فرهنگان، 1369.
15. 15.نادر ابراهیمی، حکایت آن اژدها، تهران: انتشارات هاشمی،1384.
16. 16.پدرام رضایی زاده، کلمه نان نمی شود (نگاهی کوتاه به جهان داستانی نادرابراهیمی) وبگاه ناتو، 22 فروردین 1383. http://.natoor.khabgardcom.
17. 17.نادر ابراهیمی، خانه ای برای شب،
18. 18.فریدون شهبازیان. ساخت قطعه "سفر براي وطن" و "اي وطن" تنها كارمشتركم با "نادر ابراهيمي" بود. تبیان 22 خرداد 1378.

http://www.tebyan.net/literature_art/interview/2008/6/11/68110.html

1. 19.یوسف علیخانی. رونوشت بدون اصل، شهروند امروز، ش50.
2. 20.علیرضا غلامی، عقایدش را با صدای بلند گفت : گفت‌وگو با فرزانه منصوری همسر نادر ابراهیمی، شهروند امروز، ش50.
3. 21.احمد رضا احمدی، نادر ابراهيمي ديگر تكرار نمي‌شود، کتابدوست.

http://bookfried.blogfa.com

1. 22.حسن عابديني. صد سال داستان نويسي در ايران. ج 1. تهران: تندر، 1369.